Zahra Lfil (32) uit Groningen brengt ode aan bruine kroeg uit haar jeugd in Winschoten. ‘Wie had mij daaruit moeten halen?’

De traditionele bruine kroeg heeft het moeilijk, ze verdwijnt in Nederland steeds meer uit het straatbeeld. Toen (musical)actrice en theatermaakster Zahra Lfil (32) uit Groningen dat las, werd het zaadje geplant voor haar voorstelling Op ‘t leven! Want het bruine café gaat haar aan het hart.

„Voor mij is de bruine kroeg wat in de middeleeuwen een dorpsplein was: mensen uit alle lagen van de bevolking komen elkaar tegen. Ze drinken samen een biertje en hebben het over van alles. Als die cafés vervangen worden door hippe koffietentjes, waarin mensen met oordopjes zitten, dan heb je die kruisbestuiving van allemaal verschillende mensen niet meer. Dat vind ik doodzonde.”

De liefde van Lfil voor het bruine café begon in haar tienertijd in Winschoten, waar ze opgroeide als kind van een Marokkaanse vader en Groningse moeder. Haar moeder ging naar de kroeg in het weekend en nam de toen 13-jarige Zahra vaak mee. „Ik zat in de tweede klas, weet ik nog. En toen ik eenmaal een keer mee was geweest, vond ik het geweldig.”

Maar dat had een keerzijde. „Ik was een tiener en zat daar tussen de volwassenen. Dat vond ik natuurlijk heel interessant. Tegelijkertijd is het een plek waar een kind niet hoort te zijn. Ik zag er ouder uit dan ik was en daar maakte ik ook gebruik van. Zoals een puber dat doet, een beetje uitdagen. Ik was ook wel geïnteresseerd in jongere mannen in de kroeg. Maar dat zijn alsnog gewoon volwassenen, dus in die zin was het niet de perfecte plek om als puber mijn ontwikkeling door te maken. Er waren ook glurende mannen van rond de 40.”

Die ervaringen komen terug in de voorstelling. „Er worden steeds spelletjes gespeeld op het toneel, door de volwassenen, net als in de kroeg. En ik wilde destijds het spelletje meespelen, maar ik kende de regels oprecht niet, omdat ik nog maar 13 was. Dus ja: ik heb dingen gezien die ik op die leeftijd niet had moeten zien.”

„Daarom vind ik het ook zo belangrijk om dit verhaal te vertellen. Want het gaat ook over de vraag: wie had mij daaruit moeten halen? Ze wisten in die kroeg heel goed dat ik 13 was, dus had de barman moeten ingrijpen, of de kroeghouders? Mijn moeder natuurlijk, maar dat is een ander verhaal. Het is een oproep, het zet aan het denken. Omstanders hebben ook een verantwoordelijkheid.”

Tegelijkertijd wil ze graag een ode brengen aan de bruine kroeg. „Ik hou er gewoon erg van, van een stamkroeg met al die verschillende types. En die twee waarheden over de kroeg uit mijn jeugd kunnen naast elkaar bestaan. Daar waar het schuurt, ga ik graag naartoe. Ik vind het zo mooi dat de cirkel weer rond is, want deze voorstelling speel ik ook nog twee avonden in Café Carambole in Winschoten. Mijn ode aan de kroeg wordt gespeeld in een kroeg, hoe vet is dat!”

Het grote publiek kan Lfil als actrice kennen van haar rol als Farah Nazar in Goede Tijden Slechte Tijden of van de film iHostage, over de gijzeling in de Apple Store in Amsterdam. Nu richt ze zich echter meer op theatermaken.

„Ik vind het steeds belangrijker om me uit te spreken over waar ik denk dat we het over moeten hebben. Daarmee kan ik echt van betekenis zijn. Dan zoek ik mensen erbij die hetzelfde verhaal hebben en dat kunnen vertellen. Het gaat via mij over hen.”

Ze is dan ook niet zelf te zien in de voorstelling, maar laat het acteerwerk over aan echte kroegtijgers. „Op ‘t leven! begon 2 jaar geleden als mijn afstudeervoorstelling in Amsterdam. Ik heb het gemaakt met vijf echte kroeggangers: drie mannen en een vrouw uit Amsterdam en een vrouw uit Winschoten die het tof vond en graag wilde meedoen. Haar ken ik ook uit de kroeg. Ditmaal doen ze allemaal weer mee. Het zijn geen geschoolde acteurs, sommigen hebben weleens wat met toneel gedaan, maar ik vind het vooral zo mooi dat ze authentiek zijn.”

Ook speelt er een pubermeisje mee. Dat vraagt bij dit thema wel om voorzichtigheid, erkent Lfil, helemaal omdat een deel van de voorstelling geïmproviseerd wordt. „Ik repeteer eerst met de kroeggangers en het meisje apart. Dan kunnen de volwassenen voluit spelen en hun verhaal inbrengen. Later voeg ik het samen. Alles is in overleg met het meisje. Grenzen aangeven en veiligheid, dat is heel belangrijk hierbij.”