'Onbekenden van ons of mensen die een gevaar zijn voor de veiligheid? Die komen er niet in'. Zo bereiden WerkPro, Wender en hun partners zich voor op het plaatsen van Skaeve Huse in Groningen
In Rotterdam (foto) en steeds meer andere steden staan al Skaeve Huse: bewoners van het buitengebied tussen de stad Groningen en Harkstede zitten er echter bepaald niet op te wachten. Foto: Archief ANP
Ze staan niet met 1-0, maar met 3-0 achter, beseffen ze heel goed. Toch hebben zes Groningse zorginstellingen hoge verwachtingen van de geplande - en omstreden - Skaeve Huse: ‘rare huizen’ voor kwetsbare mensen, die nu in inhumane situaties leven.
,,Het zou echt een toevoeging zijn op de opvang die er nu is’’, zegt René Jager van Wender, een samenwerking van de voormalige stichtingen Zienn en Het Kopland die verschillende voorzieningen voor daklozen biedt. ,,Er is een groep die in alle bestaande trajecten vastloopt. Als ze regulier wonen, veroorzaken ze overlast en zetten corporaties ze op straat. En voor een begeleidwonen-plek hebben ze ook niet de benodigde vaardigheden.’’
Er wonen in Groningen een stuk of zestig van de mensen op wie Jager doelt. Ze zijn in de war en op zichzelf, hebben psychische problemen waarvoor ze geen zorg accepteren, ze slapen in het beste geval bij bekenden op de bank en in het slechtste geval onder een brug. ,,Dat is gewoon inhumaan’’, zegt Jager.
Dak boven het hoofd én rust aan de kop
In Skaeve Huse, een van oorsprong Deens concept, hebben kwetsbare mensen een eigen dak boven het hoofd en rust aan de kop. In onder meer Hilversum, Enschede en Kampen bestaan al Skaeve Huse; Groningse zorgorganisaties raakten er een jaar of vier geleden begeesterd over.
,,We zijn ons vanaf 2017 samen gaan oriënteren’’, legt Ingrid Bousema van WerkPro uit. ,,Wij, Wender, Verslavingszorg Noord-Nederland, Terwille, het Leger des Heils en Limor. De gemeente Groningen raakte later ook betrokken. We brachten werkbezoeken aan Skaeve Huse-locaties en werden steeds enthousiaster.’’ Maar ja: toen moesten er nog ‘centen en een plek’ worden gevonden. Met de centen is het intussen gelukt. De plek is al ruim een jaar een slepend hoofdpijndossier.
Het college van burgemeester en wethouders heeft een locatie aan de Hoofdweg 143A in Harkstede voor ogen. De omgeving is er landelijk, de grond is van de gemeente Groningen, nutsvoorzieningen zijn al aanwezig; voordelen genoeg. Maar de bewoners van Harkstede waren vanaf het begin fel tegen.
Niet ‘begeleiden’ maar ‘koffie drinken’
,,Van collega’s uit den lande wisten we wel dat omwonenden het nooit leuk vinden als je met zo’n plan komt’’, zegt Bousema. ,,Ik kan me er ook alles bij voorstellen dat mensen schrikken als ze dit horen. Ze gaan Googelen en vinden enge verhalen.’’
Ze vermoedt, achteraf, dat het woord ‘zorgmijder’ niet geholpen heeft in de beeldvorming. ,,Het klopt op zich wel dat deze mensen geen psychische zorg willen, maar dat betekent niet dat wij ze niet al jaren in beeld hebben en helpen.’’
Tegen sommige mensen moet je niet zeggen dat je hun begeleider bent, schetst René Jager, maar dat je even een kopje koffie komt drinken. ,,Dan vinden ze het wel goed, en dan kun je toch tot op zekere hoogte aan herstel werken. Dat is altijd ons streven. We hopen dat een eigen huis meer stabiliteit brengt en meer bereidheid om zorg te accepteren.’’ Bousema: ,,Hoewel het bij sommigen echt niet lukt, en dan grijpen we in. Het is niet zo dat straks in de Skaeve Huse alles maar kan en mag.’’
In de war, maar ook erg vriendelijk
Het is óók niet zo dat zomaar iedereen welkom is in de Skaeve Huse. ,,Sowieso moeten wij ze kennen. Anders komen ze er niet in’’, zegt Bousema met klem. De zorginstellingen voeren intakegesprekken met potentiële bewoners en beoordelen hun gedrag. ,,Is dat zodanig dat iemand veilig op zo’n plek kan wonen? Je kent de mannen in de stad wel om wie je met een grote boog heen loopt - die passen dus niet. Iedereen kent óók wel de daklozen die duidelijk in de war zijn, maar verder erg vriendelijk. Die zijn een ander verhaal.’’
Als er uiteindelijk groen licht komt voor Skaeve Huse in Harkstede, moet er eerst nog een boel gebeuren in de onderlinge verhoudingen, vinden Bousema en Jager. Ze blijven met de omwonenden in contact, ook over extra beheersmaatregelen die hun bezorgdheid zouden kunnen wegnemen. ,,We kunnen een professionele beheerder inzetten op het terrein, zorgen dat we 24 uur per dag bereikbaar zijn, eventueel camera’s regelen’’, somt Bousema op.
Een onafhankelijke mediator of omgevingsmanager aanstellen, zoals wethouder Roeland van der Schaaf eerder deze week voorstelde, lijkt hen ook een goed idee. ,,Alles wat kan helpen om dit project een goede start te geven, omarmen wij’’, zegt Jager. ,,Hoe dan ook kunnen we die huisjes niet zomaar gaan neerzetten.’’
