Actievoerders in 2015 bij de voormalige NAM-locatie in Zeerijp. Foto: Archief/Kees van de Veen
Zeerijp werd wakker geschud door de twee na zwaarste beving uit de Groninger geschiedenis. Hoe kan dat, ineens zo’n zware beving ‘s nachts? En wat kunnen we doen om de bodem sneller tot rust te krijgen?
Seismoloog Läslo Evers van het KNMI bevestigt dat de beving van 3,4 op de Schaal van Richter een van de zwaarste van de laatste jaren is, terwijl het aantal juist leek af te nemen. „Maar we hebben altijd gezegd: er blijft een kans.”
Het is Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) evenmin ontgaan, zegt seismoloog Annemarie Muntendam-Bos. Zij is aardbevingsexpert bij SodM. „Na drie jaar geen aardbevingen sterker dan 2,0 tot 2,5 opeens weer een zware. Dat valt op.”
‘Niet onverwacht, maar je hoopt er niet op’
Hoe kan dat, opeens weer zo’n zware aardbeving? Eigenlijk lag dat wel binnen de verwachting, aldus Muntendam-Bos. Net als het KNMI wist het SodM dat de kans bleef. „Je hoopt er natuurlijk niet op. Helaas gebeurt het toch.”
Aardbevingen in Groningen ontstaan doordat het gasveld aan het ‘settelen’ is, wat betekent dat de druk zich aanpast. Op sommige plekken is meer gas opgepompt dan op andere. Het aardgas stroomt naar plekken waar de druk lager is. Dat zorgt voor spanningen op de breuken in de bodem, met als gevolg aardbevingen.
Tientallen jaren
De aardbevingen zullen pas stoppen als het gasveld tot rust is gekomen. Dat kan nog tientallen jaren duren. Wel neemt de kans op zware bevingen, zoals bij Zeerijp af, naarmate de tijd verstrijkt. En ook het aantal wordt waarschijnlijk minder.
Dat beaamt Evers van het KNMI: „Er zit nog veel spanning in de ondergrond, die moet af en toe ontladen. Met het stoppen van de gaswinning is de bron weggenomen, maar de aarde is nog niet rustig.”
En wanneer is er een zware aardbeving in plaats van een lichte? Dat ligt aan de ontstaansplek.
Flinke breuk
De kracht wordt bepaald door een ‘breuk’, een zwakke zone in het veld. „Het ene deel ligt daar bijvoorbeeld 100 meter lager dan het andere deel. Dat lijkt veel, maar het gasveld ligt op 3 kilometer diepte”, legt Muntendam-Bos uit. „Schuurt dat ene deel langs het andere, dan ontstaat een beving.”
De breuk bij Zeerijp is een flinke en bekend is dat die voor zwaardere bevingen kan zorgen. Die van 2018 (3,4) en van 2009 (3,0) waren ook allebei in de buurt. Evers: „We hebben daar eerder zware bevingen gezien.”
‘Geen voorkeur voor de nacht’
Het lijkt ook of aardbevingen vooral ‘s nachts gebeuren. Muntendam-Bos ziet echter geen verschil. „Die van 2018 was om 3 uur ‘s middags. Omdat er ‘s nachts minder omgevingsgeluid is, voel je kleine bevingen sneller. Daardoor lijkt het vaker te zijn.”
Evers noemt het toeval. „Er is geen fysische reden om te denken dat een beving ‘kiest voor ‘s nachts of overdag.”
Is er iets te doen om de bodem sneller tot bedaren te krijgen? Het antwoord op die vraag is weinig geruststellend. Muntendam-Bos: „Wat we konden doen, is gedaan en dat is de gaskraan dichtdraaien. De grond moet nu tot rust komen. Dat gaat in het begin snel en daarna steeds langzamer. Het betekent dat de kans op zware bevingen nu groter is dan in de toekomst.”
„De trend is dat ze afnemen. Maar dat ze kunnen blijven komen, bleek vrijdag”, zegt Evers.
