Waddeneilanden willen plasticvrij zijn, maar hoe dan? 'Natuurlijk is dat niet realistisch, het gaat om bewustwording'

Hoe zit het? Bijna drie jaar geleden werd Texel het eerste ‘Plastic Smart Eiland’, meldde het Wereld Natuur Fonds. Kleine en minder kleine initiatieven worden sindsdien gebundeld om plastic te weren van het eiland. Ondernemers proberen plastic te recyclen en elke eerste zaterdag van de maand was er een beach clean up.

Jaarlijks belandt 11 miljard kilo plastic in de oceanen en zeeën. Zo’n 80 procent van dat plastic komt van land, vooral uit steden. Het Wereld Natuur Fonds wil verschillende belangengroepen bij elkaar brengen en streeft ernaar dat in 2030 duizend steden meedoen. Schiermonnikoog en Vlieland sloten zich in de loop van vorig jaar ook aan bij dit initiatief. Op Schiermonnikoog hoort het openen van waterttappunten tegen het gebruik van plastic flesjes hierbij.

Maandag riep een meerderheid van de gemeenteraad van Ameland op hier ook aan mee te doen. ,,Helaas is het nodig”, zei Esther Oud (AmelandEén). Tijdens haar hardlooprondje probeert ze alle zwerfvuil die ze tegenkomt mee te nemen. ,,Maar het voelt als dweilen met de kraan open. Uiteindelijk wil je naar ander materiaal, wat niet schadelijk is.”

Bij de Nederlandse tak van het Wereld Natuur Fonds is het project in de vergetelheid geraakt. Na 2021 is er getuige de website weinig meer gebeurd. ,,Op dit moment hebben we niet een plastic-expert in huis. Daar komt hopelijk snel verandering in”, verontschuldigt woordvoerder Nadine Kooijman zich. Buiten Texel lijkt alleen Amsterdam zich te hebben aangesloten. ,,Maar het is een internationaal project, het loopt wel door.”

De Friese Waddeneilanden lijken zich er niet door te laten ontmoedigen. Op Vlieland heeft Henk Veerdig net met Lars Kuijpens de stichting Vlieland Plastic Vrij opgericht. De stichting richt zich vooral tegen zwerfvuil, zegt Veerdig. ,,95 procent is plastic.” De doelstellingen worden begin maart aan de dorpelingen gepresenteerd. ,,Vlieland plasticvrij klinkt heel boud en ambitieus, en is natuurlijk ook niet realistisch. Het gaat om bewustwording naar verantwoord omgaan met plastic. Als je een plastic drinkbeker twaalf jaar gebruikt, ben je goed bezig. Daar gaat het om.”

Ook langs de Waddenkust leven initiatieven. Kunstenaar Eileen Blackmore uit Zoutkamp streeft er in een samenwerking tussen organisaties, denkers en doeners onder de naam Wad van Waarde onder meer naar om het Waddengebied vrij van (micro)plastic te maken. Op een Waddenfestival presenteerde haar projectteam vorige week in Franeker een ‘toolkit’. Die helpt ondernemers in de regio tastbare, circulaire producten te ontwikkelen.

,,We ontwikkelen alternatieven die het gebruik van eenmalige plastic producten kunnen terugdringen”, zegt Blackmore. Dat gebeurt met lokale grondstoffen van lokale boeren. Zo is er afgelopen jaar aan de Friese en Groningse Waddenkust elf hectare vlas geteeld voor het maken van linnen textiel. ,,Dit jaar gaan we al naar 65 hectare. Dit is de beste manier om synthetisch textiel te veranderen.”

In de gemeenteraad van Ameland zei Rudolf Teuben dat het zaak is de verpakkingsindustrie wereldwijd aan te pakken. Je moet drie uur tevoren je schaar in je beleg zetten, wil je het voor etenstijd open hebben, zei het raadslid van Ameland’82. ,,Zo erg is dat spul verpakt. Verschrikkelijk, daar ligt de crux.”

Wethouder Theo Faber wees erop dat er ,,een onderzoekje” van de Waddencampus loopt hoe zwerfafval nog meer tegen gegaan kan worden. Ameland doet daar al veel tegen, getuige verschillende prijzen, zoals ‘schoonste strand van Nederland’, zei hij. Het onderzoek moet uitwijzen hoe er nog ,,een schepje bovenop” kan.

Bovendien is er op de Waddeneilanden een beginnende samenwerking op het gebied van duurzaamheid en circulaire economie, zei Faber. Via het project ‘Wad gaat om’ komen er subsidies voor deze doeleinden beschikbaar van de provincie Fryslân en het Waddenfonds. Goed om daar bij aan te sluiten, vinden de meeste Amelander raadsleden.