Op 15 maart zijn zowel de Provinciale Statenverkiezingen als de waterschapsverkiezingen. Foto: ANP
De Provinciale Statenverkiezingen en waterschapsverkiezingen komen er weer aan. De opkomst valt bij deze verkiezingen vaak tegen. Waarom stemmen toch belangrijk is, en of jouw lokale stem landelijk écht effect heeft? Wij leggen het aan je uit.
Wat doen de Provinciale Staten?
De Provinciale Staten vertegenwoordigen de inwoners van alle provincies. Dat betekent ten eerste dat zij het beleid van de eigen provincie bepalen. Worden er in jouw buurt huizen gebouwd, komen er windmolens, of krijgt juist de natuur ruim baan? Dit soort besluiten nemen de Statenleden.
Zij maken dus keuzes die te groot zijn voor gemeentelijke besturen, maar te lokaal voor de Tweede Kamer. Iedereen die verkiesbaar is voor de Provinciale Staten moet daarom ook in de provincie wonen die zij willen vertegenwoordigen. Eenmaal gekozen, komt een deel van hen in de Gedeputeerde Staten. Dit orgaan gaat over het dagelijks bestuur van de provincie.
De Provinciale Staten hebben nóg een belangrijke taak: het kiezen van de leden van Eerste Kamer. Deze Eerste Kamer controleert de Tweede Kamer. Op die manier moeten zij voorkomen dat het kabinet verkeerde keuzes maakt of dat nieuwe wetten slecht in elkaar zitten.
We beginnen met het intrappen van een open deur: Statenleden kiezen bijna altijd voor een lid van hun eigen partij. Jouw stem voor een politieke partij heeft dus dubbel effect. Op hun beurt stemmen de leden van de Eerste Kamer weer vaker vóór een wetsvoorstel van hun eigen partij. Het aannemen van een landelijke wet kan zo (mede) afhangen van jouw lokale stem.
Daarom voeren landelijke politici ook zo hard actie op lokaal niveau. Krijgt hun partij meer stemmen in de provincie, dan krijgen zij wetsvoorstellen gemakkelijker door de Eerste Kamer. Op wie een Statenlid uiteindelijk stemt voor de Eerste Kamer is echter nooit helemaal zeker. Ook bij lokale partijen blijft het vaak koffiedik kijken.
Landelijke partijen halen graag lokaal een wit voetje. Foto: ANP
Hoeveel invloed hebben Groningen en Drenthe?
Het aantal leden van de Provinciale Staten hangt af van hoeveel inwoners de provincies hebben. Drenthe heeft daarom 41 Statenleden, Groningen 43. Ter vergelijking: Zeeland heeft de minste, met 39, terwijl de vier grootste provincies elk 55 Statenleden mogen kiezen.
Zo’n veertig leden op een totaal van 570 Statenleden klinkt niet gigantisch. De drie noordelijke provincies gaan samen wel over bijna een kwart van alle zetels. Hoewel leden vaak met hun eigen partij meestemmen, kan lokale kennis van zaken soms toch het verschil maken.
Nederland heeft, speciaal voor de Provinciale Statenverkiezingen, een virtuele provincie. Dit heet het kiescollege niet-ingezetenen. Op die manier kunnen Nederlanders die in het buitenland wonen, wel hun stem uitbrengen. Ook inwoners van Aruba, Curaçao of Sint Maarten kunnen zo stemmen. Deze eilanden zijn namelijk geen provincies maar bijzondere gemeentes.
Natuurlijk, die dertiende provincie bestaat niet, dus een bestuur is niet nodig. Het kiescollege niet-ingezetenen heeft dan ook maar één doel: stemmen op vertegenwoordigers, zodat zij voor de Eerste Kamer kunnen stemmen. Vrij omslachtig, maar wel zo eerlijk.
Bij deze al niet razend populaire verkiezingen zijn de waterschapsverkiezingen helemaal het ondergeschoven kindje. En dat terwijl de waterschappen essentieel zijn; ze bepalen de veiligheid en waterkwaliteit in ons land. Daarnaast helpt jouw stem bepalen waar een pot van wel 3,5 miljard euro belastinggeld aan besteed wordt.
‘Pompen of verzuipen’, het is zo ongeveer de onofficiële slogan van ons land. En het belang daarvan wordt alsmaar groter. Vanwege klimaatverandering moeten dijken verhoogd of verstevigd, droogte moet bestreden en de waterkwaliteit moet gewaarborgd worden. Gebeurt dit niet, of op de verkeerde manier, dan wonen we binnen de kortste keren met de hele provincie op een ouderwetse terp.
Maar de keuzes van het waterschap gaan niet alleen over veiligheid. De plaatsing van dijken en de grondwaterstand bepalen waar nieuwe huizen gebouwd kunnen worden, en of boeren het land goed kunnen bewerken. Bepaald geen sinecure, en volledig afhankelijk van jouw stem.
