In memoriam | Jan Nordström, de doelman van FC Groningen die voor een onmogelijke opgave stond. Hij werd 78 jaar

Het was een regelrechte ramp op die regenachtige dinsdag, 15 juni 1971. Tonny van Leeuwen was de avond ervoor in Rotterdam door de KNVB onderscheiden voor het feit dat hij dat seizoen de minst gepasseerde doelman van het Nederlands betaald voetbal was. Hij liet er slechts zeven door in het shirt van GVAV. De Groningse voetbalclub keerde mede dankzij hem na een seizoen terug op het hoogste niveau en zou verder gaan onder de naam FC Groningen.

Van Leeuwen was voorbestemd om de eerste keeper van de nieuw opgerichte club te worden toen hij die nacht, op de terugweg van het gala van de voetbalbond, op de Rijksweg 32 bij Meppel frontaal op een vrachtwagen met betonbuizen botste, met fatale gevolgen. De legende overleed en FC Groningen moest in allerijl op zoek naar een vervangende doelman, omdat tweede keeper Geert Schuurman niet het volste vertrouwen genoot van trainer Ron Groenewoud.

Het waren grote schoenen om te vullen. Op voorhand stond al vast dat geen enkele doelman de vergelijking met de populaire clubheld Van Leeuwen zou kunnen doorstaan. Het leek Groenewoud dan ook het beste om een sluitpost uit het buitenland te halen, zodat die niet met de hele historie belast zou worden.

FC Groningen ging op zoek in Zweden en kwam in eerste instantie uit bij Ronnie Hellström, de keeper van Hammarby IF en het Zweedse nationale elftal. Het leek een succesvolle trip te worden. Er lag al snel een driejarig contract klaar voor Hellström toen de Scandinaviër ineens met aanvullende eisen kwam. Hij wilde na drie seizoenen transfervrij kunnen vertrekken. Daar weigerden Groenewoud en bestuurslid en elftalleider Menno Boon vanwege het clubbelang mee akkoord te gaan.

Intussen had het Groningse duo een tip gekregen dat bij IFK Göteborg ook een goede keeper onder de lat stond. Zijn naam: Jan Nordström. Boon en Groenewoud daalden af naar Zuid-Zweden om de doelman aan het werk te zien, maar hadden pech. De wedstrijd van Göteborg werd wegens hevige regenval afgelast.

Groenewoud was evenwel niet voor één gat te vangen. Hij zei tegen Nordström ‘regel maar een bal’, waarop er in het park wat ballen op de beoogde nieuwe sluitpost werden afgevuurd. De trainer had al snel genoeg gezien en gehoord. ,,Er stónd natuurlijk ook wel wat’’, zou Groenewoud later zeggen. Nordström werd, zonder dat FC Groningen hem ooit officieel in actie had gezien, naar het Oosterpark gehaald.

De Zweed kende een ontzettend moeilijke start in Groningen. Er gebeurde precies waar iedereen al bang voor was. Bij elke bal die de keeper doorliet werd de vergelijking gemaakt met zijn illustere voorganger. ,,Die had Tonny gehad’’, klonk het dan, niet alleen vanaf de tribunes, maar ook onder zijn medespelers. Hoe Nordström ook zijn best deed en hoe hard hij avond na avond ook studeerde om het Nederlands zo snel mogelijk onder de knie te krijgen, hij leek te zijn begonnen aan een kansloze missie.

Illustratief was een incident later dat seizoen tijdens de uitwedstrijd bij DWS in het Olympisch Stadion in Amsterdam. Nordström liet een afstandsschot door zijn benen glippen, een klassieke keepersblunder. Hij kon wel door de grond zakken. De doelman schaamde zich zo dat hij van het veld wilde lopen. Met gebogen hoofd begon hij aan de gang richting kleedkamer. Medespelers probeerden hem tegen te houden, maar tevergeefs. Totdat Nordström bij de zijlijn trainer Groenewoud tegenkwam, die hem in niet mis te verstane bewoordingen terugstuurde naar het doel. FC Groningen verloor met 3-0.

Het was en bleef een ongelooflijk moeilijke opgave om de wereldkeeper Tonny van Leeuwen, die nog in ieders gedachten zat, te vervangen. De kritiek hield aan tot het alom gerespecteerde clubicoon Piet Fransen voor Nordström in de bres sprong. De in 2015 overleden Mister FC Groningen, destijds een van de routiniers van het elftal, riep op een dag de selectie bij elkaar en brak een lans voor de Zweed. ,,We hadden Tonny, een geweldige keeper, maar die is er niet meer’’, zo hield Fransen zijn medespelers voor. ,,Nu is er Jan, die we niet moeten vergelijken met Tonny, maar die we moeten helpen.’’

Vanaf dat moment keerde alles ten goede voor Nordström, die Fransen eeuwig dankbaar was voor zijn interventie. Nordström bleek een lenige en behendige doelman, die volgens publiek en pers nog het meest weg had van een handbalkeeper, al was hij het daar zelf niet mee eens. Toch roste hij vaak met handen en voeten de ballen uit het doel.

Vooral bij vrije trappen en schoten van korte afstand stond Nordström zijn mannetje. De doelman bleef uiteindelijk drie seizoenen in Nederland en stond in totaal tijdens 106 officiële wedstrijden onder de lat bij FC Groningen. In 1974 zwaaide hij af bij de op dat moment in financiële nood verkerende noordelijke voetbaltrots en keerde terug naar zijn oude club IFK Göteborg.

Jan Nordström overleed onlangs op 78-jarige leeftijd. Zijn vrouw Mona laat vanuit Zweden weten dat de doelman altijd met een goed gevoel terugdacht aan zijn tijd bij FC Groningen.