Roelf de Vries is voorzitter van- en gids bij de vrijwilligersorganisatie Team Dollard. Foto: Corné Sparidaens
Natuurgebied Polder Breebaart, net boven Termunten, is uitgegroeid tot een internationale trekpleister. Steeds meer mensen uit het buitenland, veelal China en Japan, komen kijken naar zeehonden en vogels. Vogelaars beginnen te morren.
Rust en ruimte versus toerisme. ,,Dat is een spanningsgebied’’, zegt de ervaren vogelaar André Boven (54) uit Midwolda. ,,Soms zijn er zo’n 250 mensen op een middag. Dat zijn er voor de Polder Breebaart dan echt te veel.’’ Hij komt al meer dan veertig jaar in het gebied rond de Dollard. Hij ziet met lede ogen aan hoe het groeiende aantal bezoekers de rust verstoort. Boven wordt door vogelaars in Groningen genoemd als dé expert op het gebied van de polder.
,,Een paar honderd mensen. Dat klinkt weinig, maar is voor een klein natuurgebied veel en dat heeft gevolgen’’, spreekt de vogelaar uit ervaring. ,,Op het wandelpad richting de zeehondenwand zie je tegenwoordig veel minder zangvogels dan in het verleden.” Er is ook een vogelkijkhut speciaal neergezet zodat natuurliefhebbers van daaruit ongestoord vogels kunnen observeren. ,,Dat is mooi. Maar op momenten dat er honderden mensen door een klein stukje natuurgebied gaan, wordt de verstoring voor de vogelpopulatie groter.’’
Boven deed jarenlang broedvogeltellingen, onder meer op de Dollard en in Polder Breebaart. Hij was meer dan 25 jaar vrijwilliger bij Het Groninger Landschap. ,,De ervaring leert: mensen komen even kijken, maken een foto, stappen in de auto, eten verderop in het dorp een visje of een ijsje en hebben geen flauw idee wat ze nou hebben gezien. Je krijgt een hele zwik mensen met een totaal andere natuurbeleving.’’ Sommige mensen kunnen volgens Boven nog geen kraai van een koelkast onderscheiden.
Voor Boven is de drukte soms reden om als vogelaar rechtsomkeert te maken. ,,Als ik bij Breebaart kom en zie al die auto’s, dan rij ik door. Dan weet ik dat ik daar niets te zoeken heb.”
Hij vindt het moeilijk hiermee om te gaan. Het probleem speelt volgens hem (‘en dat hoor ik van collega-vogelaars’) op meer plekken. ,,Ook het Lauwersmeergebied en Westerwolde krijgen steeds meer bezoekers te verwerken.’’ Dat beaamt ook Andre Sikkema van IVN Groningen/Haren. Hij omschrijft Boven als een zeer kundige vogelkenner.
,,Er zijn websites waarop te zien is welke waarnemingen er in een bepaald gebied zijn. Dat heeft direct gevolgen voor de drukte in een bepaald gebied. Dan willen een hoop mensen direct op pad.’’
Boven: ,,Het toerisme biedt economische kansen, maar op sommige plekken dreigt het ten koste te gaan van de rust. We hebben het over het unieke karakter van Groningen. Mensen zijn kuddedieren. Ze lezen ergens over of zien iets op internet en willen dat zien. Aan een kant zijn we als vogelaar ook medeplichtig. Door alle vogelwaarnemingen, ook van bijzondere vogels, creëer je dat er mensen komen.’’
Het wordt inderdaad drukker in Polder Breebaart en bij het bezoekerscentrum, zegt Roelf de Vries. Hij is voorzitter van- en gids bij de vrijwilligersorganisatie Team Dollard. ,,Op sommige middagen zijn zelfs meer dan 250 mensen alleen in het bezoekerscentrum. Vooral in juli was het druk. De meeste mensen komen met eigen vervoer, meestal per auto. Het bezoekerscentrum Dollard is vaak startpunt voor wandelingen. Soms is het, en dat moet eerlijk gezegd worden, wel eens wat te druk.’’
Landbouwpolder
Polder Breebaart is 63 hectare en is ontstaan uit een voormalige landbouwpolder die in 2000-2001 werd heringericht tot natuurgebied, nadat Het Groninger Landschap de polder in 1991 had aangekocht. Het gebied is waardevol voor allerlei vogels: overwinteraars, trek- en broedvogels vinden er voedsel, rust en broedgelegenheid. Afgelopen zaterdag werden er op een rustig moment zeker 45 uiteenlopende vogelsoorten waargenomen. Daarnaast zijn in het gebied reeën, hermelijnen en de gewone zeehond gezien.
En je maakt van alles mee, zegt De Vries: ,,Een bezoeker stond te wachten. Op de vraag waarop, antwoordde hij: Wanneer worden de zeehonden nou eens gevoerd? Die had het niet helemaal begrepen.’’
Zeehonden kijken
Rond Polder Breebaart liggen smalle, landelijke weggetjes zoals de Reideweg en het Kerkpad bij Termunten. Deze wegen zijn goed begaanbaar, maar niet bedoeld voor druk verkeer. Parkeren kan bij het bezoekerscentrum Reidehoeve, net naast de dijk.
Roelf de Vries. Foto: DVHN
Mensen komen niet alleen voor de vogels of een mooie wandeling, maar ook voor de bunkers bij het naastgelegen Fiemel. Oude Duitse verdedigingswerken uit de Tweede Wereldoorlog, die de vrijwilligers eveneens onderhouden. Ze houden ze schoon, geven uitleg aan bezoekers en helpen mee om de natuur eromheen te beschermen.
De meeste bezoekers komen voor iets anders. De Vries: ,,Polder Breebaart is de enige plek in Nederland waar je van zo dichtbij zeehonden kunt zien. Bij hoogwater laten ze zich bekijken vanaf de verhoogde zeehondenkijkwand. In het voorjaar liggen ze hier met hun jongen te rusten op de zandplaten’’, vertelt De Vries.
We zijn geen pretpark
,,En het gebied trekt ook veel vogels aan: zo hebben we hier zo’n tweehonderd lepelaars. Belangstellenden weten het gebied goed te vinden, uit het Westen van het land en ook opvallend meer uit het buitenland.’’ Een vrijwilliger denkt dat bezoekers filmpjes posten op TikTok of andere sociale media. ,,Dat verklaart denk ik de bezoekers uit China en Japan. Vooral Japanners zijn dolenthousiast.’’
De Vries: ,,Toch blijft de boodschap duidelijk: we zijn geen attractie, geen pretpark. Dit is een natuurgebied. Bezoekers mogen niets verstoren, niet buiten de gebaande paden gaan en moeten zich aan de regels houden. De dieren mogen niet verstoord worden.’’
Geen negatieve trend
Natuurbeheerder Silvan Puijman van Het Groninger Landschap bevestigt dat het flink druk kan zijn rond Bezoekerscentrum Dollard, maar ontkent dat dit gevolgen heeft voor de vogelstand. ,,Tellingen en inventarisaties laten geen negatieve trend zien, in tegendeel. De recreatiedruk beperkt zich tot de noordelijke punt van Polder Breebaart. De Punt van Reide en de rest van de Dollard is niet toegankelijk voor recreanten en daar zijn de vogels de baas. Het Groninger Landschap is blij dat zo veel mensen op een relatief beperkt oppervlak van natuur kunnen genieten, dat was van begin af aan een belangrijke doelstelling van Polder Breebaart.”
