De woningzoekende vlucht uit de stad en is de grote verliezer. Armpje drukken tussen gemeente Groningen en Twentse bouwers stond woningbouw in De Held III in de weg | analyse

Vier bouwondernemingen uit Twente loeren in de jaren negentig op agrarische gronden aan de stadsranden van Groningen. Als ze die in handen hebben, willen ze hun geïnvesteerde geld terugverdienen met woningbouw. De gemeente houdt de boot af. De bouwers begrijpen er niets van. Groningen heeft toch huizen nodig? De ontwikkeling van De Held III wordt een gebed zonder end.

De gemeente voert een actief grondbeleid. Zij bepaalt wie, wat, waar mag bouwen. Het stadsbestuur heeft een duidelijke opvatting over de kwaliteit van stadsontwikkeling en architectuur, die is verheven tot politieke ideologie. Vooral PvdA-bestuurders en topambtenaren, die overigens nog steeds de ‘Keizers van het Zuiderdiep’ worden genoemd, maken de dienst uit. De houding is: wij regeren, wij hebben het laatste woord.

De Twentse bouwers ervaren dat als een schrikbewind en een hindermacht. Ze willen woningen bouwen die elders als warme broodjes over de toonbank gaan, maar de goedkeuring van de gemeente niet kunnen wegdragen. Jullie zullen hier niet bouwen, krijgen ze te horen en dus blijft de grond liggen.

Ondertussen hebben de Twentse bouwers in en rond de stad strategisch gronden aangekocht. Gemeente en bouwers komen elkaar dus overal tegen. Om in gesprek te blijven, worden na verloop van tijd toch ‘mannetjes met witte vlaggen over bruggen gestuurd’. Er wordt gepraat over de grondposities en de ontwikkeling van bepaalde delen van de stad, zoals de Euroborg. Dat gebeurt vanuit de gemeente met een gezonde portie tegenzin.

De gemeente heeft uitwijkmogelijkheden als het gaat om woningbouw. Ze richt haar pijlen op bijvoorbeeld Meerstad, waar bevriende bouwers aan de slag gaan. In de la ligt desondanks een eerste overeenkomst die in 2001 met de Twentse bouwers voor De Held III is gesloten. Tien jaar later wordt deze door de gemeente eenzijdig ontbonden. Tussen De Held I en Gravenburg ligt nu een braakliggend terrein.

Pas in 2018 lukt het de gemeente om de verhoudingen met de bouwers weer wat te normaliseren. Dat gebeurt nadat Mega Vastgoed tussen 2011 en 2019 failliet is gegaan. Roosdom Tijhuis, Plegt Vos en Droste bouw nemen de aandelen van Mega Vastgoed, die niet als een ‘makkelijke jongen’ bekendstaat, over. Gemeente en bouwbedrijven hebben ieder 50 procent van de grond in handen. Willen ze samen een mooie wijk uit de grond stampen, dan moeten ze het toch eens worden over ieders aandeel in de kosten en de opbrengsten. Wat bouwen we en waar? Welke en hoeveel voorzieningen komen er in de wijk? Heet hangijzer is ook de omvang van sociale woningbouw, waaraan minder kan worden verdiend.

Uiteindelijk kiezen alle partijen eieren voor hun geld. Zoveel mogelijk winst maken lijkt niet meer het allerbelangrijkste. De bouwers zien in dat de gemeente nog zoveel woongebieden (Stadshavens, Meerstad, De Suikerzijde) kan aanpakken en dat De Held III kan wachten. Daar staat tegenover dat de woningnood hoog is en te veel mensen met middeninkomens de stad ontvluchten. Dat is de gemeente een doorn in het oog. Iedere inwoner die niet de stad uit hoeft te gaan, is er één. Het gaat om mensen die een volgende stap willen zetten.

Na verloop van tijd wordt de gemeente optimistischer over een goede afloop. De gemeenteraad zit het college van burgemeester en wethouders achter de broek. Met name oppositiepartij VVD wil de ‘constructieve gesprekken’ met de bouwers wel eens vertaald zien in een duidelijk en concreet akkoord.

Bouwen, bouwen, bouwen, roepen bestuurders op het gemeentehuis al jaren om het hardst. Maar De Held III is het overtuigende bewijs dat het bouwtempo in Groningen te laag ligt. De Held III begint, en dat is pijnlijk genoeg, een schandvlek te worden. Onlangs verklaarde wethouder Roeland van der Schaaf (PvdA) dat er een ‘doorbraak is in de impasse’. Hij is ervan overtuigd dat er spoedig uitgewerkte afspraken liggen.

De Twentse bouwers en de gemeente moeten de puntjes nog op de i zetten. De bouwers keken toch weer raar op toen de gemeente ineens een plan lanceerde voor de opvang van Oekraïners, asielzoekers of andere doelgroepen. De hiervoor benodigde containers mogen er maximaal vijf jaar staan.

Op papier hoeft het de bouwers er niet van te weerhouden elders in De Held III woningen neer te zetten. Of en wanneer dat gebeurt is niet bekend. Het ziet ernaar uit dat de ontwikkelaars over de opvang van Oekraïners geen messen zullen trekken. Ze hebben al die jaren geleerd dat ze daar weinig mee opschieten.