Nieuwe Indonesische president Prabowo heeft zwart verleden, maar is 'gemoy' en een sterke man | column Saskia Konniger

Op de laatste campagnedag van de verkiezingen in Indonesië toog ik naar het Bung Karno stadion, een monumentaal gebouw in het hart van Jakarta. Presidentskandidaat Prabowo Subianto, de huidige minister van Defensie en oud-generaal met een zwart verleden - namelijk verdenkingen van talloze oorlogs- en mensenrechtenschendingen - stond al maanden voor in de peilingen. En ik wilde wel eens meemaken waarom zoveel mensen zo enthousiast over hem zijn.

Een deel van het antwoord wist ik al. Ruim de helft van de kiezers is onder de 40 en heeft weinig kennis over het verleden. Ook niet over het dictatoriale regime van Soeharto, dat Indonesië in haar greep hield van 1967 tot 1989. Prabowo was namelijk zijn schoonzoon en een belangrijke ijzeren vuist van zijn staatsapparaat.

De afgelopen maanden heeft het campagneteam van Prabowo de kiezers overspoeld met beelden van de oud-generaal als grappige, stuntelige opa. En toen de populaire president Joko Widodo zijn politiek gewicht achter Prabowo zette en zijn zoon Gibran als vicepresident aan de oud-generaal koppelde, kwam de overwinning binnen Prabowo’s handbereik. Widodo hoopt dat hij via zijn zoon toch invloed kan blijven uitoefenen. Hij is al bijna 10 jaar aan de macht en mag niet nog een ronde regeren.

Hij begon als democratische belofte, maar de laatste jaren heeft hij allerlei wetten aangepast ten gunste van de rijke elite. Want daar wil hij zelf ook bijhoren, zo denken zijn oude collega’s in zijn geboortestad Solo, waar ik eind vorig jaar was. De Indonesische democratie is pas 25 jaar oud. De meeste wetenschappers vrezen dat het democratische proces, dat in 1998 is gestart, met de verkiezing van Prabowo ten einde is gekomen.

Aangekomen in het stadshart voegden mijn tolk Grace en ik ons bij de duizenden aanhangers in blauwwitte shirts, vlaggen en ballonnen in richting het stadion. Waarom gaan jullie op Prabowo stemmen? vroegen we. Gemoy! was het antwoord. Schattig, in het Indonesisch. Precies de boodschap die het campagneteam wilde overbrengen. Andere kiezers verklaarden dat Prabowo hun stem verdiende, omdat ze een ‘sterke’ man met ervaring als leider willen.

Voetje voor voetje, badend in het zweet, door een menigte schuifelen is niet mijn meest plezante bezigheid. Maar de sfeer gaf moed. Agressie bleef uit. Er waren weinig irritaties. Omdat de tribunes al vol waren, leidde de meute ons naar het stadionveld. Terwijl mensen om ons heen stukken karton of hun vlag gebruikten als scherm tegen de brandende zon, hield een - voor Indonesische begrippen - sexy zangeres het publiek bezig. Achter ons kwamen steeds meer aanhangers het veld op. Een weg naar buiten was niet meer snel gevonden.

Na een uur klonk de aankondiging van vicepresident Gibran. Terwijl een soort carnavalsstoet zich door de propvolle menigte probeerde te duwen, reed Gibran op een brommer in een hippe spijkerjas met punk-achtige stiksels het podium op. Precies de look die de jonge aanhangers aanspreekt. Honderdduizend kiezers brulden de hippe presidentszoon toe. Vervolgens donderden enkele bombastische bastonen uit de luidsprekers. Prabowo werd aangekondigd. Er klonk een oorverdovend, omineus, gejuich.

Eenmaal op het podium, omringd door getrouwen en militaire beveiliging, startte Prabowo zijn speech. Hij oogde op het eerste gezicht inderdaad als die gezette, onhandige en snel geëmotioneerde opa, zoals hij op internet werd neergezet. Hij maakte grootse, bijna messiaanse beloftes. Alle armoede zou worden uitgeroeid. Elk kind krijgt een gratis schoolmaaltijd. Hij is de man die Indonesië groots en welvarend gaat maken, zo was de boodschap.

Zijn speech kreeg een steeds onheilspellendere inhoud. Hij noemde Soekarno, de huidige president Jokowi, maar ook autocraat Soeharto als helden van Indonesië. Daarna noemde hij minutenlang iedereen die zijn presidentskandidatuur steunde. Machtige politici, beroemdheden, grootindustrielen, die hun fortuin hadden vergaard tijdens het regime van Soeharto. En elke naam werd begroet met luid gejuich.

De claustrofobische hitte was inmiddels ondragelijk geworden. Vlak voor Prabowo werden mensen onwel. Bewusteloos werden ze uit het publiek gehesen. ,,Als je het warm hebt’’, zei Prabowo enigszins ongeduldig, ,,trek je dan even terug, zodat anderen je plek kunnen innemen.’’ Terwijl mensen nog altijd werden weggedragen, wees hij naar de vrouw die voor op het podium zat: ,,Titiek Soeharto!’’ Zijn ex-vrouw, de dochter van autocraat Soeharto. De menigte joelde extatisch.

Het stadionspektakel bleek een voorbode van de verkiezingsuitslag. Op 14 februari kwam Prabowo als (voorlopige) winnaar uit de stembus; de definitieve volgt nog. Mensenrechtenactivisten vrezen nu een terugkeer van de repressie zoals in de jaren van Soeharto. De twee andere kandidaten hebben de uitslag nog niet geaccepteerd. Ze willen eerst onderzoek naar verkiezingsfraude. Maar veel kans hebben ze niet. Zoals het er nu naar uitziet, zal Prabowo in oktober worden beëdigd als de nieuwe president van Indonesië.