Begrip en afkeuring voor optreden burgerwacht in Ter Apel. 'Dit moet een keer misgaan, dat is een kwestie van tijd'

,,Het is eigenlijk schandalig.” De Ter Apeler die met zijn hondje door het winkelcentrum wandelt schudt zijn hoofd. ,,Maar je moet wat. Als de politie niks doet.” Hij haalt zijn schouders op en loopt door.

,,Ik begrijp het wel”, zegt de vrouw die op de parkeerplaats voor de Jumbo in Ter Apel haar boodschappen in de auto laadt. ,,Als je de filmpjes op internet ziet van wat er gebeurt aan diefstallen en inbraken. Ik denk dat die burgerwacht bestaat uit mensen met goeie bedoelingen. Het geeft toch een veilig gevoel als je iemand kunt bellen? Misschien is veertig man wel veel, maar uiteindelijk doet zo’n jongen iets wat niet mag hè. Daar moet je de burgerwacht niet op aankijken.”

,,Het is elke keer weer raak”, zucht de winkelmedewerker in Nieuw-Weerdinge. ,,De jongens komen hier binnen en je weet dat ze iets gaan proberen te stelen. Altijd. Je zou willen dat het ook eens niet zo was. Jammer. Ik snap best dat mensen hier in Nieuw-Weerdinge zelf gaan optreden en elkaar waarschuwen via appgroepen. Natuurlijk.”

Dat burgers zo spuugzat zijn van de overlast van asielzoekers dat ze het heft in eigen hand nemen, is een ontwikkeling die een deel van Ter Apel en Nieuw-Weerdinge goed begrijpt. Ook burgemeester Jaap Velema snapt waar het vandaan komt. Toch vindt hij dat het optreden van de burgerwacht maandag te ver ging: als veertig man iemand opjaagt, loopt het snel uit de hand. Velema maakt zich zorgen, en hij is niet de enige.

,,Dit moet een keer misgaan, dat is een kwestie van tijd”, zegt Wim Katoen van Plaatselijk Belang Nieuw-Weerdinge. Hij stuurde deze week een brief naar staatssecretaris Eric van der Burg waarin hij waarschuwt dat dorpelingen steeds meer het heft in eigen hand nemen. ,,Er is hier in Nieuw-Weerdinge een groep die ingrijpt als er iets gebeurt, en dat gaat dan hard. Ik begrijp heel goed dat mensen helemaal schijtziek zijn van de overlast. Maar dit is niet goed.”

Katoen spreekt van een situatie die de dorpen ‘ontwricht’. ,,Ik ben al maanden bezig om de emotie te beteugelen, maar dat lukt eigenlijk al niet meer.” Vandaar de brief naar Den Haag: dáár moeten ze in actie komen, en wel nu. ,,Het hoeft niet ingewikkeld te zijn. Die overlastgevende groep moet van de straat af. Met andere asielzoekers zijn helemaal geen problemen.”

Dat was de belofte van afgelopen voorjaar: die groep zóu van de straat gehaald worden met de oprichting van een speciale opvanglocatie in Ter Apel, de pbl. Maar die komt nauwelijks van de grond. Van de ongeveer 200 kansarme asielzoekers in Ter Apel (de groep waartussen de meeste overlastgevers zitten) kunnen nog maar 30 terecht in de pbl.

,,De afspraken worden niet nagekomen”, zegt Herma Hemmen uit Ter Apel, onafhankelijk raadslid in de gemeente Westerwolde. ,,Dat is heel ernstig, want de staatssecretaris weet hoe hoog de nood hier is.” De pbl, zegt Hemmen, was het laatste redmiddel. Nu dat niet van de grond komt, is er geen perspectief meer op verbetering in Ter Apel en omliggende dorpen. ,,Dat is een groot risico.”

Hemmen deelt de zorgen van de burgemeester over de burgerwacht. Net als raadslid Marco Visscher van Gemeentebelangen. Visscher: ,,Er zal iets moeten gebeuren. Daarom hebben we de staatssecretaris gevraagd om hier te komen: leg het maar eens uit.” Hoe begrijpelijk het ook is dat burgers zelf in actie komen, verstandig is het niet, vindt hij. ,,De intentie zal ongetwijfeld niet zijn om iemand iets aan te doen, maar als de emotie erbij komt kan het uit de klauwen lopen. Beveiligers zijn getraind om te de-escaleren, de burgerwacht niet. Die zal eerder olie op het vuur gooien.”

Dat nemen sommige inwoners van Ter Apel de burgerwachten zeer kwalijk: dat zij met hun acties de situatie alleen maar verergeren. ,,Wat is dit voor waanzinactie? Dat is toch schandalig?’’ Zwaantje Kroeze is geschokt door de achtvolging van maandag. ,,Is de burgerwacht een privéleger? Hebben we oorlog in Ter Apel? Veel mensen in het dorp keuren dit af. Ik vind dat de burgermeester de burgerwacht moet verbieden.”

Een andere Ter Apeler is het met haar eens. ,,Ik ben bang dat de burgerwacht uitgroeit tot een paramilitaire organisatie. Het is rustig in Ter Apel, er gaan veel indianenverhalen rond. Ze zetten het hier op de kaart als een soort no-go area. Het is een prachtig dorp, in een prachtige omgeving. Dit kunnen we er niet bij hebben.”

Een Nieuw-Weerdinger die boodschappen doet in het winkelcentrum van Ter Apel vindt ook dat de overlast wordt overdreven. Hij had zijn auto wel een keer kapot, maar dat waren ‘gewoon Nieuw-Weerdingers’. Tegen groepen in zijn dorp die het heft in eigen hand nemen zegt hij: ,,Laat het over aan de mensen die ervoor zijn. Handhaving, beveiliging. Er loopt van alles in het dorp.”