De beroemde Slag om Bourtange wordt voor de 25ste keer gevochten. Jaap (73) knokte ze allemaal mee

Hendri Meendering doet dat ook. Hij is de manager van de Stichting Vesting Bourtange (SVB) en gaf woensdag uitleg over het deze week begonnen toeristenseizoen.

,,Een seizoen waarin onze traditionele nabootsing van de Slag centraal staat’’, zei hij. ,,Al meer dan zeshonderd mannen en vrouwen hebben zich voor het jubileumgevecht opgegeven, het is daarmee al volgeboekt. Ze komen uit Nederland, Frankrijk, Engeland, Tsjechië en andere landen. En uiteraard vechten Bourtangers zelf ook mee.’’

Een van hen is Jaap Speelman, 73 jaar. Hij vestigde zich in 1986 met zijn gezin in de vesting die in de jaren ervoor was gereconstrueerd. ,,Bourtange had toen ook al een excercitiepeloton dat onder meer elke zondag een kanon liet bulderen op de wallen’’, blikt Speelman terug. ,,Ik werd snel lid van dat peloton. We hadden uitwisselingen met soortgelijke verenigingen in vestingplaatsen als Naarden en Sloten. Van nabootsingen van veldslagen was toen nog geen sprake.’’

In België was zo’n nabootsing er wel. De beroemde Slag bij Waterloo werd daar dunnetjes overgedaan en daar deden ook Nederlanders aan mee. ,,Ze wilden zo’n evenement ook graag in Nederland en een van hen meldde zich bij ons excercitiepeloton. Hij was al eens in Bourtange geweest en vond onze vesting een prima plek. Of wij mee wilden helpen een ‘veldslag’ te organiseren. Nou, dat wilden we natuurlijk wel.’’

En zo meldden zich in de zomer van 1996 enkele honderden zogenoemde re-enactors in Bourtange. Mannen en vrouwen die twee dagen lang even uit hun eigen tijd stapten en terugkeerden naar die van Napoleon, in de bijbehorende passende kledij. ,,Want we speelden een slag uit de Napoleontische tijd. De Franse bezetters tegen de Geallieerden. De leden van ons exercitiepeloton kropen in de huid van de Landstorm, een klein lokaal leger dat de Geallieerden hielp de Fransen uit de vesting te verdrijven.’’

Haarscherp staat die eerste editie Speelman nog voor de geest. ,,Het was uniek voor Nederland, zo’n veldslag. Het landelijk nieuws kwam er op af. Duizenden toeschouwers ook. Mijn vrouw Marga deed mee, als marketenster, onze zonen Jeroen en Joost ook. Ze waren nog jong maar kregen ook hun rol.’’

Een traditie was zo geboren. Want een jaar later werd er opnieuw geknokt op en rond de vesting, weer onder het toeziend oog van duizenden toeschouwers. ,,Weer waren wij en de Napoleontische Associatie der Nederlanden, de NAN, de organisator. Het evenement groeide en groeide en op een bepaald moment besloten we het ene jaar een slag uit de Tachtigjarige Oorlog na te spelen en het jaar erna een Napoleontische. En op een bepaald moment nam de Stichting Vesting Bourtange de organisatie over. Die kon dat beter aan. Ik kon me zo beter richten op het meevechten.’’

Want dat bleef Speelman, die zijn brood onder meer verdiende op de grafische afdeling van de Winschoter Courant, altijd doen. Hij speelde soms de commandant van de Geallieerde troepen maar kroop soms ook in de huid van een Spaanse of Franse bevelvoerder. Soms had hij zijn vrouw en zonen aan zijn zijde, soms vochten zij tegen hem. Want ja, ook zij bleven altijd meedoen. ,,En niet alleen in Bourtange. Want inmiddels werden, en worden, elders in het land ook zulke gevechten opgezet en daar deden we ook wel eens aan mee.’’

Enkele zomers waren er waarin niet werd gevochten. Vanwege de mond-en klauwzeercrisis werd de Slag eens afgelast, vanwege de coronacrisis ook enkele keren. Die vreedzame zomers bevielen Speelman in het geheel niet, hij miste het strijdgewoel.

De jubileumeditie, in het eerste weekeinde van juni, lijkt niets in de weg te staan. ,,We spelen een Slag uit de Tachtigjarige Oorlog na en ik zal leiding geven aan de kanonniers. Mijn vrouw is weer marketenster, mijn zonen zijn commandanten en zetten mede de lijnen van het gevecht uit. Ik verheug me enorm op de strijd. De 17de eeuwse kledij aan en hup, enkele dagen in een andere tijd, met het wapengekletter om me heen. Dat is genieten. Het grappige is overigens dat er in het echt nooit een Slag om Bourtange is gestreden. Het is dus een ‘onhistorisch’ gevecht. Maar dat geeft niks.’’