Waarom zitten er 1028 kinderen te verpieteren in de noodopvang? Om een nieuwe asielcrisis te voorkomen laten we het leed achter de schermen oplopen | analyse
Kinderen spelen met Knexx in de crisisnoodopvang voor asielzoekers in Gieten. Foto: Harry Tielman
Hevige protesten van asielzoekers uit Assen en Zuidbroek. Ruim duizend kinderen die met gebrekkige zorg en onderwijs in de crisisnoodopvang zitten. Met het verlengen van noodopvanglocaties is de gevreesde nieuwe asielcrisis vanaf april nog even afgewend, maar het leed achter de schermen neemt toe.
Groningen en Drenthe kregen donderdag de complimenten van staatssecretaris Eric van der Burg van asiel. De provincies laten zien dat het regelen van opvangplekken ook gewoon kan zónder de spreidingswet die gemeenten dwingt om asielzoekers op te vangen, zei hij in een debat in de Tweede Kamer.
Groningen sloot eerder al een akkoord voor opvangplekken met het Rijk en kondigde deze week de komst van een nieuw asielzoekerscentrum voor 600 mensen aan. In Drenthe worden crisisnoodopvanglocaties verlengd of voor langere termijn overgedragen aan het COA (Centraal Orgaan opvang asielzoekers) en steekt bijvoorbeeld Diever de nek uit met de opvang van 44 alleenstaande minderjarige vreemdelingen, de groep waarvoor het tekort aan plekken het nijpendst is.
Stevige bijdrage Groningen en Drenthe
Niet overal in Nederland zijn ze zo voortvarend aan de slag, daarom blijft de omstreden spreidingswet volgens Van der Burg hard nodig. Wel hebben in het land genoeg gemeenten gehoor gegeven aan het verzoek van Van der Burg om ook na 1 april de crisisnoodopvang open te houden, waardoor de gevreesde nieuwe asielcrisis voorlopig lijkt afgewend. ,,Tot juni zitten we in principe goed”, zei Van der Burg donderdag.
Asielopvang in Groningen en Drenthe per 1 april
Met ruim 6000 plekken in reguliere asielzoekerscentra, en bijna 3000 in de (crisis)noodopvang leveren Groningen en Drenthe daar een stevige bijdrage aan. Toch waren het donderdag vooral asielzoekers uit de grote noodopvanglocaties in Assen (Expohal) en Zuidbroek (Eurohal) die protesteerden bij de IND in Zwolle. Ze hebben weliswaar een dak boven hun hoofd, maar daar is ook alles mee gezegd. Geen privacy, niets te doen, geen enkele beweging in hun asielprocedure.
Noodopvang vergt een zware tol
Noodopvang vergt een zware tol, zo werd afgelopen week nog maar eens pijnlijk duidelijk door de brandbrief van jeugdartsen over de situatie van asielkinderen. Ze verhuizen van hot naar her en hebben gebrekkige toegang tot zorg en onderwijs.
Donderdag meldde Van der Burg dat 1028 kinderen verblijven in die crisisnoodopvang, de meest tijdelijke locaties met de minste voorzieningen. Dat juist gezinnen met kinderen op de slechtste plekken zitten, komt door de eisen van gemeenten. Uit angst voor de reacties uit de buurt stellen ze voorwaarden aan nieuwe opvanglocaties: gezinnen graag, géén alleenstaande mannen. Het gevolg is dat juist kinderen zijn aangewezen op de noodopvang.
Kwetsbaren zijn het slachtoffer
Zo zijn de meest kwetsbaren het slachtoffer. Gemeenten zijn bovendien huiverig om alleenstaande minderjarige vreemdelingen (amv), de jongeren tussen de 15 en 18 jaar die alleen reizen, op te vangen. ,,We hebben volstrekt onvoldoende plekken voor amv”, zegt Van der Burg. Hij overweegt gemeenten die zich openstellen voor amv’s te gaan belonen.
De gemeente Westerveld wacht dat niet af. In Diever komen vanaf half april 44 jongens in hotel Berkenheuvel. ,,Deze kinderen hebben recht op warmte, we hebben de plicht ze die te geven en over het algemeen krijg je daar weer iets voor terug”, zei burgemeester Rikus Jager donderdag op de bewonersavond.
Toch is het niet alleen barmhartigheid. ,,We hebben als gemeente een verplichting’’, zei Jager ook. ,,Dan kun je wachten tot er iets over je wordt uitgestort wat je minder welgevallig is, of je kunt zelf de controle houden.” En een internationale schakelklas is goed voor de toekomst van de lokale school.
‘Door Ter Apel voelen we de noodzaak’
Ook de stad Groningen doet zelf een stap vooruit. Groningen wil af van alle tijdelijke voorzieningen en kiest voor de bouw van een groot nieuw azc dat in 2024 open zal gaan. Daarnaast opent er in juni een grote nieuwe noodopvang voor 350 asielzoekers. ,,We moeten uit de crisisstand en naar menswaardige opvang”, zegt wethouder Manouska Molema. ,,Door Ter Apel voelen we de noodzaak om ons steentje bij te dragen in deze provincie heel hard.”’
Asielzoekers uit Assen en Zuidbroek voeren actie bij het IND-kantoor in Zwolle. Foto: ANP/Jilmer Postma
Alles is erop gericht om weer een zomer met buitenslapers in Ter Apel te voorkomen. En omdat er nog altijd geen structurele oplossingen zijn, betekent dat vooral nog meer noodopvang en meer leed achter de schermen. Groningen en Drenthe mogen dan de complimenten krijgen van de staatssecretaris: zolang hier nog grote hallen gebruikt moeten worden voor de opvang van honderden mensen tegelijk en kinderen onvoldoende zorg en onderwijs krijgen, is het nog niet genoeg.
,,Tot juni zitten we in principe goed”, zei de staatssecretaris. ,,In de zomer wordt het spannend.” Hij weet ook: als we niet het aantal buitenslapers maar de rechten van het kind als graadmeter zouden nemen, was het allang crisis.
Noodopvang en crisisnoodopvang
Crisisnoodopvang (CNO) wordt geregeld en beheerd door gemeenten en veiligheidsregio’s. CNO is eigenlijk bedoeld voor een periode van een aantal weken, maar door het grote tekort aan opvangplekken worden de CNO’s in Nederland waar mogelijk steeds verlengd.
Noodopvang is ook tijdelijk, maar deze locaties worden wel beheerd door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) en zouden geschikt moeten zijn voor een aantal maanden. In de huidige situatie blijft de noodopvang veel langer open, zoals de Expohal in Assen waar sommige asielzoekers al meer dan een jaar verblijven.
Een deel van de crisisnoodopvang is inmiddels overgedragen aan het COA, zoals de opvang aan het Damsterdiep in Groningen en de asielboten in Meppel.
