Sofya en Gayane uit Armenië willen dolgraag in de zorg werken, maar mogen niet: 'Nederland heeft geld in mijn opleiding gestoken, ik wil iets terugdoen'
Terwijl Nederland kampt met personeelstekorten in de zorg, mogen de Armeense zussen Sofya en Gayane na het voltooien van hun Nederlandse zorgopleidingen niet aan het werk. Ze kwamen op hun 13e en 14e hier, maar hebben tien jaar later nog geen verblijfsvergunning.
Gayane Martirosyan (23) is ‘een beetje boos’. Tijdens haar stages merkt ze het aan den lijve: er is een groot tekort aan personeel in de zorg. ,,Als iemand ziek is, sta je er soms alleen voor.”
Maar als een instelling als ‘s Heeren Loo in Groningen vraagt of ze na haar stage daar in de gehandicaptenzorg wil blijven werken, moet ze weigeren. Ze heeft geen verblijfsvergunning en mag dus niet werken - al woont ze sinds haar dertiende in Nederland en begint ze binnenkort aan haar derde zorgopleiding.
,,Ik wil graag iets betekenen voor anderen, maar ik mag niets doen. En dan hoor je dat ze uit het buitenland mensen voor de zorg willen halen, mensen die de taal niet spreken.”
Afgelopen week debatteerde de Tweede Kamer over tekorten in de zorg en de mogelijkheid om asielmigranten in zorginstellingen aan het werk te krijgen of zorgpersoneel van buiten Europa hiernaartoe te halen.
‘Waarom mag ik niets terugdoen?’
Gayane woont met haar zus Sofya Martirosyan (24) en moeder Liana Araqelyan in de Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV) van de stichting Inlia in Groningen. Hier wonen asielzoekers die zijn uitgeprocedeerd en geen opvang krijgen van het Rijk. Een grijs gebouw op het industrieterrein langs de ringweg met lange gangen, smalle kamers en gedeelde keukens, douches en toiletten.
Sofya (24) en Gayane (23) Martirosan. Foto: Nienke Maat
De droombaan van Sofya is werken met dementerenden in Zonnehuis BetingeStaete in Delfzijl. Ze liep er stage en kon niet blijven al wilden ze haar graag houden en had ze een band met de cliënten. ,,Nederland heeft geld in mij gestoken, in mijn opleiding, waarom mag ik niets terugdoen?”
Op de covid-afdeling in het verpleeghuis
Sofya volgt de mbo-opleiding verzorgende IG (individuele gezondheidszorg). Ze liep eerder stage bij de Twaalf Hoven in Winsum, bij de heggerank in Musselkanaal en binnenkort begint ze aan haar tweede stage bij Innersdijk in Ten Boer. Gayane heeft al een diploma Helpende Zorg en Welzijn en is bijna klaar met de opleiding Maatschappelijke Zorg en verzorgende IG. Behalve bij ‘s Heeren Loo liep ze stage bij hospice de Ommejas in Uithuizen en De Woonhaven in Marum. In september wil ze verder leren om verpleegkundige te worden.
Tijdens de corona-crisis werkten beide zussen op covid-afdelingen in verpleeghuizen. Sofya: ,,Dat was echt zwaar. De hele dag in die pakken, met een mondkapje op. Het was ook gevaarlijk voor ons. En voor onze vader. Maar je doet het wel.”
Vader mocht vanwege zwakke gezondheid blijven
Hun vader Artur Martirosyan vluchtte in 2010 naar Nederland vanwege ‘problemen met de overheid’. Veel meer weten zijn dochters daar niet van. Hij kreeg geen verblijfsvergunning, maar mocht vanwege zijn slechte gezondheid wel tijdelijk in Nederland blijven. Gayane: ,,De medicijnen en zorg die hij nodig had kon hij niet in Armenië krijgen.”
Zijn vrouw en kinderen volgden hem in 2013. Ze woonden eerst in het asielzoekerscentrum in Musselkanaal, later in Emmen en Delfzijl. In 2019 moesten ze weg uit Delfzijl (‘wij snapten echt niet waarom’) en belandden op de slaapboot van Inlia in het Eemskanaal in Groningen.
De gezondheid van hun vader ging achteruit. In november 2020 gebeurde waar ze al bang voor waren: hij kreeg corona. ,,Opgelopen op de boot”, zegt Gayane. ,,Wij waren heel voorzichtig, maar er wonen meer mensen.”
De beste vader die er is
Het ging heel snel. Hun vader werd zo ziek dat hij op de ic belandde en kunstmatig in coma werd gehouden. Zijn vrouw en dochters weken nauwelijks van zijn zijde. Na drie weken overleed hij. Gayane: ,,Hij was de beste vader die er is. Aardig en zorgzaam. Door hem voelden we ons veilig, nu staan we er alleen voor.”
Sofya (24) en Gayane (23) Martirosan moeten na 10 jaar terug naar Armenië. Foto: Nienke Maat
Arthur Martirosyan was onverzekerd. Met hulp van Nederlandse vrienden, Inlia en een crowdfundingactie lukt het om hem een mooie plek te geven op het Selwerderhof. Sofya en Gayane bezoeken hem zo’n drie keer per week met hun moeder. ,,Dan praten we over hem, hoe het was.”
Het was de zwakke gezondheid van haar vader die Sofya ooit op het idee bracht om de zorg in te gaan. ,,De thuiszorg kwam bij ons en ik dacht: wat een mooi werk.”
Beslissing wéér negatief
Na de dood van hun vader mogen de zussen en hun moeder niet meer op basis van zijn gezondheid in Nederland blijven. In 2019 deden ze een beroep op het kinderpardon maar ze kwamen net een paar weken te kort. Nadat de rechtbank hun zaak ongegrond had verklaard heeft de Raad van State vorig jaar deze uitspraak vernietigd en bepaald dat de IND opnieuw naar hun zaak moet kijken op basis van de band die ze in tien jaar met Nederland hebben opgebouwd.
Inmiddels hadden ze zelf ook weer aandacht gevraagd voor hun situatie en een nieuwe aanvraag ingediend op basis van vele steunbetuigingen. ,,Iedereen gaf ons een goede kans”, zegt Gayane. ,,Maar het oordeel was weer negatief. Dat was een grote klap.”
Sofya: ,,Het is heel moeilijk. Iemand die je helemaal niet kent beslist over je leven.”
,,Wij konden als kind niet kiezen”, zegt Gayane. ,,Onze ouders hebben besloten naar Nederland te gaan. Nu zijn we volwassen en hebben we nog steeds niets te kiezen. We zijn 23 en 24 jaar en kunnen niet werken, hebben geen eigen huis.”
Eerst applaudisseren, dan wegsturen
Terug naar Armenië is voor de zussen geen optie. Ze kennen niemand in het land, voelen zich Nederlands. Met hun opleiding verwachten ze in Armenië geen werk te kunnen vinden. ,,Daar zorgt de familie voor ouderen.” Bovendien willen ze bij hun vader in de buurt blijven. ,,Dat is voor ons heel belangrijk, maar de IND zegt: je kunt hem ook wel op afstand herdenken.”
Ze hebben bezwaar aangetekend tegen de beslissing van de IND. De procedure duurt nu alweer meer dan vier jaar. Twee weken geleden was de hoorzitting, binnen zes weken volgt een uitspraak.
Gayane: ,,Onze advocaat zei het heel mooi: ‘Eerst staan we te applaudisseren voor de medewerkers in de zorg, daarna sturen we ze weg’.”
