Waarom stapt Westerwolde toch naar de rechter vanwege Ter Apel, terwijl het COA meldt dat de deadline is gehaald?

Volgens COA-voorzitter Milo Schoenmaker is het een ‘enorme prestatie’: voor het eerst sinds maart is het zijn organisatie gelukt om minder dan 2000 mensen in het aanmeldcentrum in Ter Apel te laten slapen. In opdracht van minister Faber plaatste het COA dit weekend ongeveer 230 mensen uit naar opvang elders in het land. Op 1 september ontwaakten in Ter Apel 1885 asielzoekers.

Schoenmaker stelt dat het COA zich daarmee aan de bestuursovereenkomst met Westerwolde houdt, en dat is ‘in het belang van de inwoners van Ter Apel, van onze medewerkers en van de bewoners’.

Toch was het belangrijkste doel van de extra maatregelen van dit weekend het voorkomen van een rechtszaak en nieuwe dwangsommen. Minister Faber besloot donderdag dat alle gemeenten met asielopvanglocaties in het land een paar extra mensen moesten opnemen, zodat dat de gemeente Westerwolde – die de deadline op 1 september had gesteld – niet opnieuw het COA voor de rechter zou dagen.

Dat plan is mislukt. Voor de gemeente Westerwolde is de prestatie van het COA van dit weekend onvoldoende. De gemeente vindt dat voor de bezetting in Ter Apel ook de mensen moeten meetellen die ‘s avonds naar noodtenten in Nieuwe Pekela worden gebracht om daar te overnachten en de volgende ochtend terugkomen in Ter Apel. Met hen erbij was de bezetting op 1 september 2053 mensen. Te hoog.

Bovendien vindt de gemeente het schuiven met asielzoekers, zoals afgelopen weekend is gebeurd, geen duurzame oplossing. Ter Apel heeft structurele verlichting nodig. Daarom stapt Westerwolde tóch naar de rechter. ‘Wij zullen er alles aan doen dat er een situatie ontstaat waarin alle betrokkenen menswaardig behandeld worden en de inwoners van Ter Apel weer perspectief hebben’, aldus burgemeester Velema van Westerwolde.

Voor het COA kan de stap van de gemeente geen verrassing zijn. Al na de vorige uitspraak van de rechter in april is duidelijk dat Westerwolde vindt dat alle mensen die overdag in Ter Apel verblijven meetellen voor de bezetting, terwijl het COA zelf alleen de overnachtingen telt.

„Dat wisten we inderdaad”, zegt een woordvoerder van het COA. „We hanteren een verschillende juridische interpretatie van de uitspraak. Maar dit was het maximale wat we dit weekend konden bereiken.”

Al voor de opdracht van minister Faber was de bezetting in azc’s en noodopvanglocaties rond de 100 procent, volgens het COA. Dat er nu toch nog meer mensen zijn geplaatst heeft wel een prijs, aldus de woordvoerder. „Je verplaatst wéér mensen, voert de druk en de spanning op locaties op, en het vraagt veel van onze medewerkers.”

Dat is precies waarom de gemeente Westerwolde structurele oplossingen eist. Voor een deel zouden twee binnenkort te openen grote opvanglocaties in Zaandam en Biddinghuizen die kunnen bieden. Het COA verwacht die deze maand nog te openen. De gemeente Westerwolde wil daar niet meer op wachten, omdat structurele verlichting al zo vaak in het vooruitzicht is gesteld.

Het ministerie van Asiel en Migratie schaart zich achter het COA. Volgens het ministerie is de bezetting van het aantal bedden altijd het uitgangspunt geweest. ‘Het COA is van mening dat de nachtopvang niet meeteelt in de bezetting in Ter Apel. Het ministerie deelt deze opvatting. Als het opnieuw tot een rechtszaak komt, dan zal de landsadvocaat dit standpunt uitdragen en toelichten namens het COA. ⁠Goed als het COA hierover eerst in gesprek gaat met de gemeente’, aldus het ministerie in een reactie.