Dit is waarom je de app van Chinese webshop Temu niet moet installeren. 'Ze kunnen eenvoudig meeluisteren'

Scrol één minuut door de webshop Temu en je komt de meest absurde dingen tegen met enorme korting. Een setje handschoenen met ingebouwde verwarming, kost je 4,35 euro. Geïnteresseerd? Dan moet je haast maken. De adviesprijs is namelijk 33,16 euro en ’binnen een paar uur verloopt de 86 procent korting’, aldus de winkel. De bovenste reviews van klanten geven bovendien allemaal vijf sterren en opmerkingen als ’Heel cool!’, ’Ik ben zeer tevreden’ en: ’Lekker warm’.

De lijst prullaria lijkt eindeloos. Een bewegingsgeactiveerde toiletbril met zestien kleuren kost je 3,21 euro, een koolsla-snijder 1,19 euro, een asbak-luchtreiniger 9 euro en een douchekop met ingebouwde discolamp 10,70 euro. Om nog maar te zwijgen over de oceaan aan kleren, brillen, mutsen, kostuums en decoratie.

De app blijkt allerminst onschuldig. Minister Beljaarts van Economische Zaken waarschuwde consumenten en bedrijven dinsdag voor de apps en sites van Chinese bedrijven, zoals Temu. Rijksambtenaren wordt afgeraden om hier spullen te kopen sinds de AIVD eerder in meerdere adviezen waarschuwde voor een verhoogd spionagerisico.

Antoinette Hertsenberg, die in consumentenprogrammaRadarTemu regelmatig onder de loep neemt, legt uit hoe dit werkt: „Zodra je de app installeert, geef je Temu toestemming om een heleboel dingen te doen. Om de app te kunnen gebruiken, moet je bijvoorbeeld toegang geven tot je contactenlijst en je foto’s. Vooral bij Android-toestellen is dit een gevaar. Apple beschermt haar gebruikers hier iets beter tegen. Daar krijg je de vraag: ’krijgt deze app toegang tot je contacten?’. Ook dan zijn mensen geneigd om overal snel ’ja’ op te zeggen, ze willen immers iets aanschaffen. En niemand gaat eerst vijftien pagina’s lezen met de dingen waar je allemaal ja op zegt.”

Maar het blijft niet bij foto’s en contacten. Technologie-expert Vincent Nys deed voor de Vlaamse omroep VRT eerder dit jaar een uitgebreid onderzoek naar Temu. Daaruit kwam naar voren dat gebruikers met het accepteren van de algemene voorwaarden voor veel meer dingen toestemming geven dan alleen contacten en foto’s. „Ze willen ook toestemming voor bijvoorbeeld je microfoon. Waarom? Omdat Temu stelt dat ’mensen in China zoekopdrachten met de spraakfunctie invoeren’. Dat kan wel zo zijn, maar door toestemming te geven voor je microfoon riskeer je wel een aantal dingen. De app is namelijk op zo’n manier ingesteld dat als je het niet wegklikt, je telefoon niet vanzelf vergrendelt. Hierdoor blijft de app openstaan en kunnen ze al die tijd meeluisteren”, aldus Nys.

Ook de cryptische zinnen in de algemene voorwaarden spelen volgens de techkenner een grote rol. „Er staat dan bijvoorbeeld: ’Wij hebben het recht om met diagnostische tools de gebruikservaring beter te maken’. Een zin waar je niet op aanslaat, als je de algemene voorwaarden überhaupt leest. Maar door hiermee in te stemmen, geef je ze ook toestemming om bepaalde software op jouw toestel te installeren.” Wat voor software is dat precies? Nys: „Dat is onduidelijk. Maar ik vermoed bepaalde tools waarmee ze nóg meer informatie uit je telefoon kunnen halen.”

Het is een cruciale vraag wat Temu doet met alle gegevens? Volgens Nys is het in eerste instantie bedoeld voor gepersonaliseerde advertenties. „Hun eerste doel is natuurlijk: de consument zo veel mogelijk laten kopen door producten te laten zien die perfect bij iemand aansluiten. Hoe meer informatie, hoe beter dat lukt. Een reclame voor tampons zal immers niet effectief zijn bij een mannelijke consument.”

Het verzamelen van data voor passende advertenties is volgens de technologie-expert niet per se kwalijk. „Veel webshops werken op die manier. Maar toch gaat het bij Temu verder. Want waarom moet je bij de koop van een paar sloffen ook toegang geven tot je microfoon en camera? Dat is helemaal niet logisch. Ze zouden de informatie makkelijk kunnen doorverkopen als ze willen.”Hertsenberg vult aan: „Temu ontkent zelf stellig dat ze informatie doorverkopen. Maar dat wil niet zeggen dat ze het niet overhandigen aan de Chinese overheid. Maar daar hebben we vooralsnog geen aanwijzingen van.”

Temu heeft in het verleden meermaals verklaard dat ze ’precies doen wat andere apps met algoritmes ook doen’. Desgevraagd zegt het bedrijf in een reactie: „Temu heeft geen toegang tot de contacten, foto’s, het klembord, of de microfoon op de telefoons en andere apparaten van klanten en gebruikers. Temu’s app kan geen screenshots maken en kan ook niet de apparaten van gebruikers ontgrendelen. Suggesties en beweringen dat Temu dit wel zou kunnen, zijn ongefundeerd en simpelweg niet waar.”

„Onze app-machtigingen zijn duidelijk vermeld en zijn consistent met standaardpraktijken in de hele sector, ook in Nederland en in de Europese Unie. We verzamelen alleen de essentiële gegevens die nodig zijn om onze diensten te leveren en te verbeteren. Onze werkwijze is op transparante wijze beschreven op Temu’s website en in onze app. Gebruikers kunnen de specifieke machtigingen bekijken en aanpassen onder ’Instellingen’.”

„Temu heeft de Chinese overheid nog nooit voorzien van gebruikersdata. Temu zal dat ook nooit doen, ook niet indien gevraagd.”

Het is niet de eerste keer dat Temu onder vuur ligt. Europese toezichthouders, waaronder ook Autoriteit Consument & Markt (ACM) in Nederland, hebben het bedrijf vorige week op de vingers getikt vanwege agressieve en misleidende verkooppraktijken. Het zou hier gaan om nepkortingen, misleidende duurzaamheidsclaims en er is onduidelijkheid over de echtheid van de productbeoordelingen.

De toezichthouders zeggen ook dat Temu aftelklokken gebruikt en aangeeft dat een product bijna uitverkocht is om consumenten onder druk te zetten een bepaald product te kopen. Daarnaast zou de webwinkel de druk opvoeren met spelelementen, zonder informatie te geven over wat consumenten eraan hebben.

Verder ontbreekt in de webshop van Temu volgens de waakhonden belangrijke informatie, bijvoorbeeld over de rechten van klanten om producten terug te sturen en hun geld terug te krijgen. Ook wordt het consumenten moeilijk gemaakt om contact op te nemen met de klantenservice omdat contactgegevens worden verborgen, aldus de ACM. „Temu moet binnen een maand aangeven wat ze gaan verbeteren en op welke termijn”, aldus Hertsenberg. Doen ze dat niet, dan kunnen ze flinke boetes verwachten. „En dat kan ze zes procent van een jaaromzet in Europa kosten”, weet deRadar-presentatrice.

Alle seinen lijken op rood te staan voor deze ogenschijnlijk lachwekkende webwinkel. Moeten consumenten het massaal naar de prullenbak slepen of is het ook op een veilige manier te gebruiken? Hertsenberg: „Het is voor mij makkelijk om te zeggen: koop daar niet. Maar ik snap dat het soms verleidelijk is omdat het zo goedkoop is. Maar de kwaliteit valt vaak heel erg tegen. Er zijn talloze filmpjes van mensen die iets ontvingen dat véél kleiner of lelijker was dan ze dachten. Maar als je écht iets wil, shop dan in de browser in plaats van de app. Dan hoef je niet al die rechten af te geven.”