In de grote St. Jozefkathedraal in Groningen hangt een sfeer van verwachting. Het is een paar dagen voor Kerstavond. Binnen wordt al gewerkt alsof de nachtmis elk moment kan beginnen.
Voor pastoor Victor Maagd en zijn grote groep vrijwilligers is dit één van de drukste, maar ook mooiste periodes van het jaar. ,,Een verwachtingsvolle tijd’’, zegt de pastoor. ,,We vieren de geboorte van de Verlosser. De boodschap is dat God mens wordt en naar ons toekomt.’’
Mooi en druk dus. ,,Je moet niet onderschatten hoe veel werk er verricht moet worden. Meer dan mensen denken. Uren voorbereiding, niet te tellen. En dan gaat het gewone parochiewerk ook door.’’
Alle zitplaatsen zijn bezet
Dat de kerstnachtdienst jaarlijks tussen de duizend en twaalfhonderd bezoekers trekt (de drukste kerkdienst van het jaar), is geen verrassing meer. ,,Met kerstavond is de kerk vol, echt vol. Alle zitplaatsen zijn bezet, mensen staan achterin. Mensen weten dat ze op tijd moeten komen. Wie er niet in kan, kan de dienst volgen via internet.’’
Volgens Maagd zitten er op een gewone zondag zo’n 350 kerkgangers in de banken, maar tijdens de kerstnacht zijn dat er dus bijna drie keer zoveel. ,,Natuurlijk komen er mensen die niet wekelijks gaan, maar ik neem ze niets kwalijk. Ik ben blij dat ze er zijn. Mensen kunnen ook thuis achter het gourmetstel blijven zitten.’’
Het is een internationaal gebeuren, met Aziatische en Antilliaanse gelovigen en opvallend veel jonge mannen die hun weg naar het geloof hebben gevonden.
Een volle kerk op kerstavond mag dan geen verrassing zijn, het blijft een logistieke operatie. ,,We hebben zeker vijftig tot zestig vrijwilligers om alles in goede banen te leiden,” zegt koster Reinder Tel, die zichzelf manusje-van-alles noemt.
Koster Reinder Tel is bezig met kerstverlichting. Foto: Jaspar Moulijn.
,,Van kosters tot collectanten, van misdienaren tot schoonmakers. Iedereen heeft zijn eigen taak. We zijn al weken bezig met de voorbereidingen.”
Kerststal staat klaar
Zo is er een groep die zich ontfermt over de grote kerststal die in de kerk staat. De figuren zijn voorzichtig uit de kasten gehaald. Er ligt stro, er staan kerstbomen, de verlichting is getest.
Kinderen vergapen zich aan de kerststal. Foto: Jaspar Moulijn.
,,Het moet er warm en uitnodigend uitzien”, zegt Maagd. ,,Mensen komen niet alleen voor de liturgie, maar ook voor de sfeer.” Tijdens de kerstmis draagt hij Kindje Jezus naar de kribbe. Hij noemt het een mooi, symbolisch gebaar.
Tel en Maagd gaan voor in de sacristie. Dat is de ruimte waar liturgische voorwerpen worden bewaard en waar de voorgangers zich omkleden. In een grote bruine houten kast hangen de kazuifels. Het zijn mouwloze, wijde bovenkleden die de pastoor tijdens de viering draagt. ,,Van eenvoudig wit tot kleurrijke gewaden”, zegt Tel. ,,De rode staan voor het bloed van de martelaren. Paars is de kleur van de Advent.”
Pastoor Victor Maagd toont een kazuifel. Foto: Jaspar Moulijn.
Veel van de gewaden zijn handgemaakt. Ook de verzilverde wierookvaten staan klaar. ,,Er gaat heel wat wierook doorheen”, zegt Tel. Hij toont de Three Kings-wierookkooltjes die worden gebruikt.
Opnieuw klinkt het: de voorbereidingen zijn talrijk.
,,De gewaden moeten toonbaar zijn, de liturgieboekjes gedrukt en klaargelegd. Het moet er goed uitzien”, zegt de in Winschoten opgegroeide Maagd, die eerder pastor was in Emmen. ,,Een verzorgde liturgie trekt mensen.”
Tijdens de processie wordt het kruis met corpus gedragen, geflankeerd door misdienaren. Die hoeven nauwelijks te oefenen; ze weten precies wat ze moeten doen, legt Tel uit, terwijl op de achtergrond het wereldberoemde Stille Nacht, Heilige Nacht klinkt.
Muziek roept allerlei gevoelens op
Op de orgelzolder heeft dirigent en organist Sjoerd Ruisch maandagochtend plaatsgenomen.
Ruisch loopt al zeker 26 jaar de 38 traptreden op en af. Hij neemt het repertoire door. ,,Het is het bekende werk’’, zegt hij terwijl hij een stapel bladmuziek ordent. ,,Dat maakt het niet minder spannend. Je wilt dat het klopt, dat het mensen raakt. Muziek roept allerlei gevoelens op: van geloof, weemoed en nostalgie. Dus al drijf je steeds meer op routine, het blijft spannend.”
Organist Sjoerd Ruisch repeteert. Foto: Jaspar Moulijn.
Hij repeteert ook al weken met het gemengd kathedrale koor, aangevuld met een speciaal kinderkoor. ,,Na een kort zomerreces beginnen we ons eind augustus weer achter de oren te krabben. Welke mis gaan we doen? Welke stukken passen bij dit jaar? Mensen horen ruim een uur muziek, maar er gaan tientallen uren voorbereiding in zitten.”
De koorleden staan Kerstavond in mooie kleding rond het orgelklavier, geconcentreerd en met gezonde spanning. Ruisch: ,,Daar kan ik intens van genieten.”
Op de orgelzolder hangt een bord: svp niet praten tijdens de muziek. ,,Dat komt zeker goed. Het team is hecht; iedereen weet wat hij moet doen.’’
Kerstavond
Kerstavond 24 december begint eigenlijk al om 17.00 uur met een Engelstalige mis voor studenten en expats. Om 19.00 uur is er een grote viering voor kinderen. Om 23.00 uur is er de nachtmis met bisschop Ronald Cornelissen. En om 21.00 uur gaat pastoor Maagd ook nog voor in de Sint Franciscuskerk aan de Zaagmuldersweg.