De Groninger muziek- en streekcultuurwereld reageert bedroefd op het overlijden van zanger, dichter en radiomaker Henk Scholte. De oer-Groninger overleed na een lang ziekbed op 65-jarige leeftijd in zijn woonplaats Groningen.
Scholte (Emmen, 1959) groeide op in Musselkanaal en Stadskanaal. Al vanaf jonge leeftijd was hij bezig met muziek, poëzie en kunst, vooral in de streektaal. Zijn lange loopbaan bracht hem in 1997 de prestigieuze K. ter Laan-streektaalprijs, in 2002 de Wessel Gansfortprijs, de culturele prijs van de provincie Groningen, en in 2009 de benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
De jonge Scholte stapte in 1976 voor het eerst naar voren op het podium. Letterlijk: als zanger van de Grunneger folkgroep Törf, die een jaar eerder was opgericht door onder anderen Eddy de Jonge, de latere adjunct-directeur van het Groninger Museum en de directeur van de Groninger Archieven.
‘Henkie Törf’: het gezicht van folkgroep
Met zijn aanvankelijk rossige en uiteindelijk spierwitte baard groeide Scholte uit tot het gezicht van de band, die ook buiten de eigen regio furore maakte met liedjes op teksten van onder meer Grunneger streektaaldichters als Simon van Wattum en Jan Boer. Die status bezorgde hem de erenaam Henkie Törf.
Eddy de Jonge was 17 toen hij de twee jaar jongere Scholte leerde kennen. ,,Henk wist altijd alles. Onvoorstelbaar. Of we nou met Amerikaanse, Britse of Franse folk bezig waren, hij kon ons alles erover bijbrengen.”
De Jonge en Scholte stonden tot het einde toe dicht bij elkaar. Ook al doordat de laatste ruim twintig jaar actief was als streektaalconsulent bij het Huis van de Groninger Taal en het Centrum voor Groninger Taal en Cultuur, waarmee hij lange tijd onder één dak bivakkeerde met De Jonges Archieven.
Twij Deuntjes veur ain cent
Ook maakte Scholte voor Radio Noord het muziekprogramma Twij Deuntjes veur ain cent. Toen de omroepleiding in 2016 de stekker uit dat populaire programma wilde trekken, kwamen luisteraars massaal in verzet. Het programma bleef bestaan, al werd de frequentie wel teruggeschroefd van vijf doordeweekse avonden naar de zondagochtend. Ook na 25 jaar blijft Scholtes geesteskind bestaan, al moest hij een jaar geleden de presentatie wegens zijn ziekte overgeven aan collega René Walhout.
Scholtes vaste technicus bij dat programma was sinds 2001 Rolf Schreuder, die geraakt is door het verlies van zijn kompaan, terwijl het werk doorgaat. ,,Ik zit voor een try-out van Tiktok Tammo”, verklaart hij de geluiden op de achtergrond. ,,Hier moest ik gewoon wel bij zijn, dus vandaar. Henk heeft er bij artiesten als Harry Niehof en Bert Hadders echt flink op aangedrongen dat ze in het Gronings zouden zingen. Hij stónd voor de streektaal. Ik maakte altijd een basis-playlist en hij vulde die dan altijd aan met zes bijzondere liedjes.”
Rolf Schreuder (l) en Henk Scholte bij de opname van 'Twij Deuntjes veur ain Cent'. Foto: Archief/ Jan Kanning
Scholte was een alom aanwezige man. Schreuder: ,,Haha, zeg dat. We waren voor een optreden van de Friese zanger Piter Wilkens in de Kleine Komedie in Amsterdam. Dan kon hij zomaar uit het niets in de foyer gaan staan galmen. Hij vulde elke ruimte.” Eddy de Jonge: ,,Sommigen konden zich daaraan ergeren. Ik vond het juist grappig.” Schreuder: ,,Daarbij, hij bleef altijd in iedereen geïnteresseerd.”
‘Er was niemand die zó diep de Groningse taal indook’
Schrijver en muzikant Jan Veldman was een van de nauw betrokken vrienden die zaterdagavond van Scholtes vriendin Jos een appje kreeg over het overlijden. ,,Ik kende Henk sinds de jaren 80, in het Grand Theatre. We raakten bevriend. Er zijn meer Groningse zangers, maar er was niemand die zó diep de Groningse taal indook als hij. Hij begon iedere conversatie in het Gronings, om daarna te zien hoever hij daar met de ander kon komen.”
Veldman en Scholte speelden samen in die tijd de theatervoorstelling Hoogspanning en Hartstocht in een speciale trein tussen Groningen en Delfzijl. ,,Allebei als conducteur. In elke coupé een paar zinnen, en weer door. Heel geestig.”
Tot het einde toe hebben de twee gesprekken gevoerd. ,,Als ik vroeg hoe het ging, zei hij: ‘Slecht’. Maar van doodgaan wilde hij niks weten.”
‘Ik heb flink gehuild vandaag’
„Een groot verlies”, reageert zangeres en liedjesschrijver Marlene Bakker op Scholtes overlijden. „Voor mij persoonlijk en ik denk voor heel Groningen. Ik heb flink gehuild vandaag. Henk was de eerste die mijn muziek oppikte en een podium gaf. Zijn programma bij RTV Noord was echt een springplank naar de rest van Groningen. Daar ben ik hem heel dankbaar voor.”
Marlene Bakker. Foto: Archief/ Anjo de Haan
Ook bij streektaalconsulent Fieke Gosselaar komt de dood van haar collega bij het Centrum voor Groninger Taal en Cultuur hard aan. „Henk was een wandelende encyclopedie op het gebied van de Groninger taal, literatuur en muziek. Geen boek, gedicht of lied of hij wist de naam van de maker. Een collega zei ooit: ‘Jammer dat we geen USB-stickje in Henks hoofd kunnen duwen, daar zit een compleet archief in’.”
‘Mooie dingen delen, dat was zijn drijfveer’
Gosselaar en Scholte waren ‘maar’ twee jaar directe collega’s. „En door Henks ziekte feitelijk maar één jaar, maar ik ken hem al veel langer doordat hij mij heel erg steunde toen ik zelf begon met Grunneger poëzie en columns voor RTV Noord. En zo heeft hij zich over heel veel jong talent ontfermd. Hij kon enorm genieten van schoonheid, van mooie dingen. En dat wilde hij met zoveel mogelijk mensen delen. Dat was ook zijn drijfveer voor Twij Deuntjes.”
Dat beeld herkent Marlene Bakker volledig. „Henk was een fijn mens”, zegt de zangeres. „Een lieve man ook, die een enorme steun voor mij is geweest. Je kon hem altijd bellen en een beroep op zijn enorme kennis doen. Dan was je met één vraag zomaar een uur verder, maar er kwam altijd iets moois uit. Een warme deken en een katalysator voor alles en iedereen die met (streek)cultuur bezig is.”
Godfather’: volkomen verdiende titel
„De godfather van de Groninger streekcultuur, noemde mijn muzikale partner en gitarist Bernard Gepken hem, toen Henk een ‘secret’ luistersessie voor onze eerste plaat Raif bijwoonde – en zag dat het goed was. Die titel is volkomen verdiend. En met Twij deuntjes veur ain cent maakte hij unieke radio: hij pikte feilloos de pareltjes uit dat enorme aanbod van muziek van over de hele wereld en wist die met prachtige praatjes aan elkaar te knopen met zijn warme stem.”
Scholtes overbuurman in Groningen was Theo de Groot, nog zo’n specialist-Gronings. ,,Henk was erbij toen ik afstudeerde als docent Groninger taal. En hij heeft me met zijn enorme kennis geholpen bij de Groningstalige producties van mijn Stichting Peerd.”
Goed koken, lekker eten
Naast de taal zaten goed koken en lekker eten in Henk Scholtes persoonlijkheid. Vooral klassieke volksmaaltijden. Regelmatig zetten hij een recept op Facebook. In goed-Gronings natuurlijk. Jan Veldman: ,,De boerenkeuken, uit alle mogelijke streken.”
De Groot: ,,Geregeld stapte hij met Jos in de auto voor een ritje over de grens en keerde hij weer met een bijzonder verhaal huiswaarts.”
Veldman: ,,Hij kwam een keer aanzetten met een opgediept recept voor garnizoenssoep. Dat was me een potje smerig, haha”.
Theo de Groot: ,,Met zijn naderende einde wilde hij van spullen af. Dus dan kwam hij van de overkant met een fles Braziliaanse drank aan zetten. En daarna met een Duitse schnapps. Tot zelfs een partijtje wollen onderbroeken. Daar had ie nu toch niks meer aan, zei hij.”
De Groot, gelet op het verschil in hun maten, waarschijnlijk evenmin. ,,Maar hoe Henk elke ruimte ook in beslag nam, hij was een gulle man.”
