Leerlingen van de Strijkersstudio Groningen presenteerden op Soundsofmusic een eigen compositie. Foto: Jasper Bolderdijk
Met een overweldigende uitvoering van Solstices van Georg Friedrich Haas kwam een einde aan zes dagen nieuwe muziek in Groningen.
Zeventig minuten microtonale geluidsgolven kregen de 50 bezoekers van het slotconcert van Soundsofmusic over zich heen, nu eens knisperend voortkabbelend dan weer aanzwellend tot apocalyptische volumes. In het totaal verduisterde Grand Theatre bedolven de tien musici van Ensemble Insomnio de luisteraars onder angstaanjagende klanken, die vooral dreiging en eenzaamheid opriepen.
Solstices (‘zonnewendes’) gierde, snerpte, kriebelde, beukte, knalde en gilde, waarbij de duisternis - je zag letterlijk geen hand voor ogen - de intensiteit van de luisterervaring enorm vergrootte. Het is ongelofelijk hoe de Oostenrijker Haas steeds opnieuw hevig emotionele, fysiek direct aangrijpende muziek weet te maken met zijn palet van angst en duisternis.
Muzikale zoetigheid
De hedendaagse muziek kwam de afgelopen dagen weer in vele gedaantes voorbij op het ‘festival voor nieuwsgierige oren’. Als er al een trend viel te signaleren dan was het wel dat er - heel anders dan Haas - opvallend veel welluidende stukken geprogrammeerd stonden. Dat had deels te maken met gastcomponist Maxim Shalygin, die het hyperromantische idioom niet schuwt.
Satarsa, een nieuw werk dat de Oekraïener speciaal voor het festival en het Kamerorkest van het Noorden schreef, was daarvan een voorbeeld. Prachtige trage, overvolle klanken, die woensdag en donderdag fraai werden gespeeld in de Lutherse kerk. Maar ook zo zoet dat het glazuur bijna van de tanden sprong. Ideale filmmuziek voor een romcom, dat zeker.
Subtiel wegstervende sneeuwbloempjes
Zondagmiddag voerde het Haydn Jeugd Strijkorkest twee korte stukken van Shalygin uit in De Oosterpoort. Dirigent Jan-Ype Nota vertelde de 150 bezoekers hoe bijzonder het was dat zijn jonge strijkers met de componist erbij de stukken konden instuderen. Shalygin had gesproken over ‘klankwolken’, vertelde Nota. Die hoorden we opstijgen uit het orkest en opnieuw klonk het prachtig en smaakte het zoet.
Daarna waren we zeer toe aan de mistige, huiveringwekkende muzikale sneeuw die uit de weerbarstige klankwolken van het Cello Octet Amsterdam tot ons kwam. De acht cellisten gaven drie concerten op het festival en hun uitvoering van Neiges van de Finse componiste Kaija Saariaho was adembenemend, met subtiel wegstervende sneeuwbloempjes tot besluit.
Nieuwe muziek van de Strijkersstudio Groningen
Ook tijdens het festival zelf is er nieuwe muziek gemaakt en daarvan kregen we op het eerste concert van de slotdag het resultaat te horen. Dertien jonge musici van de Strijkersstudio Groningen (tussen de 11 en 15 jaar) presenteerden een vierdelige compositie, die ze maakten bij een kunstwerk van Rob van den Broek. Gecoacht door Sanne Bijker van het Cello Octet creëerden de tieners verrassende, donkere klanken.
Ook in de boeiende compositie die het NAIP-ensemble van het Prins Claus Conservatorium samen met het Cello Octet Amsterdam maakte, klonk dreiging door. Het zullen de tijden zijn, al viel er in de rondcirkelende klanken van de conservatoriumstudenten ook hoop te bespeuren, zeker in het swingende einde.
Troostend was zeker het meditatieve strijkkwartet A Dust in Time van Huang Ruo, dat de Amerikaans-Chinese componist vorig jaar tijdens de coronacrisis cadeau gaf aan het ASKO | Schönbergkwartet. De Amsterdamse musici speelden de zich uiterst traag ontwikkelende compositie vrijdagavond in de Lutherse kerk, waarbij na driekwartier het tijdsbesef steeds verder oploste in langzaam vervagende, eenvoudige muzikale motieven.
Ongehoorde klankwolken die werden opgekweekt uit een vleugel
Soundsofmusic kende, zoals elk jaar, ook nu weer te veel muzikale smaken om op te noemen, met vele topmusici. Celliste Maya Fridman, violiste Diamanda Dramm, pianiste Helena Basilova, Black Page Orchestra uit Wenen - ze waren er allemaal.
En Nik Bärtsch, niet te vergeten. Donderdagavond deed de Zwitserse pianist in het Grand Theatre fascinerende klanklandschappen uit de vleugel oprijzen, waarbij hij in complete beheersing met behulp van doekjes, zijn vingers en een stokje vanuit het binnenwerk van het instrument voorheen ongehoorde klankwolken wist op te kweken.
Precies dát is wat Soundsofmusic elk jaar weer tot een unieke belevenis maakt. Volgend jaar november weer.
