Pijn en wantrouwen in Bedum door mogelijke komst van een azc. Bernard (59): ‘Alsof er een bom werd gedropt’

Bernard van der Vinne (59) knikt naar een ooievaarsnest dat op een steenworp afstand van zijn tuin staat. „Dat staat er nog niet heel lang. Nog geen ooievaar gezien. Het schijnt dat ze wel komen als je witte latex op de paal verft. Denken ze dat het vogelpoep is.” Hij haalt zijn schouders op. „Ik heb geen idee.”

Hij kijkt uit over rijkelijk met zonnestralen overgoten akkers en weilanden die zich achter zijn huis aan de Sint Annerweg in Bedum uitstrekken tot aan een sneeuwwitte windturbine die aan de horizon staat te klapwieken. „Prachtig uitzicht toch? Nog wel.” Hij glimlacht ietwat ongemakkelijk en wijst naar een rijtje bomen. „Ongeveer 200 meter verderop komt mogelijk een asielzoekerscentrum. Wat ik dan doe? Dan timmer ik een groot hek om mijn tuin.”

Van der Vinne is voorman van de actiegroep ‘Geen azc in Bedum’. Hij vond net als honderden andere inwoners rond het weekend van 15 maart een brief van de gemeente Het Hogeland in zijn brievenbus met de aankondiging dat die een permanent azc in Bedum wil laten bouwen. De gemeente wil dat er in 2029 een nieuw azc voor maximaal 350 bewoners komt dat er langere tijd blijft staan. Mogelijk dat dit uit een hoofd- en een nevenlocatie bestaat. Het college heeft voor de vestiging van de hoofdlocatie Bedum op het oog. Over de nevenlocaties is nog niets duidelijk, behalve dat die naar verwachting niet in Bedum komen.

Er zijn voor de hoofdvestiging drie locaties in beeld: Folkerda 2, Ter Laan en Bedum-Noord. Het college, het dagelijks bestuur van de gemeente, wil dat het azc onderdeel wordt van een nog te bouwen wijk. Het college heeft voor de vestiging van de hoofdlocatie Bedum op het oog, omdat hier de plannen voor nieuwbouw het verst zijn gevorderd. De opvang bestaat uit ongeveer 45 rijtjeswoningen, die in de toekomst mogelijk in reguliere woningen worden veranderd.

Van der Vinne: „Alsof er een bom werd gedropt.”

Hij werd een van de initiatiefnemers van ‘Geen azc in Bedum’, die ongeveer 1000 aanhangers telt, onder wie Tweede Kamerlid Annemarie Heite van NSC die in Bedum woont en op persoonlijke titel de actiegroep met raad en daad steunt.

Raadsleden zijn overstelpt met mailtjes van inwoners die zich grote zorgen maken over de waardedaling van hun huis, twijfelen aan een succesvolle integratie van niet-statushouders, vrezen voor mogelijke conflicten tussen asielzoekers en bewoners met een beperking van ’s Heeren Loo en van mening zijn dat mensen die net een kavel bij een van de beoogde locaties hebben gekocht door de gemeente zijn misleid.

Het woord ‘afvoerputje’ duikt vaak op, vooral op spandoeken, posters en vlaggen die aan gevels hangen en waarmee tijdens demonstraties werd gezwaaid. In Bedum verdwijnen alle voorzieningen ten gunste van Winsum, zo is de gedachte.

Van der Vinne telt op zijn vingers. De duim gaat omhoog. „Politiebureau? Dicht. In Winsum wordt een nieuwe gebouwd.” Dan de wijsvinger. „Gemeentehuis? Dicht. De gemeente laat in Winsum een nieuw gebouw voor 60 miljoen euro neerzetten.” Middelvinger. „We wilden graag een multifunctioneel centrum in het dorp. Maar dat ging niet door, in Winsum is wel voor enorm veel geld De Tirrel gebouwd.” Hij schudt zijn hoofd, terwijl hij bij de ringvinger uitkomt. „Zelfs Univé vertrekt naar Winsum.”

Van der Vinne: „Maar de grote gemene deler is veiligheid. Daar zijn we vooral bezorgd over. Wie spoken er hier straks rond als mijn vrouw alleen thuis is?” Burgemeester Henk Jan Bolding van Het Hogeland benadrukte tijdens informatiebijeenkomsten keer op keer dat er de afgelopen jaren zowel bij de opvang in Uithuizen en Winsum nul incidenten zijn geweest. Van der Vinne schudt wederom zijn hoofd. „Wij weten dat dit niet klopt. Er zijn echt wel incidenten geweest, maar daar hoor je ze niet over.”

De gemeente Het Hogeland maakte onlangs een terugtrekkende beweging. Vanwege alle commotie in het dorp vond op 2 april een extra raadsvergadering plaats die massaal door Bedumers werd bezocht. Inwoners en raadsleden uitten stevige kritiek op de handelwijze van de gemeente. Verantwoordelijk wethouder Han Hefting (PvdA) gaf toe dat de communicatie beter had gekund. Maar tja, door Post.NL kregen mensen de brieven wat laat in de bus.

Hij zegde toe te onderzoeken of naast Bedum ook andere dorpen voor de komst van een azc in aanmerking komen. Bedum is vanwege het aantal inwoners met Winsum en Uithuizen nog wel steeds in de race voor de komst van de hoofdvestiging van dit azc. Overigens kreeg het overgrote merendeel van de Bedumers dit pas later te horen, de meesten waren uit onvrede over de woorden van de wethouder inmiddels weggelopen.

Van der Vinne aait oppashond Noah, een golden retriever. Het beloofde onderzoek doet de Bedumer weinig. „Ik loop lang genoeg mee in de gemeentewereld om te voorspellen dat na uitgebreid onderzoek – dat in een  moordend tempo voor de zomer en voor de verkiezingen afgerond moet zijn – toch gekozen wordt voor Bedum als hoofdvestiging. De vraag is waar de nevenvestiging komt en gezien de voorwaarden die het COA [Centraal Orgaan opvang asielzoekers, red.] aan de afstanden onderling stelt, zou deze ook nog wel eens in Bedum terecht kunnen komen. Kortom: we zijn met zijn allen om de tuin geleid.”

Christofoor Baljon (71) woont pal naast de windmolen die zich aan de horizon van Van der Vinne bevindt. De lente zindert door de weelderige tuin die de boerderij uit begin vorige eeuw omringt. Baljon organiseert onder het spinnenweb van gebinten onder meer concerten en opera’s. Hij was een van de weinigen die tijdens een van de vier informatiebijeenkomsten die de gemeente in de Maranathakerk hield openlijk een lans voor het azc durfde te breken. Hij woont nabij de locatie Ter Laan en heeft een meer dan riant uitzicht over een groen biljartlaken dat begrensd wordt door de drie kerken – de scheve Walfriduskerk, de Maranathakerk en de Rooms Katholieke kerk – die al eeuwenlang de skyline van Bedum domineren.

„Begrijp me goed, ik sta niet te juichen, maar ik vind wel dat we onze verantwoordelijkheid moeten nemen. Er is een probleem en die mensen moeten worden opgevangen. Wanneer iedereen ‘niet in mijn achtertuin’ zegt, gebeurt er niets. Alleen: ik ben totaal niet overtuigd van de argumenten dat er een voorkeur zou zijn voor één grote locatie in Bedum. Ik denk dat een azc in Het Hogeland over minstens drie locaties – Winsum, Uithuizen en Bedum – moet worden verspreid. Dit verkleint de impact en eventuele problemen en vergroot het draagvlak bij de mensen. Draagvlak, daar valt of staat zo’n azc mee.”

Draagvlak. Het woord valt bijna net zo vaak als ‘afvoerputje’. Geen draagvlak, geen azc, zo redeneren de tegenstanders. Ze hebben een punt. Vanwege gebrek aan draagvlak werd er onder meer een streep gehaald door de plannen voor een doorstroomlocatie in Doezum en de gemeente Tynaarlo moest vorig jaar bakzeil halen met een plan voor een woonwijk voor 250 asielzoekers met veertig sociale huurwoningen voor inwoners van Vries. De gemeenteraad van het Brabantse Sint-Michielgestel verwierp om dezelfde reden voorlopig een plan voor een azc in het dorp Berlicum.

Wat is het draagvlak in Bedum, dat ongeveer 8000 inwoners telt? ‘Geen azc in Bedum’ telt bijna 1000 aanhangers. In de Aldi ligt bij de entree op een statafeltje een handtekeningenlijst voor de petitie die inmiddels 2200 keer is ondertekend. Iemand plakte er een sticker op met een afbeelding van vrolijk gekleurde poppetjes waarop ‘Welcome’ staat. Dus er zijn ook andersdenkenden. Wellicht zijn het dezelfde dorpelingen die de posters en spandoeken met ‘Geen azc in Bedum’ verwijderden. Of misschien zijn het gewoon vandalen.

In het centrum is het rustig. De Walfridustoren uit de elfde eeuw, die qua scheefheid zelfs de Toren van Pisa naar de kroon steekt, rust onder de warme lentezon. De kerk draagt de naam van Walfridus, een boer die in de jaren 950 tot 1000 leefde, die volgens de overlevering met zijn zoon tijdens een inval van de Noormannen werd vermoord.

In café De Koffieleut, dat deels door mensen met een beperking wordt gerund, wachten klanten met geduld en begrip op hun uitsmijter die iets later dan noodzakelijk wordt geserveerd. Achter het raam hangt een oproep dat er muzikale optredens voor de viering van 80 jaar bevrijding worden gezocht. Nergens valt een vlag of poster van ‘Geen azc in Bedum’ te bespeuren.

Bij raadslid en Bedumer Rolf van Bruggen van Hogeland Lokaal Centraal hangen geen vlaggen, maar wel camera’s. Het raadslid en zijn gezin krijgen sinds enkele weken politiebeveiliging nadat hij fysiek door een tegenstander van het azc werd aangevallen. De gemeenteraad besprak in juni vorig jaar de plannen voor een permanent azc in de gemeente. Het was nog niet bekend waar dat zou komen. Van Bruggen merkte op dat er ook naar Bedum moest worden gekeken. Uithuizen en Winsum hadden hun bijdrage geleverd, omdat er hier een opvang stond. Er zijn Bedumers die hem die woorden nog steeds nadragen. Hij zei eerder in deze krant dat hij weigert om aangifte te doen. „Ik snap die boosheid wel.”

Ook in de wijken rondom de beoogde locaties voor een azc is het bepaald geen vlaggenzee, op een enkele straat na. Voor het raam van Stephen (36) hangt wel een poster. Hij woont sinds 2021 met zijn vriendin in Ter Laan. Vanwege de aard van zijn werk wil hij niet met zijn achternaam in de krant. De muren in de woonkamer zijn versierd met foto’s van hun twee dochters. „Ze zijn nu 2 en 6. We wonen hier heel tevreden, mede omdat dit een buurt is waar kinderen zorgeloos buiten kunnen spelen. Nog wel. We gaan verhuizen als dat azc er komt. Er is een kans dat er ook veiligelanders komen te wonen en die zorgen vaak voor veel ellende. En ik weet echt wel waar ik het over heb.”

Volgens het COA komen in het azc onder meer asielzoekers en statushouders, bestaande uit gezinnen en echtparen in allerlei leeftijden, uit verschillende landen te wonen.

Stephen is het vertrouwen in de gemeente helemaal kwijt. Hij was een van de ongeveer 100 inwoners die woensdag 2 april naar de extra raadsvergadering over het azc kwamen. En hij was een van de velen die boos opstapten nog voordat wethouder Hefting aankondigde ook andere dorpen in het onderzoek mee te nemen. „Mijn gevoel zegt dat dit voorstel is gedaan met de intentie ons wat hoop te geven en zo minder weerstand te creëren. Ik was het vertrouwen al kwijt in deze gemeente, maar door dit voorstel is het nog verder weggezakt.”  

Louise Kuiper-van Wijk was een van de weinigen die tijdens deze raadsvergadering bleef zitten. De moleculair biologe en moeder woont in Bedum-Noord. „Ik was verbaasd dat iemand opperde om weg te lopen van het debat, omdat men vond dat de wethouder hetzelfde verhaal hield als tijdens de informatiebijeenkomsten. De extra raadsvergadering is georganiseerd omdat wij Bedumers dit hebben geïnitieerd met onze protestinitiatieven. Met deze vergadering hebben we ervoor gezorgd dat het college zich tegenover de raad moest verantwoorden en de discussie kon worden geopend. Dat zie ik als een stap in de goede richting. Als je het podium behaald hebt, moet je ook blijven zitten tot de ‘prijsuitreiking’.”

Kees Vriezema (56) woont met zijn vrouw en 18-jarige dochter aan de locatie Folkerda 2. Hij staat voor het raam en wijst naar twee schuine hekken in een zee van groen. ,,Daar stond de borg Folkerda.’’ Deze werd in 1799 afgebroken. „Als dat azc er komt, komt het bijna recht voor onze neus.” Hij wijst voor zich uit. In het groen huppelt een haas. „Daar werden altijd kolen verbouwd. Toen wij hier in 2018 ons huis en bedrijf lieten bouwen, zei de gemeente dat er plannen waren voor nieuwbouw. Maar dat zou nog een hele tijd duren, dat maakten wij waarschijnlijk niet meer mee.” Hij glimlacht ietwat wrang. „Nou, blijkbaar gaat het toch een stuk sneller dan gedacht.”

Vriezema heeft een bedrijf dat onder meer technisch onderhoud voor machines verricht. „Daarom zijn we hiernaartoe verhuisd, dit was een van de weinige plekken waar het nog mogelijk was bij je bedrijf te wonen. Maar wat als er straks een azc komt? Wie komen daar te wonen? Er staan hier dure spullen. Dan heb ik het nog niet eens over de veiligheid. Veel kinderen fietsen over deze weg naar hun school.”

In de vensterbank naast zijn stoel voor het raam ligt een verrekijker. „Het is een prachtig uitzicht. Er lopen daar reeën rond. Een mooi gezicht. Ik mag in de zomer ook graag ’s avonds buiten op een bankje naar de zonsondergang kijken. Met een raketje. Heerlijk.” Hij haalt zijn schouders op. „Maar ik weet dat je geen recht op vrij uitzicht hebt.”

Het Hogeland streeft ernaar dat in het najaar bekend wordt waar het azc komt. Van der Vinne blijft in de tussentijd niet stilzitten. De actiegroep voert een onophoudelijke lobby bij raadsleden. De aanhangers struinen het internet af op zoek naar informatie die ze in hun voordeel kunnen gebruiken.

Van der Vinne houdt zijn mobiele telefoon omhoog. „Ik verveel me bepaald niet. Maar het is nu even niet anders. Wij wonen hier, het is net alsof het college dat niet beseft. Er is geen wethouder die in Bedum woont, maar als zij straks na de verkiezingen verdwenen zijn, wonen wij hier nog steeds.” Hij gebaart om zich heen. „En we wonen hier prachtig. Overigens, wist je dat hier oorspronkelijk een ambulancepost zou komen? Die is uiteindelijk op een andere plek gebouwd. Waar? Winsum natuurlijk.”