Vraag van een lezer: ‘Ik heb eerste kerstdag bij mijn vader doorgebracht. Dat was geen succes. Ik heb me tijdens en achteraf meerdere keren afgevraagd: wat moet je van iemand begrijpen om ‘m te begrijpen?’
Mijn antwoord was kort: ‘Zijn persoonlijkheid!’ Zijn reactie was één woord langer: ‘Leg uit svp.’ Bij dezen.
De evolutie houdt van diversiteit en daardoor landen wij niet als onbeschreven bladen maar met een aanzienlijke variëteit aan persoonlijkheidskenmerken op deze planeet. Waardoor we ook een grote variëteit aan sociale rollen kunnen vervullen.
Afhankelijk van de aard en sterkte van die trekken zijn wij beter in of hebben we meer talent (of juist niet) voor het waarnemen en interpreteren van en effectief reageren op bepaalde situaties.
Ruim een eeuw psychologisch onderzoek heeft uitgewezen welke de voornaamste daarvan zijn. Dat is een vijftal, daarom ook wel aangeduid als de big five, mede omdat daarin behalve opvoeding en milieu ook erfelijkheid een belangrijke factor is .
De 5 persoonlijkheidstrekken
Hoewel er in de psychologie nog altijd geen volledige overeenstemming bestaat over hoe die trekken precies moeten worden genoemd, kunnen we ze algemeen omschrijven als (zie Nettle, 2007):
Extraversie: een dimensie die loopt van sociaal/gezellig, actief, praatgraag, spontaan, humoristisch en avontuurlijk aan de ene kant naar teruggetrokken, gesloten, zwijgzaam, geremd en voorzichtig aan de andere.
Goedigheid: een dimensie die loopt van goedmoedig, zachtaardig, coöperatief en behulpzaam aan de ene kant naar lichtgeraakt, achterdochtig, bazig en koppig aan de andere.
Zorgvuldigheid: een dimensie die loopt van zorgvuldig, gedisciplineerd, verantwoordelijk en serieus aan de ene kant naar ongeorganiseerd, nonchalant, ongedisciplineerd en lichtzinnig aan de andere.
Emotionele stabiliteit: een dimensie die loopt van onverstoorbaar, kalm, beheerst en niet snel klagend aan de ene kant naar nerveus, angstig, paniekerig en snel klagend aan de andere kant.
Openstaan voor nieuwe ervaringen: een dimensie die loopt van fantasierijk, creatief en intellectueel ontwikkeld aan de ene kant, naar bekrompen, simplistisch en nuchter aan de andere.
Door onze positie op de big five zijn we, bijvoorbeeld, meer gesloten of juist meer spontaan dan anderen, meer verlegen of juist meer sociaal, hebben we eerder de neiging in paniek te raken of juist kalm te reageren, zijn we nonchalanter of zorgvuldiger dan anderen, of goediger of juist venijniger, enzovoorts.
Nemen we Donald Trump even de maat
Nemen we Donald Trump even de big five-maat. Op basis van een door een collega en mij ontwikkelde big five-vragenlijst waarmee eerder onderzoek is gedaan, beoordeel ik Trump als extreem extravert, extreem koppig, meer dan gemiddeld onzorgvuldig, conservatief en emotioneel labiel.
Het zijn vooral die twee extreme posities, extreem extravert en extreem koppig, die zijn omgang met anderen en de wereld domineren. Extreem extravert betekent dat hij sociaal hyperactief is, op een manier die onophoudelijk reacties bij anderen afdwingt: aandacht, angst, kritiek en bewondering.
Koppel dat aan zijn extreme koppigheid, zijn onbeheersbare neiging tegen anderen vaak zeer onaangenaam te keer te gaan, zijn emotionele labiliteit en zijn lijfspreuk the only sin is not to win.
Kun je met zo’n persoonlijkheid president worden? Trump: „Als ik het één keer kan, kan ik het ook een tweede keer.” Wen er maar vast aan ...
