Fractievoorzitter Dilan Yesilgoz (VVD) vrijdagochtend in het formatiegebied na afloop van een gesprek. PVV, VVD en BBB praten verder. Foto: Remko de Waal
Pieter Omtzigt zit met een halve burnout thuis in Enschede na het opstappen van de formatietafel. Het Duracell-batterijtje van Dilan Yeşilgöz lijkt intussen niet op te kunnen. Eindelijk is de aandacht afgeleid van de worstelende VVD.
Veelbetekenend kijken Dilan, Caroline en Geert naar de lege stoel naast ze, als de pers bij wijze van uitzondering donderdagochtend even een foto mag maken. Het beeld van de lege stoel aan de onderhandelingstafel komt ze niet slecht uit.
De drie hakken stevig in op de dinsdag opgestapte Pieter Omtzigt. De beledigde Ronald Plasterk doet er nog een schepje bovenop.
Het was ook wel warrig, de uitleg die Omtzigt er bij gaf. Over financiële stukken die hij pas op het laatste moment had gekregen en Plasterk die het geheim had gehouden. En, ja, toch ook wel dat het hem allemaal niet lekker zit met die stijl van Wilders en Van der Plas.
Yeşilgöz houdt haar gezicht goed in de plooi maar lijkt stiekempjes te stralen. Eindelijk is eens niet alle aandacht op haar en de spartelende VVD gericht.
Omtzigt had het anders gepland, blijkt uit reconstructies van landelijke media. Iedereen wist dat het de week van de waarheid was voor de formatie want Plasterk zou op 12 februari zijn verslag inleveren. Enkele media wisten voor het weekend ook al dat het vooral moeilijk lag binnen Nieuw Sociaal Contract.
De fractie van Omtzigts partij had er dinsdagochtend over vergaderd en het besluit genomen er voorlopig mee te stoppen. Dat zou Omtzigt pas ’s avonds laat naar buiten brengen, nadat hij netjes de leden en alles en iedereen geïnformeerd had.
Maar er zat een lek in de fractie, het AD en vlak daarna de NOS waren er al achter. Zodat Omtzigt zich gedwongen zag begin van de avond drie journalisten in een Haags hotel in te lichten.
In historische bespiegelingen werd al gereageerd dat het ook onderhandelingstactiek kan zijn. Dat Frits Bolkestein ook ooit was opgestapt uit de besprekingen om er even later nog meer VVD-punten uit te slepen.
Maar het is natuurlijk geen spelletje, waren de meer zwaarmoedige reacties. Het in het zadel helpen van radicaal-rechtse populisten is een serieuze zaak. De geschiedenis zal Omtzigt gelijk geven als redder van de democratie, voorspellen deze commentaren.
Omtzigt zat ook klem omdat Yeşilgöz helemaal in het begin al zei een kabinet met Wilders alleen te willen gedogen. Alleen jammer voor de links-liberale doemdenkers; Yeşilgöz en Omtzigt hébben het helemaal niet over het ondemocratische karakter van de PVV, en dat ze niet met hem in zee willen om hun zorgen over de grondwet. Waarschijnlijk om hun rechtse kiezers niet voor het hoofd te stoten.
Hoe het nu verder moet met de formatie is voor iedereen de vraag. Zal de VVD toch maar niet gaan gedogen en met de PVV en BBB in een minderheidskabinet stappen? Wat dan weer gedoogd wordt door NSC? Het blijft spannend.
Wat blijft hangen is dat Omtzigt het moeilijk heeft met zulke spanning. Hij blijft maar twijfelen, hult zich in onnavolgbare teksten en vluchtte na zijn optreden bij Humberto dinsdagavond zelfs weer naar huis, naar Enschede. Doodmoe, weer op het randje van een burnout.
Van zulke vermoeidheid is bij Dilan Yeşilgöz helemaal niets te merken. Terwijl die toch ook wat te stellen heeft in haar partij. Ze blijft lachen en staat zich donderdagavond weer opgeruimd als minister van Justitie in de Tweede Kamer te verdedigen tegen aantijgingen over oneerlijk aanpakken van demonstranten; waarom wel de Extinction Rebellion-snelwegklevers gearresteerd maar niet de boeren?
Caroline houdt het ook vol, daar niet van. Maar bij haar oogt het toch wat minder soepeltjes. Donderdagavond zit ze in een debat over tuinbouw en visserij weer eens ruzie te zoeken met D66’er Tjeerd de Groot die haar complimenteert als ze zegt dat ze de rechtsstaat respecteert.
Het chagrijn spat er van af en even later stapt ze zelfs woedend op als De Groot vraagt waarom ze nou weer filmpjes zit te maken. Ze kan het niet uitstaan dat ze zo lang moet wachten om met een nieuw rechts kabinet die irritante linkse milieuregels aan de kant te schuiven.
Nee, dan Dilan, die staat energiek achter het spreekgestoelte te stuiteren alsof haar Duracell-batterijtje niet op kan. Blijft soeverein glimlachen naar links en rechts. Alle verwijten glijden van haar af. Alsof ze het teflon-laagje van Rutte heeft overgenomen.
Arend van Wijngaarden is parlementair verslaggever van Dagblad van het Noorden
