Slechte staat van Waddenzee zorgt voor schok en ergernis. ‘Als je dit leest is er veel om je zorgen over te maken’

,,Er is heel veel waar we zorgen over moeten hebben”, zei Arno Brok, vicevoorzitter van het Bestuurlijk Overleg Waddengebied en voorzitter van het Omgevingsberaad Waddengebied aan het eind van de Toogdag, dit jaar in Lauwersoog. Uitgerekend op deze dag kwam er een somber stemmend rapport naar buiten over de Staat van de Waddenzee. Ondanks alle goede bedoelingen in het gebied, staat de Waddenzee er niet goed bij.

,,Er is heel veel goeds te melden, maar áls je dit leest... Van de 238 indicatoren tonen 92 een verslechtering en over 66 is onzekerheid”, zei Brok met het Waddenacademie-rapport in de hand. Hij begreep dat het toerisme en de landbouw in het gebied willen werken aan een duurzame toekomst in het gebied. ,,Maar ook de natuur moeten we koesteren, willen we de waarde van het gebied doorgeven. Als je dit leest is er veel om je zorgen over te maken.”

De natuurorganisaties vonden het een gemiste kans dat de slechte staat van de Waddenzee niet onderwerp van gesprek was tijdens de Toogdag. Ze toonden zich geërgerd dat de Haagse bewindslieden voor de tweede keer op rij wegbleven op de Toogdag en het voorafgaande besloten bestuurlijk overleg.

,,Samen willen we dat het goed gaat met de Waddenzee, maar dat gaat het niet”, zei Jorien Bakker van Natuurmonumenten, namens de Coalitie Wadden Natuurlijk, waar onder meer ook de Waddenvereniging, Vogelbescherming Nederland en It Fryske Gea en de landschappen van Groningen en Noord-Holland in zitten. ,,We moeten nu echt ingrijpen, er zijn maatregelen nodig. Dit is juíst de plek om dit met elkaar te bespreken.”

Gekeken over twaalf jaar gaat het slechts met een derde van de onderzochte soorten en gemeten vervuiling goed in het Nederlandse deel van de Waddenzee. ,,Sommige soorten laten wel herstel zien. Met de zeehond is het lang goed gegaan en de waterkwaliteit is ook wat beter’’, reageerde Bakker. ,,Maar over het algemeen gaat het niet goed, met heel veel soorten niet en met de leefomgeving ook niet. Het is heel teleurstellend.”

De vijfde editie van de Toogdag trok ruim 250 bestuurders, wetenschappers, bewoners en ondernemers uit het gebied tussen Den Helder en Termunterzijl naar het waddenbelevingscentrum WEC. Iedereen die een stem heeft in de toekomst van het Waddengebied zou hierbij moeten zijn.

Dat de demissionaire bewindslieden kort tevoren afzegden, lag aan minister Robert Tieman (BBB) van Infrastructuur & Waterstaat. Als opvolger van de opgestapte minister Barry Madlener (PVV) was hij onvoldoende ingelezen om het Bestuurlijk Overleg Waddengebied voor te zitten. Ook de staatssecretarissen van Natuur en Defensie lieten verstek gaan.

Minister Sophie Hermans (Klimaat en Groene Groei) had wel willen komen, maar dat had kennelijk geen zin zonder het overleg. Zo kon minister Hermans ook geen antwoord geven op wat zij met de noodkreet van het Omgevingsberaad Waddengebied doet.

Dat zeven sectoren vertegenwoordigende beraad deed ruim drie weken geleden een stevige oproep om toch nog één keer op het allerhoogste niveau met Duitsland in gesprek te gaan over de kabels die van een nieuw windpark op de Noordzee dwars onder Schiermonnikoog naar het vaste land dreigen te gaan lopen. Waarom niet over de oude Wester Eems, langs de grens tussen Nederland en Duitsland?

Op die oproep heeft het omgevingsberaad formeel nog steeds geen antwoord, zei Brok. ,,Daar hadden we vandaag naar willen vragen.” Ook de Leeuwarder Courant kreeg maandag geen reactie van het ministerie van Klimaat en Groene Groei. De verwachting is dat het overleg over een paar weken alsnog wordt gehouden.

Onzekerheid is er bovendien nog altijd over de toekomst van de Waddenacademie en het Waddenfonds. Een jaar geleden sprak Brok in Holwert al zijn zorgen uit over dat de Wadden uit beeld van het kabinet raakten. Nu is er nog steeds geen duidelijkheid, al zijn er volgens gedeputeerde Matthijs de Vries wel stappen gemaakt.

Jan Jaap de Graeff werkt in opdracht van vier ministeries, drie provincies en het Omgevingsberaad een rapport hierover uit. Hij is een oud-directeur van Natuurmonumenten, waar De Vries veel vertrouwen in heeft. ,,Het heeft lang geduurd, maar hij is er nu twee maanden mee aan de slag.” De gedeputeerde en voorzitter van het op het einde lopende Waddenfonds hoopt dat het eindrapport voor de verkiezingen in oktober gereed is. ,,Dan kunnen we het pluggen in de formatiebesprekingen.”