De klok gaat in de nacht van zaterdag op zondag een uur vooruit. Foto: Shutterstock
In de nacht van zaterdag op zondag hebben we een uurtje minder vanwege de start van de zomertijd. In het najaar krijgen we dat uur weer terug. Waarom eigenlijk?
Wanneer is de zomertijd eigenlijk van kracht?
Officieel gaat de zomertijd in de nacht van zaterdag op zondag in om 02.00 uur. De zomertijd duurt tot en met 30 oktober, 03.00 uur ‘s nachts.
We zouden toch stoppen met dat gehannes aan de klok?
Nee. Daar was wel even sprake van. Er bestond een meerderheid binnen het Europees Parlement om te stoppen met het ritueel.
Toenmalig minister Ollongren van Binnenlandse Zaken liet vervolgens aan de Tweede Kamer weten dat het voorstel van de Europese Commissie om de zomertijd af te schaffen de ijskast in gaat. Het is een dusdanig ingewikkelde kwestie dat de dames en heren europarlementariërs er niet uitkomen. En wat is dan de oplossing? Juist! Aan de zomer- en wintertijd wordt voorlopig niet meer getornd.
Zijn er voordelen dan wel nadelen aan de wintertijd en de zomertijd?
Voor de goede verstaander: de ‘normale’ tijd is de wintertijd. In de zomermaanden wordt de klok een uur naar voren gezet om meer te kunnen profiteren van het daglicht.
Wetenschappers hebben aangetoond dat de zomertijd schadelijk kan zijn. Ons bioritme raakt van slag door de tijdsaanpassing. Jonge kinderen kunnen daar gevoelig voor zijn. Slapen gaan terwijl de zon door de gordijnen schittert, is ook een beetje vreemd natuurlijk.
Er zijn mensen die slaapproblemen krijgen van het ingeleverde uurtje. Mensen die in de buitenlucht sporten kijken daarentegen reikhalzend uit naar de zomertijd omdat ze dan ‘s avonds hun lichaamsbeweging bij daglicht kunnen voltooien.
Sinds wanneer doen we dat eigenlijk, de klok een uur verzetten?
In Nederland zijn winter- en zomertijd in 1977 opnieuw ingevoerd vanwege de oliecrisis. Door in de zomer langer gebruik te maken van het zonlicht, zou er energie bespaard worden. Maar dat is nooit bewezen.
Hoezo opnieuw ingevoerd?
Het waren de Duitsers die tijdens de Eerste Wereldoorlog de zomertijd echt invoerden. Om kolen te besparen werd op last van Duitsland de zomertijd van kracht. Ook de bezette delen van België en Frankrijk werden geconfronteerd met de zomertijd. Nederland volgde het voorbeeld. Net als Engeland.
Tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog werd de klok in het voor- en het najaar vervolgens weer ongemoeid gelaten.
In de Tweede Wereldoorlog ging Nederland op bevel van de Duitsers van de zogeheten Amsterdamse Tijd over op de Midden-Europese Tijd. De klok moest liefst één uur en veertig minuten vooruit worden gezet zodat het in Nederland even laat zou zijn als in Duitsland. In 1946 werd deze zomertijd afgeschaft.
Is zomertijd dan een Duitse uitvinding?
Dat zou je denken. Maar het was naar alle waarschijnlijkheid de Amerikaanse geleerde Benjamin Franklin (1706-1790) die als eerste serieus nadacht hoe effectief om te gaan met het daglicht. Franklin meende dat mensen veel kaarsen en geld konden besparen als ze in de zomer een paar uur ‘eerder’ zouden opstaan.
In 1907 kwam hij met het plan om de klok in de lente op vier opeenvolgende zondagen steeds twintig minuten vooruit te zetten. Op zondagen in september zou de klok dan weer steeds twintig minuten teruggezet moeten worden. Het plan werd niet erg serieus genomen, totdat de Duitsers en paar jaar later ten strijde trokken.
En als we kiezen, wordt het dan zomer- of wintertijd?
Daar zit ‘m net de kneep. De beslissers, de politici, komen er niet uit. Zoveel mensen, zoveel opvattingen, ook over de klok. Je hebt fervente voorstanders van de zomertijd (een uurtje langer licht ‘s avonds) en je hebt mensen die meegaan met het ritme van de zon.
Meteorologen van Weeronline stelden een jaar terug voor om de klok voorgoed eenmalig een half uur te verzetten. Dat zou veel positieve effecten hebben volgens de weerkundigen. De belangrijkste: de discussie over zomer- dan wel wintertijd behoort dan to het verleden.
Moet de klok nu voor of achteruit?
Pjotr Wiese van de website Ezelsbrug.nl heeft enkele ezelsbruggetjes verzameld zodat we nooit meer vergeten dat de klok in het voorjaar vooruit gaat.
Voorjaar, klok vooruit is er dus een. Wiese heeft meer ezelsbruggetjes verzameld. ,,Als de dagen lengen rent de klok vooruit, als de dagen kort worden, lopen we achteruit.’’
Uit de temperatuur valt af te leiden of de klok een uur naar voren dan wel naar achteren moet: ,,Weer achteruit (slechter) tijd achteruit. Weer vooruit (beter) tijd vooruit.’’
De meest kernachtige is afkomstig uit het Engels: (Lente vooruit, herfst achteruit).
