In de provinciezaal van Groningen zal woensdag een spoeddebat, aangevraagd door SP Groningen, worden gehouden met gedeputeerde Henk Staghouwer (ChristenUnie). De gedeputeerde stuurde op verzoek van demissionair minister Stef Blok (Economische Zaken en Klimaat) een brief waarin hij schrijft het voornemen van Blok te steunen om twee aangenomen wetswijzigingen buiten werking te stellen.
Wat is er aan de hand?
De provincie Groningen stuurde twee dagen voor een debat in de Tweede Kamer over het versterken van huizen in de provincie Groningen een steunbrief naar demissionair minister Stef Blok. Daarin schrijft gedeputeerde Henk Staghouwer, in de hoedanigheid als voorzitter van het Versterkingsoverleg Groningen (VOG), op briefpapier van de provincie dat het VOG vindt dat de versterkingswet (Tijdelijke wet Groningen) er zo snel mogelijk moet komen. In het VOG zitten onder meer burgemeesters en wethouders van alle aardbevingsgemeenten in Groningen.
De twee amendementen die zijn aangenomen door de Tweede Kamer en die regelen dat inwoners uit het aardbevingsgebied recht hebben op juridische ondersteuning en zelf de regie krijgen over het versterken van hun huis kunnen wat het VOG betreft wel geparkeerd worden, valt op te maken uit Staghouwers brief.
Dat is ook wat minister Blok graag wil. Volgens de minister zijn die amendementen te duur en onwerkbaar en hij wil er van af. Maatschappelijke organisaties vinden de twee amendementen echt een enorme verbetering van de positie van de inwoners uit Groningen. Een steunbrief voor de minister uit de regio kwam Blok dan ook goed uit.
Wat gebeurde er dan tijdens het debat?
Het debat was op 16 juni van dit jaar en demissionair minister Blok begon in zijn pleidooi dan ook vrij snel over de brief. Hij voelde zich gesteund in het feit dat de regio Groningen er hetzelfde in staat als hij. Wat de bewindspersoon er niet bij vertelde was dat zijn ministerie de provincie Groningen had gevraagd om zo’n steunbetuiging.
De brief van Staghouwer was dan ook geen eigen initiatief, maar een verzoek van het ministerie. Een topambtenaar van de provincie Groningen heeft bevestigd dat de brief is verstuurd op verzoek van het ministerie van EZK.
En dat deed Henk Staghouwer dan helemaal in zijn eentje?
Nee, absoluut niet. Maar de gedeputeerde was als politiek verantwoordelijke er op meerdere relevante momenten wel bij betrokken. Ambtenaren van de provincie Groningen stelden de steunbrief op. Staghouwer, als voorzitter van het VOG, en burgemeester Gerard Beukema (gemeente Eemsdelta) werden aan het eind van de middag op vrijdag 11 juni per mail gevraagd of de concept-steunbrief alvast naar Den Haag gestuurd kon worden.
Die brief ging dan ook richting het ministerie van EZK en die van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Zowel de gedeputeerde als de burgemeester geven daar toestemming voor. Maar op maandag 14 juni werd Staghouwer nog een keer aan zijn mouw getrokken. Of hij de brief ook even van zijn handtekening wilde voorzien.
Hoewel er binnen het provinciehuis wel werd gewaarschuwd om dat vooral niet te doen - de andere leden van het VOG zouden er op 15 juni pas over spreken - zette gedeputeerde Staghouwer zijn krabbel op 14 juni en stuurt hij de ondertekende brief om 12.28 uur terug naar zijn collega op het provinciehuis.
Terwijl de andere bestuurders van andere aardbevingsgemeenten hier nog niet over hadden vergaderd?
Inderdaad. Want dat zou ‘s middags gebeuren op 15 juni. Een dag later dus. Maar de brief van Staghouwer, op briefpapier van de provincie Groningen, werd die maandag direct doorgestuurd naar Dagblad van het Noorden en RTV Noord door de woordvoerder van EZK.
De ondertekende brief lag dus voortijdig en gepostdateerd op straat. ,,Dat was niet helemaal de bedoeling’’, reageerde de gedeputeerde toen nog op de commotie die ontstond nadat DvhN over de brief publiceerde. Staghouwer zei ook dat hij provinciale staten niet had hoeven inlichten, want hij had de brief als voorzitter van het VOG gestuurd.
Hoe is gereageerd op het laatste nieuws?
Maatschappelijke organisaties zoals het Groninger Gasberaad en de Groninger Bodem Beweging reageren verbaasd en verbijsterd over het feit dat EZK gevraagd had om de ruggensteun. Ze vragen zich af of gedeputeerde Staghouwer, met versterking in zijn provinciale portefeuille, er wel voor de inwoners van Groningen is.
Hoogleraar bestuursrecht Herman Bröring van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) noemde de ‘bestelde brief’ stokongelukkig. Volgens Bröring is dat om meerdere redenen: Staghouwer geeft ongrondwettig steun aan het parkeren van amendementen die zijn aangenomen door de Tweede Kamer en de brief is gepostdateerd (15 juni, maar 14 juni al verstuurd).
,,Dat geeft er blijk van dat Staghouwer zich voor het karretje van de minister heeft laten spannen.” Dat oordeel wordt gedeeld door Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht. RUG-professor Bröring meent dat Staghouwer daarnaast zijn collega’s in de regio niet serieus neemt door de brief al te sturen voordat erover is vergaderd.
Gedeputeerde Henk Staghouwer heeft tot dusver er voor gekozen om geen commentaar te geven. Commissaris van de Koning René Paas gaf in Buitenhof aan dat Staghouwer bij het spoeddebat tekst en uitleg zal geven.
