Zonder ervaring in het ambt burgemeester worden van een grote stad als Groningen. Hoe bijzonder is dat? ‘Besturen kun je leren, inhoud en visie is belangrijker’
Roelien Kamminga (VVD) wordt zonder ervaring als bestuurder burgemeester van Groningen. Foto: Peter Hilz/ANP
Roelien Kamminga (46) wordt nog voor de zomer de nieuwe burgemeester van de gemeente Groningen. Ze doet dat zonder enige ervaring in het ambt of als bestuurder bij andere overheden. Uniek? Valt mee.
Aan ervaring geen gebrek bij Roelien Kamminga. De aanstaande burgemeester van Groningen werkte bij ministeries aan veiligheidsvraagstukken en de versterking in het aardbevingsgebied, werkte bij de Verenigde Naties in Wenen en is nu Kamerlid en eerste ondervoorzitter van de Tweede Kamer. Een politieke antenne is haar niet vreemd.
Hoewel Kamminga een indrukwekkend cv heeft, zit daar geen dagelijkse bestuurlijke ervaring bij in een gemeente of provincie. Ze was niet eerder burgemeester, wethouder of bijvoorbeeld gedeputeerde. De gemeenteraad van Groningen kiest desondanks vol overtuiging voor Kamminga.
Meer steden met ‘beginner’
Een gebrek aan ervaring in het ambt is geen voorwaarde voor het burgemeesterschap, kijk maar naar Amsterdam, Arnhem, Rotterdam en Eindhoven. Carola Schouten (Rotterdam) en Jeroen Dijsselbloem (Eindhoven) hadden echter wel ervaring als minister.
Femke Halsema en Ahmed Marcouch hadden die ervaring niet, toen ze begonnen in Amsterdam en Arnhem. Marcouch werkte bij de politie voordat hij Tweede Kamerlid werd voor de PvdA. Femke Halsema was twaalf jaar Kamerlid voor GroenLinks. Daarna begon ze aan een carrière in het bedrijfsleven en de culturele sector, tot ze burgemeester werd van de grootste stad van het land. In zowel Arnhem als Amsterdam is de burgemeester bezig aan de tweede termijn. Het gaat ze dus goed af.
‘Iedereen die begint is onervaren’
„Iedereen die begint als burgemeester heeft geen ervaring in het ambt”, nuanceert het Arnhemse raadslid Mark Coenders (GroenLinks) het belang van een carrière als bestuurder. Is dat voor een grote stad dan niet belangrijk? Blijkbaar niet. De gemeenteraad in Arnhem is erg blij met Marcouch. „Hij is een boegbeeld voor Arnhem en weet veel voor elkaar te krijgen.”
De burgervader is populair onder de inwoners en gaat veel de wijken in. Van een gebrek aan ervaring heeft Coenders nooit iets gemerkt. „Natuurlijk moet je wennen als je ergens komt, maar dat is ook zo als je wel eerst burgemeester was in een andere stad”, zegt hij. „Marcouch is van de Arnhemmers. Dat doet-ie heel goed. Het is niet de makkelijkste stad, maar je merkt duidelijk dat hij een goed politiek inzicht heeft.”
Halsema in de spotlight
Als er één burgemeester is waar de landelijke kranten van volstaan, dan is het wel Femke Halsema. Journalist David Hielkema schrijft voor Het Parool over de Amsterdamse politiek en werkt aan een boek over haar burgemeesterschap. Hij zag Halsema transformeren van politica naar bestuurder.
„Ze kreeg in de eerste jaren, en zelfs voor haar aanstelling, kritiek dat ze geen ervaring had”, legt hij uit. „De dynamiek met de raad was nieuw, ze moest ineens leidinggeven, werd het hoofd van de veiligheidsregio en meer. Daarin was Halsema zoekende.”
Inmiddels is ze gegroeid in haar rol, ziet Hielkema. „In het begin ging ze veel het debat aan met de gemeenteraad, want ze is één van de beste debaters van het land. Nu zie je dat ze dat veel meer aan de raad overlaat. Ze is meer een bestuurder.”
Inhoud belangrijker dan ervaring
Hij haalt een uitspraak van oud-minister en Kamerlid Jeanine Hennis (VVD) aan. Die vond het irritant dat zoveel over Halsema’s gebrek aan ervaring werd gesproken, waarschijnlijk omdat ze een vrouw is. Tegen De Volkskrant zei Hennis daarover: „Toen Balkenende premier werd, hoorde ik ze namelijk helemaal niet.”
De journalist van Het Parool concludeert dat inhoudelijke ervaring veel belangrijker is dan bestuurlijke ervaring. „Dat zien we zelf en horen we ook bij de gesprekken die we voeren voor ons boek. Ambtenaren zeggen: er is behoefte aan inhoud en visie, besturen kun je leren.”
Dichter bij huis
In de eigen provincie zijn ook voorbeelden van burgemeesters die zonder bestuurlijke ervaring aan hun ambt begonnen. Zoals Henk Jan Bolding in Het Hogeland. Hij was weliswaar jaren in de bestuurlijke wereld actief als achtereenvolgens algemeen directeur van de gemeente Lelystad en de provincie Groningen, maar zelf had-ie tot zijn burgemeesterschap geen bestuurlijke verantwoordelijkheid.
Dat geldt ook voor Annelies Pleyte, die sinds afgelopen jaar burgemeester in Veendam is. Zij werkte als politiek assistent van Mark Rutte tijdens zijn premierschap, maar in Veendam heeft ze haar eerste eigen bestuurdersklus.
Roelien Kamminga wil tot haar benoeming officieel is niet te veel vooruitlopen op haar burgemeesterschap in Groningen. Wel liet ze in een eerste reactie weten dat ze als kind al burgemeester van Groningen wilde worden. Die droom komt nu uit.
