10 september is sinds 2003 World Suicide Prevention day, uitgeroepen door de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) om wereldwijd bijzondere aandacht te geven aan wat we weten en kunnen doen aan zelfdoding en poging tot zelfdoding.
Volgens de WHO doden jaarlijks zeker zo’n 750 duizend mensen zichzelf en doet een veelvoud daarvan een of meer pogingen daartoe. Schattingen daarvan variëren, afhankelijk van geslacht, leeftijd, land en cultuur, van ruwweg 1 op 12 tot 1 op 120 of hoger.
Hoewel verreweg de meeste van die jaarlijkse honderdduizenden suïcidepogingen niet in de dood eindigen, kunnen het verdriet, de zelfbeschadigingen en verwondingen als gevolg daarvan groot en niet zelden onherstelbaar zijn. Daarbij speelt de gebruikte suïcidemethode een bepalende rol.
Volgens meerdere onderzoeken varieert de mate van dodelijke verwondingen van 75-90 procent (vuurwapens) tot 1-4 procent (messen/snijdende voorwerpen).
Overzichten van suïcidemethoden of pogingen daartoe – lopend van gebruik van vuurwapens, ophanging, verdrinking, plastic zak over het hoofd, opzettelijke botsing (verkeer), vuur, (landbouw)gif, industriële poeders, medicijnen en gas tot dodelijk bedoelde zelfverminking met messen – laten een opmerkelijk feit zien.
De motieven zijn vaak goed beïnvloedbaar, veranderbaar of therapeutisch behandelbaar
Veel (jong)volwassenen die kampen met suïcidale voornemens lijken vaak slecht op de hoogte van de risico’s van de door hen overwogen of te kiezen methoden. Er is een aanzienlijk risico dat de dood niet de feitelijk verwachte, gewenste of geaccepteerde uitkomst is, maar zelfbeschadiging, verminking of gehandicapt raken.
Bovendien blijkt dat ook als de dood wel de uitkomst is, levensperspectief biedende (probleem)oplossingen vaak niet of onvoldoende zijn verkend.
Sterker nog: uit onderzoeken van internationale collega’s en mijzelf is gebleken dat de motieven van jongeren en ouderen voor een dodelijke suïcidepoging vaak heel goed beïnvloedbaar, veranderbaar of therapeutisch behandelbaar zijn.
Ik som een aantal motieven op. 1. anderen spijt, schuld doen voelen of hen betaald zetten. 2. anderen duidelijk maken hoe wanhopig je je voelt. 3. anderen schrik aanjagen. 4. een ander duidelijk maken hoe wanhopig je je voelt maar ook hoeveel je van hem of haar houdt. 5. iemand anders qua mening willen beïnvloeden of veranderen. 6. bevrijd worden van een ondraaglijke emotionele of psychische toestand. 7. hulp zoeken (met name hulp van personen buiten het sociale netwerk, zoals professionele hulp). 8. uitvinden/testen of een ander werkelijk van je houdt. 9. ontsnappen aan een als ondraaglijk ervaren seksuele of erotische situatie. 10. sterven.
De meeste mensen die een suïcidepoging doen sterven niet als gevolg van suïcide
Uit ons onderzoek blijkt ook dat de psychologische, sociale of lichamelijke ernst van een eerdere poging geen goede voorspeller is van een volgende. Maar er blijkt ook uit dat wanneer mensen sterven als gevolg van een suïcidepoging dat nogal eens het gevolg is van gebrek aan kennis bij henzelf over suïcidaliteit en communicatie met en niet-aflatende begeleiding door ter zake kundige anderen.
De meeste mensen die een suïcidepoging doen sterven niet als gevolg van suïcide. Het is vaak juist mede op grond van gebrek aan kennis bij henzelf en begeleiding door anderen als ze dat wel doen.
Voor mij reden om sinds jaar en dag veel aandacht te besteden in die begeleiding aan methoden, gevaren en risico’s van suïcidaliteit. Ten einde mijn cliënten daar zo goed mogelijk tegen opgewassen te laten zijn. Indachtig de strijdkreet van mijn leermeester Albert Ellis: „Suicide is not painless. It brings on too many changes.”
