Water wordt schaarser. Helpt het als je het duurder maakt? ANP
Demissionair minister Mark Harbers wil onderzoeken of het zin heeft om drinkwater duurder maken, om zo het gemiddelde verbruik van de Nederlander terug te brengen van 134 liter per dag naar 100 liter. Vijf vragen.
Werkt het om water duurder te maken?
Verschillende waterbedrijven denken er anders over. Als je het bij het Drentse drinkwaterbedrijf WMD vraagt, verwachten ze geen groot effect.
„Water is prijsinelastisch”, verklaart Roald Leemrijse, manager publiekszaken. „Dat betekent dat mensen niet minder gebruiken als het duurder is.” In Noord-Holland is water 1,77 euro per 1000 liter, en in Drenthe kost eenzelfde hoeveelheid 1 euro. Het gemiddelde verbruik op beide plekken is echter ongeveer hetzelfde.
Toen de energieprijzen anderhalf jaar geleden extreem hoog waren, daalde het waterverbruik met vijf procent, omdat mensen minder lang gingen douchen. „Maar dit voorjaar waren die prijzen alweer net zo hoog, en zagen we dat effect niet meer. Prijsverhoging heeft op waterverbruik dus alleen een tijdelijk effect.” Niettemin is hij benieuwd naar de uitkomst van het onderzoek door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.
Waterbedrijf Groningen is terughoudender met een stellingname. Een hogere prijs zou kunnen zorgen voor meer bewustzijn bij de klant en dus een zuiniger watergebruik, maar het wil daarvoor de bevindingen van de minister afwachten.
Kun je de prijs dan niet zó hoog maken dat het wel zin heeft?
„Waarom zouden klanten meer moeten betalen dan de kostprijs van drinkwater?”, vraagt Leemrijse van WMD zich af. „We zijn een kostprijsgedreven bedrijf. Dat wil zeggen dat we alleen een klein beetje winst maken om opnieuw te investeren. Er gaat geen geld naar aandeelhouders.” Als je de tarieven verhoogt, zal dat volgens Leemrijse vermoedelijk gebeuren met een belasting op drinkwater. Die extra inkomsten zullen dan bij het Rijk belanden. De kostenverhoging zal bovendien vooral in minder bedeelde huishoudens gevoeld worden. „Drinkwater is wat ons betreft geen luxe product.”
Zelf geeft de minister in zijn kamerbrief aan dat hij, ondanks het onderzoek, de betaalbaarheid wil blijven waarborgen.
Waarom is er eigenlijk opeens zo’n tekort?
Waterbeschikbaarheid staat steeds meer onder druk, vooral in droge zomers die vaker voorkomen vanwege een veranderd klimaat. Maar ook door bevolkingsgroei, toename van eenpersoonshuishoudens en meer economische bedrijven maken de vraag urgenter. De schaarste is regioafhankelijk, bij de WMD in Drenthe is er niet echt sprake van een tekort aan drinkwater.
In 2030 moeten waterbedrijven volgens het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing verplicht 10 procent van de vraag van hun klanten aan reserve achter de hand hebben. Vooral omdat de waterleveringszekerheid bij grote droogte nu te kwetsbaar is. Ook de teruggang naar 100 liter per consument staat in deze aanpak.
Hoe proberen waterbedrijven te zorgen dat Nederlanders minder water gebruiken?
Door de consument en bedrijven ervan te doordringen dat we anders, bewuster en zuiniger met water moeten omgaan. De bewustwording lijkt er steeds meer te zijn, maar die leidt nog niet echt tot gedragsverandering. „Dat is heel moeilijk te bewerkstelligen, je komt aan iemands autonomie en gedragspatronen. Mensen willen bijvoorbeeld zo lang douchen als ze zelf willen”, zegt Wiejanda Moltmaker van Waterbedrijf Groningen. „Als waterbedrijf willen we niet betuttelen, maar wel de bewustwording stimuleren in de hoop dat men bewust minder water gaat gebruiken.
Naast bewustwordingsacties, zoals de recente ‘Waterwinnaar-campagne’ door Waterbedrijf Groningen, proberen de waterbedrijven eigen lekken te verminderen en industriële bedrijven (zoals in de Eemshaven en Delfzijl) aan te sluiten op gezuiverd oppervlaktewater uit het Eemskanaal in plaats van drinkwater.
Kunnen we geen water uit de zee halen en verwerken tot drinkwater?
Dat kan wel, maar het is ongelooflijk duur. De kwaliteit van de delta schommelt erg, waardoor het zuiveringsproces lastiger te ontwerpen is. Wat in ieder geval zeker is, is dat het proces om zout en andere stoffen uit het water te halen meer chemicaliën en ruim tien keer zoveel energie kost als bij grondwaterwinning. De reststoffen die vervolgens vrijkomen bij de zuivering, geven een nieuwe afvalstroom die ook weer moet worden verwerkt. Dat geeft nieuwe uitdagingen. Het is dus niet een voor de hand liggende oplossing voor drinkwaterbedrijven.
