Leger van mensen met schuldproblemen groeit: 'Rekening betaald, kwam de volgende'

Een dertiger was Benjamin (naam bekend bij de redactie), toen hij in de schulden raakte. Ja, hij was laks toen hij gedurende een jaar vergat het UWV in te lichten dat hij inmiddels een baan had gevonden en geen WW meer nodig had. „Ik was druk en verloor het overzicht.” Toen de schulden op zijn creditcard ook stegen en hij niet genoeg inkomen had om dat allemaal af te betalen, liep het totaal aan schulden op tot 30.000 euro. „Het voelde als watertrappelen, terwijl je aan je benen wordt vastgehouden. Had ik net een rekening betaald, kwam de volgende alweer binnen.” Zijn destijds kersverse vriendin zag dat hij er niet uitkwam. Ze verwees hem door naar de gemeente. „Tot die tijd hield ik me groot, maar ik kon het niet meer zelf oplossen.”

Benjamin kwam in het schulddiensttraject. Zijn inkomen, een uitkering omdat hij door psychische klachten niet meer kon werken, wordt drie jaar ingehouden tot 50 euro boodschappengeld per week. Een schril contrast met zijn vrienden. „Ik zeg al tweeënhalf jaar: sorry jongens, ik ga niet mee uit eten.”

Benjamin is er sterker uitgekomen, zegt hij. In de afgelopen drie jaar heeft hij ook nog een mooi gezin opgebouwd met twee kinderen van 1 en 3 jaar oud. Hij heeft creatief leren denken. „Een dagje uit hoeft niets te kosten. Ik neem eten mee en fiets met de kinderen in de bakfiets naar een natuurgebied om daar een hele dag te spelen. Voorheen kocht ik op zo’n dag van alles.”

Vooral kleding, daar ging hij zich altijd beter door voelen. „Nu zie ik het als een sport om op Vinted de mooiste koopjes te scoren.” Voor zijn vriendin heeft hij grote bewondering. „Het is toch wat, als de vader van je kinderen moet rondkomen van 200 euro per maand.” Hij snapt nu vooral de kunst van het relativeren. En: „Pas als je openlijk hulp accepteert, kom je verder.”

Het Nibud laat weten dat de cijfers er niet om liegen. „Eén op de drie huishoudens moet de eindjes aan elkaar knopen”, zegt de woordvoerder. „Door de enorme inflatie beslaan vaste lasten inmiddels 70 procent van de lage inkomens.” Vooral de flink gestegen energierekeningen zijn daar debet aan. „Deze groep houdt dus bar weinig over voor boodschappen, spaargeld of kleding voor de kinderen.” En wat nieuw is: ook de koopkracht van de lage en middeninkomens duikelt achteruit. „Het lastige voor deze mensen is dat ze de weg naar de gemeente niet weten te vinden en vice versa. Dus zij krijgen niet de juiste hulp binnen de juiste termijn.”

Ook directeur Geert van Dijk van de NVVK, vereniging voor schuldhulpverlening, maakt zich grote zorgen. Want naast deze 2,6 miljoen huishoudens weet hij dat één op de vijf huishoudens in Den Haag een betalingsachterstand heeft van drie maanden of langer. „En nationaal hebben 630.000 huishoudens problematische schuldproblemen, waar ze zelf niet meer uitkomen.”

Veel ondernemers en zzp’ers hebben hun spaargeld opgegeten, de prijzen van de dagelijkse behoeften (energie, brandstof, voeding) nemen een veel grotere hap uit de maandelijkse budgetten, en de lonen worden niet of te weinig gecorrigeerd aan de huidige inflatie. Van Dijk: „En dan komt 1 oktober er nog aan en dienen ondernemers de uitgestelde belastingen wegens corona, toch weer af te betalen. Dat wordt lastig met weinig vlees op de botten.”

Er is nog een probleem: mensen met geldstress nemen onhandige beslissingen op korte termijn, aldus Van Dijk. „Neem iemand die zijn baan kwijtraakt en denkt, ik word pakketbezorger. Die koopt een bus met nog meer schulden, en raakt van de regen in de drup.” En dan moeten mensen nog hulp vragen. Van Dijk: „Praten over geld en zeker over geldzórgen, laat staan hulp vragen bij de gemeente, dat doen mensen vaak te laat.”

„Je moet je trots volledig aan de kant zetten als je in de financiële problemen raakt”, zegt Erik (naam bekend bij redactie). Doordat hij en zijn ex-vrouw in 2014 in scheiding lagen, zetten ze hun huis te koop. De huizenprijzen waren destijds enorm gedaald, waardoor Erik 40.000 euro verlies leed. Omdat er ook nog een lening liep van 25.000 euro, ging het mis.

„Na twee maanden op de camping raakte ik in paniek. De bank, de gemeente, ze kwamen allemaal achter me aan.” Hij had toen alleen een uitkering, omdat hij volledig was afgekeurd als trombosepatiënt. Ook hij zat drie jaar in de schuldhulpverlening. Zijn geluk was dat hij een aardige ambtenaar kreeg toegewezen die hem goed begeleidde en zijn zelfvertrouwen teruggaf. Inmiddels heeft hij drie bankrekeningen waarover hij zijn inkomsten en uitgaven verdeelt. „Zelfs met mijn inkomen van 1500 euro per maand, houd ik nu geld over om te sparen.”

Door het wijkteam is hij zelfs gevraagd als budgetcoach, om anderen te helpen. Trots: „Zo goed ben ik er in geworden.”