Henk Jan Bolding (69) neemt afscheid van Het Hogeland. ‘Dieper verdriet heb ik nooit in de ogen gekeken’

Henk Jan Bolding zit in zijn werkkamer in het gemeentehuis van Winsum. Vijf juli wordt hij zeventig jaar, de uiterste houdbaarheidsdatum voor een burgemeester. Bolding herinnert zich nog zijn verjaardag in 1963. „Ik zat naast de buurman in de auto die mij naar het ziekenhuis reed waar mijn moeder lag. Ze was zwaargewond, omdat ze door een auto was aangereden. Maar toch had ze geregeld dat ik daar in het ziekenhuis cadeautjes kreeg. Ik weet nog wat ik kreeg: een politieauto. Zo waren mijn ouders, ze lieten de kinderen niet de dupe worden van hun tegenslag. Ik heb veel aan ze te danken.”

De burgemeester van Het Hogeland werd geboren als de zoon van een keuterboer in Steenwijk. „Ik was het vijfde kind. Ik heb nog vier broers en een zus. Ik kom uit een echt gereformeerd gezin. Het was bij ons thuis bepaald geen vetpot. Mijn vader had wat vee en legkippen. Ik herinner me nog dat ik met mijn armen in dozen vol eendagskuikens graaide. Om rond te komen werkte mijn vader ook als landarbeider voor de boer die tegenover ons woonde. Maar ik kom uit een warm nest, daar ben ik mee gezegend.”

Studeren zat er niet in. „Ik ben een echte ‘stapelaar’. Ik was als leerling bepaald geen hoogvlieger, ik moest er ontzettend hard voor werken om de MULO te halen. Mijn moeder hielp me daarbij, vooral met de talen. Ze was een echte intellectueel. Ik twijfel er niet aan dat ze in de huidige tijd een glansrijke loopbaan had gekregen. Maar zo was het toen – helaas – niet.”

Bolding begon zijn loopbaan als jongste klerk van de toenmalige gemeente Steenwijk. Hij trouwde op zijn eenentwintigste. „Ik kon in 1992 aan de slag in Lelystad. Ik voelde er weinig voor om in mijn eentje te vertrekken en daar in de kost te gaan.” In ‘zonde’ leven was ook geen optie. „Dus trouwden we.”

Hij sprokkelde zijn diploma’s in de avonduurtjes bijeen en werd uiteindelijk meester in de rechtsgeleerdheid. „Ik had het geluk dat er steeds mensen waren die het beste met mij voor hadden. Zo heeft Hans Gruijters veel voor mij betekend. Hij was een intellectuele veelvraat.”

Gruijters (1931-2005) was medeoprichter van D66 en minister van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening in het kabinet-Den Uyl. Hij was van 1980 tot zijn pensioen in 1996 burgemeester van Lelystad. „Hij stimuleerde me om door te leren. Steeds weer zei hij ‘Henk Jan, dit is iets voor jou’.”

Fascinerend detail: zijn oude leermeester was een overtuigd republikein, terwijl zijn protegé jaren later het koninklijk bezoek aan Het Hogeland in mei 2024 als een van de hoogtepunten uit zijn ambtsperiode beschouwt.

Bolding schopte het tot gemeentesecretaris van Lelystad en werd in 2001 provinciesecretaris in Groningen. Op 1 januari 2019 volgde zijn benoeming tot waarnemend burgemeester van de vers heringedeelde gemeente Het Hogeland, een samenvoeging van de gemeenten Bedum, Eemsmond, De Marne en Winsum.

„Commissaris van de Koning René Paas vroeg mij te solliciteren. Ik twijfelde, want ik had een prachtige baan. Maar ik dacht ook: ‘Ik ben nu over de zestig, als ik iets anders wil, moet ik het nu doen’. Voortaan stond ik niet meer langs de zijlijn van de politieke arena. Ik stond erin, ik was bestuurder geworden.”

Op 2 januari 2019 droeg hij voor het eerst de zilveren ambtsketting. „De installatie was in Uithuizen. Vlak voor de raadsvergadering kwam de brandweercommandant op mij af en zei: Henk Jan, we hebben een probleem.”

Dat bleek een understatement. Het ‘probleem’ was het containerschip MSC Zoe dat tijdens een storm op Nieuwjaarsdag 342 containers verloor. „En wie was net tot burgemeester van de gemeente met de langste waddenkust van Nederland benoemd? Precies. Kortom: ik moest meteen aan de bak en ik leerde al op dag 1 wat het is om verantwoordelijk te zijn voor de openbare orde en veiligheid.”

Maar de functie van eerste burger vraagt meer, veel meer. Niet alleen van een burgemeester als bestuurder, maar ook als mens. „Je moet er voor de mensen zijn.”

Hij bezocht de ouders van de 17-jarige Jet uit Winsum die in februari 2024 was doodgestoken. „Dat verdriet van die mensen. Ik kan er niet over praten zonder …” Hij stopt even. Een zucht. „Dieper verdriet heb ik nooit in de ogen gekeken. Maar ik zag ook onpeilbaar verdriet bij de ouders van de dader. De onmacht als je zoon zoiets doet.”

Bolding kreeg al snel met de vluchtelingenproblematiek te maken. „Dit dossier is een rode draad in mijn loopbaan. Na de val van Kabul in 2021 werden in de Willem Lodewijk van Nassaukazerne in de Marnewaard evacués uit Afghanistan opgevangen.” Hij zwijgt even bij de herinnering. „Ik zie ze nog lopen. Een plastic tasje in de hand en verder niks. Maar in de kazerne zelf sorteerden mensen van het Rode Kruis stapels schoenen, speelgoed en kleding die door inwoners waren gebracht.”

„Later werd in de Marnewaard tegenover de kazerne een voorportaal van Ter Apel neergezet, omdat de eerste opvang daar spaak liep.’’ Deze opvang leidde tot – zoals hij het noemt – ‘stevige gesprekken’ met bezorgde inwoners van Zoutkamp en Vierhuizen. ,,Ik snap dat mensen zich afvragen: ‘Is het wel veilig?’ Mede daarom openden we ook tijdelijke politieposten in deze dorpen. Er circuleerden veel verhalen over wat er allemaal in supermarkten zou misgaan. Tuurlijk, elk gestolen pakje shag is er een te veel, maar er waren ook wel indianenverhalen bij.” 

Dit trof hem ook bij het tumult dat in Bedum over de komst van een permanent asielzoekerscentrum ontstond. Kort door de bocht: de gemeente wees drie mogelijke locaties – Ter Laan, Folkerda 2 en Bedum-Noord – aan die in aanmerking kwamen voor een azc met 350 bewoners als onderdeel van een nog te bouwen wijk. Vervolgens ontstond er een grote protestbeweging onder de noemer ‘Geen azc in Bedum’.

De gemeente hield in de Maranathakerk vier massaal bezochte bijeenkomsten. „Bij dit soort discussies krijg je te maken met drie categorieën mensen: inwoners die zeggen ‘laat ze maar komen’. Mensen die er tegen te hoop lopen en argumenten gebruiken die – hoe zal ik dat zeggen – niet altijd raak zijn. En dan heb je nog een categorie die zegt: ik ben benieuwd hoe dit gaat uitpakken, maar houden jullie aub hier en hier wel rekening mee.”

Hij laat een kleine zucht ontsnappen. „We krijgen steeds vaker met de tweede categorie te maken, een categorie die onder invloed verkeert van wat er door bepaalde partijen in Den Haag wordt gezegd. Een categorie die gebruikmaakt van heel krachtige bewoordingen die feitelijk gewoon niet kloppen. Wat ik wel niet voor de voeten heb gekregen. Dat ik mij op deze manier persoonlijk zou willen verrijken. Dat ik niet de waarheid spreek. Dat ik lieg. Dat ik bedrieg. Het raakt mij niet meer, ik weet wel beter. Maar het helpt niks om er publiekelijk tegen in te gaan. Helemaal niks.”

Hij is weer even stil. „Nou ja, het doet me natuurlijk wel wat. Ik ben ook maar een mens van vlees en bloed. Maar ik krijg er wel iets onverzettelijks door. Ik weiger toe te geven aan harde schreeuwers die het ongelijk aan hun zijde hebben.”

Hoewel.

Het college haalde onlangs bakzeil met het plan voor een permanent azc in Bedum. Eerst was vanwege het felle verzet nog besloten om te onderzoeken of naast Bedum ook andere dorpen in aanmerking voor een azc komen. Nu is zelfs dat onderzoek van de baan. Bedumers krijgen binnenkort een brief waarin staat dat het plan terug naar de tekentafel gaat. „Uitgangspunt blijft dat we de huidige noodopvanglocaties in Uithuizen en Winsum willen sluiten en een meer menswaardig en permanent azc voor minstens 250 mensen – waarmee we aan de Spreidingswet voldoen – willen. We gaan in de hele gemeente, waar Bedum dus ook bij hoort, op zoek naar geschikte locaties voor kleinschaliger opvang.”

Naast de vluchtelingenopvang is ook het aardbevingsdossier een ‘blijvertje’. „Er zijn mensen die al jaren in de bevingsellende zitten, omdat het tobben blijft met de afwikkeling van schade en de versterking van huizen. Ik kreeg bij mijn aantreden zes jaar geleden een lijst met namen onder ogen. Er zijn mensen die daar nog steeds opstaan.” Hij schudt zijn hoofd. „Het is echt schrijnend.”

Hij wijst naar het raam in zijn werkkamer. Vanuit deze kamer zag hij op 10 januari 2022 hoe zich op deze kille maandagochtend tot zijn ontsteltenis een lange rij voor het gemeentehuis vormde. En de rij werd alleen maar langer. En langer. En langer. „Het waren mensen die zich meldden voor de ‘tienduizend euroregeling’ voor woningverbetering in het aardbevingsgebied.’’ Hij schudt zijn hoofd. ,,Ik raakte echt in paniek. Ik belde met René Paas. Hij was als voorzitter van het SNN (Samenwerkingsverband Noord-Nederland, red.) verantwoordelijk voor de uitvoering van de subsidieregeling. Ik zei dat we iets moesten doen. Dit kon natuurlijk niet. Het was beschamend, echt beschamend.”

Bolding draagt zijn ambtsketen op 2 juli voor het laatst. Hij bewaart deze in een stokoude kluis in een erker die zijn werkkamer flankeert. „Kinderen zijn altijd benieuwd wat ik hier nu in bewaar. Mijn keten dus, maar ook de sleutel voor Prins Carnaval. Verder nog twee gouden speldjes die worden uitgereikt aan de winnaar van de Noordelijke Rondritten (een 150 kilometer lange schaatstocht over natuurijs, red.). Maar het was mij helaas niet gegund deze uit te reiken.” Hij glimlacht ietwat wrang. „En gezien hoe het nu met het klimaat gaat, vrees ik dat mijn opvolger er ook niet aan toekomt.”

Bolding ziet uit naar zijn pensioen, wanneer hij weer eens ‘gewoon’ kan lezen. „Ik lees veel, maar altijd met de gedachte ‘wat moet ik weten?’ Er ligt nog een biografie over Angela Merkel op mij te wachten.” En hij wil meer tijd voor de kleinkinderen. En voor de racefiets. Afijn, meer tijd dus. Een tijd zonder keten.