Voer in een AI-tool in ’laat het lijken alsof mijn autoruit kapot is’, en er rolt direct een levensecht plaatje uit. Foto: ANP/ HH
Nagemaakte facturen, nepbonnetjes, vervalste doktersverklaringen en gemanipuleerde schadefoto’s: met behulp van AI-tools werd 2025 een recordjaar voor verzekerings- en retourfraude. In luttele seconden kan een onschuldige foto worden omgetoverd tot ’bewijs’ van schade, waarmee consumenten geld terugvragen bij webwinkels of verzekeraars misleiden.
Een gloednieuwe broek, online besteld voor zo’n 50 euro, wordt keurig en op tijd thuisbezorgd. De ontvanger heeft echter geen zin om dat bedrag daadwerkelijk te betalen, maar wil de broek wél houden.
Er wordt daarom een foto gemaakt en in ChatGPT geladen, met de opdracht: ’Laat het lijken alsof deze broek een enorm gat heeft bij het kruis.’ Binnen een minuut rolt het gemanipuleerde beeld eruit. Dat wordt vervolgens naar de webwinkel gestuurd met de boodschap: ’Mijn broek is kapot geleverd.’
Binnen zeven werkdagen stuurt de klantenservice een nieuwe broek op. Of wordt het aankoopbedrag van 50 euro teruggestort. En dat terwijl de broek hartstikke prima was.
Een scheur in de broek. Foto: ANP/ HH
Vooral grote webwinkels met geautomatiseerde retoursystemen, zoals ASOS, Amazon en Zalando, worden geconfronteerd met deze vorm van ’retourfraude’, blijkt uit een inventarisatie van De Telegraaf. Alleen al in deze decembermaand kwamen bij deze ketens minimaal duizend nep-schadeclaims binnen waarbij zichtbaar sprake was van manipulatie met een AI-tool.
In deze gevallen herkenden medewerkers het gebruik van AI, bijvoorbeeld doordat de letters op een klein labeltje in de foto waren versprongen. Veel andere manipulaties bleven echter onopgemerkt, waardoor het aantal AI-claims in werkelijkheid hoger ligt en het geld dus onterecht werd uitgekeerd aan de fraudeur.
Winkelketens kregen alleen al in deze decembermaand ruim duizend nepclaims binnen waarbij zichtbaar sprake was van AI-manipulatie. Foto: Getty Images
Niet alleen webwinkels, ook verzekeraars hebben hun handen vol aan AI-schade. Het Verbond van Verzekeraars noemt een casus van dit jaar als voorbeeld. Een jongeman doet, net terug van een zonnige strandvakantie, een beroep op zijn aansprakelijkheidspolis. „Ik heb een peperdure zonnebril van Cartier geleend van een kennis, maar die ben ik verloren in zee”, verklaart hij.
Bij de claim wordt een factuur van de betreffende bril meegestuurd. En niet bepaald een zuinige: de gemiddelde prijs voor een zonnebril van Cartier is 1500 euro.
Een Cartier-bril van 1500 euro. Foto: Eigen foto
Al snel blijkt echter dat er helemaal geen verloren Cartier-bril is. De factuur is volledig gemaakt met een AI-tool. Bovendien heeft de man dezelfde AI-reisclaim ook nog eens ingediend bij een andere verzekeraar, in de hoop het bedrag dubbel op te strijken.
Dat blijkt uit een controle van de gegevens in het CIS, een databank met informatie over het verzekeringsverleden van particulieren. Beide claims van de zonnebrilfraudeur zijn afgewezen en de man is opgenomen in het verwijzingsregister.
In 2024 werd ruim negenduizend keer verzekeringsfraude vastgesteld, een toename van duizend gevallen ten opzichte van 2023. Dat blijkt uit cijfers van het Centrum Bestrijding Verzekeringscriminaliteit (CBV). Volgens het centrum hangt de stijging van het aantal fraudezaken samen met de snelle opkomst en het toenemende gebruik van AI-tools.
Premies stijgen door nepclaims
Stefan de Gooijer, verzekeringsdeskundige van Pricewise, waarschuwt dat dit voor iedereen in de papieren kan gaan lopen als dit probleem in 2026 verder toeneemt.
„Neem bijvoorbeeld ruitschade. Met een AI-tool is het mogelijk om een vermeende barst te creëren die nauwelijks van echt is te onderscheiden. Het verschilt per verzekeraar of er daadwerkelijk een schade-expert langskomt en je enkel terechtkunt bij een aangesloten schadehersteller, of dat het bewijs simpelweg met een foto kan worden opgestuurd en de claim in geld wordt uitgekeerd, dan wel dat er sprake is van een steekproef.”
„Dit geldt ook voor veel grotere schades. Alles is inmiddels zo makkelijk te bewerken dat - als dit niet wordt gedetecteerd - de schade-uitkeringen zullen stijgen en de premies hierdoor omhoog kunnen gaan. En daar moet uiteindelijk elke verzekeringsnemer voor opdraaien.”
AI- en retaildeskundige Patrick Petersen: „Nu fraudeurs óók gebruik maken van de nieuwste plaatjes- en videomodellen van AI, zorgt dit voor een toenemende wapenwedloop: hoe geavanceerder de technieken worden, hoe complexer en kostbaarder het is om fraude tegen te gaan.”
„Die ontwikkeling is riskant. Het gebruik van AI vergroot ook de kans op onterechte verdenkingen, waardoor eerlijke klanten kunnen worden uitgesloten van verzekeringen. Daarom blijft de menselijke beoordeling met de hulp van AI-herkenningsmodellen en tools essentieel.”
Onrechtmatige claim
Wat zijn de gevolgen als iemand, zelfs bij een laag schadebedrag, een onrechtmatige claim indient met AI-gegenereerde schade? De Gooijer: „Zo’n handeling wordt gezien als verzekeringsfraude. Wanneer deze fraude wordt vastgesteld, kun je worden opgenomen in het Extern Verwijzingsregister (EVR) van Stichting CIS. Ook kan de verzekeraar aangifte doen, wat kan leiden tot een strafblad en/of een boete of tegenclaim.”
„Daarnaast kan je bestaande verzekering tussentijds worden opgezegd en wordt het door deze registratie erg lastig om een nieuwe schadeverzekering elders af te sluiten. De registratie blijft acht jaar staan en is er dus eentje die je liever niet achter je naam wilt hebben.”
