Bemonstering van het rioolwater, portret: Thomas ter Laak. Foto's: KWR Water Research Institute, beeldbewerking: DVHN
Hoeveel snuiven, roken en slikken de Groningers precies? Onderzoeker Thomas ter Laak bestudeert ons rioolwater en weet het precies. Vier vragen en antwoorden aan deze rioolwateronderzoeker.
Groningers houden wel van een blowtje. Alleen in Seattle, Montreal en Amsterdam wordt meer gerookt. Nederlanders zijn sowieso niet vies van drugs. Zo bleek uit onderzoek van het KWR, zij onderzoeken ons rioolwater. Vier vragen aan onderzoeker Thomas ter Laak.
Om bij het begin te beginnen, hoe werkt zo’n onderzoek precies?
„Als mensen middelen gebruiken zoals drugs, alcohol of medicijnen, dan verlaat een deel daarvan ons lichaam via urine of feces (drollen, red.). Dat komt in het riool terecht en belandt uiteindelijk in de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Voordat het water gezuiverd wordt, nemen wij een week lang monsters.”
„Die monsters gaan ter plekke in de vriezer en aan het eind van de week worden ze naar ons laboratorium gebracht. Daar onderzoeken we wat erin zit. Bij bijvoorbeeld MDMA, de werkzame stof in xtc, kijken we hoeveel we van deze specifieke stof tegenkomen, de moederstof heet dat. Bij bijvoorbeeld cannabis werkt het anders. Dat wordt in het lichaam omgezet in een andere stof, de metaboliet.”
Dat lijkt me erg vies.
„Ik werk zelf vooral achter het bureau om de resultaten te analyseren, maar ik ben natuurlijk wel eens bij zo’n installatie geweest. Het is geen drab zoals je bij een mestkelder ziet. Het is een grijs/bruinige vloeistof met, inderdaad, drijvende onderdelen erin. Wat mij vooral bijblijft is de geur: een mengsel van wasmiddel, plas en poep.”
„Bij dit soort installaties zit een ‘bemonsteringssysteem’ dat automatisch samples verzamelt. We hoeven dus niet met de hand dit water eruit te scheppen.”
Het KWR waar u werkt is ook bekend van het rioolwateronderzoek naar het corona-virus. Wat vindt u allemaal in dat water?
„We kijken bijvoorbeeld ook naar resten van geneesmiddelen. Onderzoek uit Australië wees bijvoorbeeld uit dat daar meer cholesterol- en bloeddrukverlagers werden gevonden in delen van de stad waar veel ouderen wonen of mensen met een lager inkomen.”
„In een ander Australisch onderzoek hebben onderzoekers de hoeveelheid vezels bekeken. Op die manier kun je zien hoeveel fruit en groente in bepaalde gebieden wordt gegeten.”
„Bijna alles wat we in ons lichaam binnenkrijgen is terug te vinden in ons rioolwater. Dat zegt heel veel over onze gezondheid. Bij de huisarts moet je soms een potje met urine of feces inleveren. Zo werkt ons onderzoek ook, maar dan op grote schaal.”
Is het nou gevaarlijk, al die drugsresten in het water?
„Ten eerste, er worden veel meer legale geneesmiddelen gebruikt dan illegale drugs. Die stoffen belanden allemaal in het rioolwater en worden hier niet honderd procent uitgefilterd. Daarom hebben ze een effect op het milieu.”
„Er zijn voorbeelden geweest van mosselen die last hadden van resten Prozac in het water (een medicijn dat de symptomen van een depressie tegengaat, red.). De resten hadden een effect op de hormoonhuishouding van de mosselen. In de EU is vorig jaar afgesproken om grote waterzuiveringsinstallaties uit te rusten met een extra behandelingsstap om dat water extra te zuiveren.”
