Jos Rietveld zet haar man, de dit jaar overleden Henk Scholte, in de schijnwerpers met een heruitgave van diens gedichtenbundel Vervrömd. Foto: Corné Sparidaens
De godfather van de Grunneger cultuur. Henkie Törf. Beroepsgroninger. Henk Scholte uit Groningen had vele bijnamen en stond vooral bekend als zanger en programmamaker. Hij was ook taalkunstenaar, groot liefhebber van poëzie en dichter. ,,Juist die Henk zetten we in het zonnetje.’’
Henk Scholte wordt zaterdagmiddag 11 oktober geëerd in het Berlagehuis in Usquert. In dit hoofdkwartier van Erfgoed Groningen (voorheen Centrum Groninger Taal & Cultuur | Erfgoedpartners) wordt dan een heruitgave van zijn gedichtenbundel Vervrömd uit 1991 gepresenteerd. In dit pand had Henk als streektaalconsulent een eigen werkkamer. In de voormalige burgemeesterskamer uiteraard. ,,Doalders plekje’’, zoals hij zelf zei.
De heruitgave is een initiatief van zijn partner, de schrijfster en voormalig DVHN-columniste Jos Rietveld Scholte (65). ,,Het is de enige echte dichtbundel die onder zijn eigen naam is uitgegeven. Het gaat nu eens niet om zijn muziek of zang. Het is een postuum eerbetoon aan de dichter. Henk is er nog steeds, vooral ook op papier.’’
Jos Rietveld met de gedichtenbundel 'Vervrömd' op het mijmerbankje van Henk in Noorderplantsoen in Groningen. Foto: Corné Sparidaens
Niet te missen
Henk Scholte - witte baard, wit haar en gezet postuur - zag je niet over het hoofd. Daar zorgde hij zelf ook wel voor. Hij was aanwezig, hield je moeiteloos een uur aan de praat. Als er een microfoon in de buurt stond, wist hij die feilloos te vinden. Hij had een markante zang- en radiostem en sprak Gronings op een manier die weinigen hem nadoen. Hij zat vol wonderlijke (misschien soms ook zelfbedachte) Groningse uitdrukkingen.
Henk Scholte. Foto Archief DVHN: Corné Sparidaens
De een smult van zijn archaïsch klinkend ‘barok’ Gronings. Een ander noemt het onnodig ouderwets met een teveel aan krullen en mooiigheden. ,,Als het maar niet Nederlands klinkt’’, is dan het verwijt. Henk, die vanaf 1980 in de stad Groningen woonde, kon erom lachen. ,,Ik wil het Gronings zo vaak en zo mooi mogelijk laten klinken. Dat zit in mie’’, zei hij dan. ,,Het is mijn omgangstaal. Ik proat altied Grunnegs.’’
Op 21 februari dit jaar overleed Henk, die vooral bekend werd als zanger van de folkband Törf en van zijn RTV-Noord-programma Twij deuntjes veur ain cent, op 65-jarige leeftijd. Hij was al enige tijd ziek. Tot ver buiten de provincie stond hij bekend als voorvechter van de Groninger streektaal en het Nedersaksisch. Wat veel mensen niet weten, is dat van hem 34 jaar geleden een dichtbundel verscheen: Vervrömd.
Dit is voor mij de blues
Een bundel met gedichten die eerder te lezen waren in het (voormalige) Gronings literaire tijdschrift Krödde zoals Vervrömd, over het woord vrumd (vreemd):
t Is vrumd - vremd - vrimd – vramd - vromd - vrömd - n aander klinker te wezen.
,,Moet ik een favoriet gedicht noemen, nee toch? Dat weet ik niet’’, zegt Jos.
Toch maar even bladeren. Ze komt met Nijstroade aachte:
t Regent t Wotter miggelt over dak noar geude k Zit op mien zolderkoamer noar geluden te luustern van boeten. Heurst hier gain meziek. Ik kiek deur mien roam. Ik zai ol iezerjeude zien rommel ligge. Ast regent din is der niks te zain as dat.
,,Dit is voor mij de blues’’, zegt Jos. ,,Echt iets van Henk. Hij beschrijft een piepklein momentje, voor zich uitstarend door het nat wordend raam op zijn zolderkamertje. Even bezig met niks. Tegenwoordig zou je het mindfulness noemen.’’
En misschien komt er later nog een bundel. ,,Er liggen thuis nog gedichten, hier en daar, geschreven in een kladblokje of op een los papiertje. Ik ben er nog niet aan toegekomen die te sorteren. Er is nog zo veel materiaal’’, zegt Jos. ,,Ook op ander gebied. Henk had een fenomenale kennis van volks- en wereldmuziek. Hij las alles wat los- en vastzat.’’
Of zoals hij het ooit tegen DVHN-verslaggever Louis van Kelckhoven vertelde: ,,Mijn woordenschat is groot doordat ik ontzettend veel Groningstalig werk lees en gelezen heb. Dat heet taalontwikkeling. En ja; het gaat mij aan het hart dat een woord als sikkom wordt vervangen door bienoa, dat je geen affeer meer hebt, maar een beroep, en vaker steeds dan aal hoort. Dat mensen het niet over een koare hebben, maar over een kruuwoagen.’’
Over zijn dichterschap zei hij eens in deze krant: ,,Eigenlijk ben ik zanger, maar er ontstonden van lieverlee ook vrijere teksten die niet zo geschikt waren om te zingen. Dat was het begin van mijn dichterschap.’’
Kon Minder
Kon minder is een typisch Groningse serie over Groningers en over Groningen. Laat je verwonderen en inspireren of steek wat op. Want: is dit Gronings? Inderdaad. Dit is Gronings. Kon minder. Deze week gaat het over Henk Scholte, de dichter.
Henk werd op 26 juli 1959 geboren in Emmen en groeide op in Stadskanaal. De bundel verscheen in 1991. De heruitgave van Vervrömd bevat gedichten in het Gronings, aangevuld met vertalingen in het Oost-Fries door Carl Heinz Dirks en met drie door Jos in het Nederlands, of zoals ze zelf zegt Hollands, vertaalde gedichten. Ook is er een in memoriam over Henk opgenomen. Die is geschreven door literatuur- en taalspecialist Christopher Bergmann. Op zaterdagmiddag 11 oktober wordt de heruitgave van de bundel gepresenteerd in het Berlagehuis in Usquert tijdens een speciale ‘Mirreg veur Henk’, een middag voor Henk. Onder andere Jos Rietveld, Christopher Bergmann, Jan Siebo Uffen en Carl Heinz Dirks treden dan op.
