Het nieuwe college, met van links naar rechts: Henk Emmens , Johan Hamster, Susan Top, Bram Schmaal en Tjeerd van Dekken. Foto: Provincie Groningen
En ineens zit ze aan de andere kant van de bestuurstafel. Zeven jaar lang vocht Susan Top met het Groninger Gasberaad voor gerechtigheid. Tot ze letterlijk moegestreden afhaakte. Woensdag maakte ze als gasgedeputeerde haar debuut in de Groninger Staten. Het werd een vliegende start.
Nog maar een paar maanden geleden had ze niet durven dromen dat ze ooit zou aantreden als provinciebestuurder. Laat staan dat ze dat zou doen in een debat over de laatste stap richting het definitieve eind van de gaswinning in Groningen. In oktober gaat de kraan dicht, na zestig jaar. Ook dat leek tot voor kort ondenkbaar.
Susan Top (51) was er zelf ook bijna een beetje beduusd van. ,,Ik vind het bijzonder om met dit onderwerp te mogen beginnen’’, opende ze woensdag in het Statendebat over het komende gaswinningsjaar 2023/2024. Het allerlaatste in de historie.
,,Dit is toch echt wel even een mijlpaal’’, aldus de kersverse gedeputeerde die door verkiezingsoverwinnaar BBB is aangezocht om als partijloze gedeputeerde het gas- en aardbevingsdossier te bestieren. ,,Dat we hier nu een besluit op tafel hebben dat koerst op ‘gaswinning nul’? Er zijn momenten geweest de afgelopen jaren dat we ons niet konden voorstellen dat we dit moment ooit zouden hebben.’’
Tussen Statenvergadering door opwekkend nieuws van Vijlbrief: kabinet pakt door met Groningen
Het was sowieso een bijzondere werkdag voor Top want tussen haar optredens in de Staten door schoof ze ook nog even rond de tafel met de man die eindelijk een eind heeft weten te maken aan de gaswinning die de Nederlandse schatkist zoveel miljarden maar de Groningers zoveel ellende heeft gebracht.
Staatssecretaris Hans Vijlbrief kwam woensdag naar het Martinikerkhof om bestuurders van de provincie en de aardbevingsgemeenten te verzekeren dat hij zijn missie niet alsnog uit de vingers laat glippen. Ook al is het kabinet Rutte 4 nu gevallen. Die kraan gaat gewoon dicht, de ‘ereschuld’ aan Groningen wordt na zestig jaar gaswinning ingelost en de herstel- en versterkingsoperaties gaan onverkort door.
Met dat opwekkende nieuws keerde Top na de onderbreking met Vijlbrief terug naar de Staten. In Groningen rees sinds vorige week grote zorg dat de moeizaam bevochten afspraken met Den Haag alsnog op de tocht staan nu het kabinet demissionair is en er nieuwe verkiezingen aankomen. Vijlbrief verzekerde dat ‘Groningen’ niet in de ijskast gaat tot er een nieuwe regering staat.
‘Het blijft politiek dus ik zeg het voor wat het waard is’
Tot geruststelling van de Staten en de gedeputeerde. Al is voormalig gasactiviste Top door schade en schande wijs geworden na jaren onderhandelen met bestuurders. ,,Het blijft politiek dus ik zeg het voor wat het waard is’’, zegt ze op Vijlbriefs toezegging dat hij na de zomer met de benodigde wetgeving naar de Kamer komt. Toch is ze optimistisch: ,,Onze inschatting en die van de staatssecretaris is dat er voldoende politiek draagvlak in Den Haag is om op dit dossier voorlopig echt volle kracht vooruit door te gaan.’’
Niettemin geeft Groningen de staatssecretaris voor de zekerheid nog wel een paar stevige eisen mee in een gezamenlijke reactie op diens ‘voorgenomen vaststellingsbesluit’ voor het komende gasjaar. Zo is er zorg over het muizengaatje dat Vijlbrief open laat door de Groningse gasputten niet meteen definitief dicht te gooien, maar ze alle elf achter de hand te houden om in uiterste nood terug op de ‘waakvlam’ te zetten.
Groningen wil afbouwplannen aanscherpen en CDA wil Vijlbrief sowieso houden
De Staten en ook Top willen Vijlbriefs gasbesluit dan ook nog op een aantal punten aangescherpt zien. Zijn er echt zoveel putten nodig voor noodsituaties? Is de stikstoffabriek in Zuidbroek wel op 1 oktober klaar om buitenlands gas geschikt te maken voor het Nederlandse net? Wordt er straks goed in de gaten gehouden of de diepe ondergrond daadwerkelijk tot rust komt als de kraan dichtgaat?
Daarover wil Groningen het zekere voor het onzekere nemen, al is er veel vertrouwen in Vijlbrief. Zo veel zelfs dat het CDA een bijzonder voorstel lanceert. Die partij vindt dat Vijlbrief zijn karwei moet afmaken, óók als zijn D66 na de verkiezingen niet zou terugkeren in een nieuw kabinet. Veel steun lijkt dat niet te krijgen bij de andere Statenfracties, toch komt CDA-woordvoerder Kristel Rutgers volgende week in de Statenvergadering met een motie. Een inspirerend voorbeeld heeft ze al: ,,De BBB komt hier ook met een partijloze gedeputeerde. Er zijn wegen te bewandelen die we nog niet kennen.’’
