Hoe hard ik ook duw, de stalen deur beweegt niet. Hij is dan ook behoorlijk dik en gigantisch groot. Aan de binnenkant zit een groot wiel waarmee hij op slot gaat. Aan de buitenkant zit helemaal niets. Ik voel een rilling over mijn rug gaan. Als je hier buitengesloten werd dan had je een groot probleem.
Maar eigenlijk, als je binnen zat, was het niet veel beter. Dit was de plek in Washington waar de 535 Amerikaanse Congresleden zouden onderduiken bij een nucleaire aanval. Tijdens de Koude Oorlog was deze bunker zo geheim dat de Congresleden er zelf niet eens van wisten.
Het is een plek die goed duidelijk maakt hoe absurd de geschiedenis soms is. Maar het brengt ook de realiteit van nu snel dichtbij. Ik hoor een paar Amerikanen in de groep over de Russische president Poetin praten. Het gevaar komt uit dezelfde hoek, alleen de wapens zijn nog wat enger geworden, zo verzuchten ze.
Boven de grond merk je niets van die donkere gedachtes in die schuilkelder. Welgestelde Amerikanen drinken hier dure wijn en eten er grote steaks. Dit is The Greenbrier. Een chic hotel waar maar liefst 28 Amerikaanse presidenten en prinsen en prinsessen logeerden. Het is een groot en statig wit gebouw, met van die hoge pilaren voor de ingang. Het ziet eruit als een soort uit de kluiten gewassen Witte huis. Met hier en daar afbladderende witte verf, dat wel.
President Eisenhower besloot dat dit de perfecte plek zou zijn om het land te besturen als er Sovjet-bommen op Washington zouden vallen. Ruim dertig jaar bleef de bunker top secret. De systemen werden getest en onderhouden door geheim agenten die zich voordeden als televisiemonteurs voor het hotel.
Rondleiding door de tunnels
Er was altijd een voorraad vers eten, en dokters en ander personeel stonden dag en nacht stand by voor een dag die uiteindelijk nooit kwam. Tot een journalist van de The Washington Post het geheim onthulde. De bunker had toen eigenlijk al geen nut meer. Het was 1992, en de Koude Oorlog was voorbij.
Tegenwoordig kun je gewoon een rondleiding krijgen door de tunnels van de bunker. Dat gaat ook nu nog met geheimzinnigheid gepaard. Een data-opslagbedrijf huurt het complex, en dus moeten telefoons ingeleverd worden. Je loopt langs de douches waar straling afgespoeld moest worden. Je ziet de ouderwetse telefoons waarmee naar het kiesdistrict gebeld kon worden, als daar nog wat van over was.
De tv-studio waar grote schermen staan met afbeeldingen van het Capitool met bomen in elk seizoen, zodat het net echt leek. De smalle stapelbedden met een laatje voor die paar persoonlijke eigendommen. Een foto van gezinsleden bijvoorbeeld, want die mochten niet mee naar binnen.
De Amerikanen die meelopen worden er stil van. Als je door die bedompte gangen loopt, is de angst van toen weer voelbaar. Of er een modernere bunker is voor de Congresleden, vraagt een man. „Ja zeker”, zegt de tourleider. „Dichter bij Washington, want moderne raketten zijn een stuk sneller dan bommenwerpers.” Een zenuwachtig lachje echoot tegen het beton. Iedereen in de groep dacht even hetzelfde. Waar moeten wij dan heen als die raketten komen?
In de omgeving van The Greenbrier hebben ze daar een duidelijk antwoord op. Gewoon zorgen dat die raketten nooit komen. Hier, in de bossen van West-Virginia, zie je vooral Trumpvlaggen wapperen. Hier vinden ze die ‘Europese oorlog’ in Oekraïne iets dat hen niet aangaat. Het is ver weg, en dat willen ze graag zo houden.
De verkiezingsoverwinning van Donald Trump laat zien dat West-Virginia daar niet alleen in staat. Uit een recente peiling blijkt dat inmiddels 51 procent van de Amerikanen wil dat de Amerikaanse steun aan Oekraïne stopt. Dus als Trump belooft dat hij in 24 uur de oorlog in Oekraïne kan beëindigen, dan denken ze hier niet aan de consequenties voor Kiev of Europa. Hoe eerder hoe beter.
Een consequentie van ‘America First’ is dat de rest van de wereld op de tweede plek komt. Voor veel Trumpstemmers is het daarbij niet erg als de rest van de wereld zelfs helemaal uit beeld verdwijnt, ergens achter die muur aan de grens. Uiteindelijk willen ze vooral een leventje zoals boven in The Greenbrier. De realiteit van die oorlog in Europa, die stoppen ze het liefste ver weg. Onzichtbaar gemaakt, als een bunker diep in de grond.
DVHN en LC publiceren iedere week een column van Onze Vrouw/ Man, een van de acht mediacorrespondenten uit een ander continent.
Jan Postma (Hurdegaryp, 1983) is correspondent in Washington voor BNR Nieuwsradio en andere media. Hij studeerde Amerikanistiek en journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen.
