Achter de schermen - Zo ziet de bouwplaats voor de nieuwe ringweg van Groningen eruit

,,Kijk: het treintje is op gang gekomen’’, zegt Durk Boonstra met een tevreden blik vanaf een smalle steigerpromenade achter het geluidsscherm langs de ringweg. Vanaf het hoge talud wijst hij naar de diepe bouwput tussen weg en stadswijk De Linie.

Automobilisten krijgen alleen wat mee van de werkzaamheden als hoge kranen en betonpompen boven de geluidsschermen uitsteken. Rond de bouwkuip bij het Oude Winschoterdiep staan vandaag wel acht bij elkaar.

Boonstra, als projectleider van Combinatie Herepoort verantwoordelijk voor de aanleg van de ‘verdiepte ligging’, haalt zijn telefoon ook even tevoorschijn om de imposante aanblik vast te leggen.

Extra voertuigen rijden af en aan om twee betonpompen te voeden die zonder onderbreking circa 6000 m3 beton in de bouwput te storten. Even verderop gaat het dagelijkse werk gewoon door. ,,Iedereen doet z’n ding en alles past in elkaar. We gaan als een trein, maar dat zie je niet elke dag zo mooi als vandaag.’’

Tussen het spoor en het diepste punt van de tunnel, vlak voor het Oude Winschoterdiep, is het bouw‘treintje’ te zien waarmee Boonstra het tempo opvoert. Het is een manier van werken. Bouwers houden zich nog maar met één ding bezig. Ze herhalen hun werk telkens een eindje verderop in de bouwkuip, als de volgende tunnelmoot klaar is voor hun komst. Collega’s bereiden hun komst voor, anderen treden in hun voetsporen. Op die manier probeert Herepoort zowel de bouwkuip als de tunnel, die in die kuip wordt gemaakt, zo snel mogelijk te realiseren.

Zo worden betonvloeren van de bouwkuip moot voor moot in de bodem verankerd en komt er nog een dikke werkvloer op: 1 meter onder de deksels, 1,40 meter op beide plekken waar geen deksel boven de auto’s komt. Ook de aanvoer van gevlochten staal en de bekistingen van zijwanden, tussenwand en dekken verhuizen met de voortgang mee van het ene naar het andere segment.

Tijdens een wandeling langs en door ‘zijn’ bouwkuip kan Boonstra, die voor het project uit Friesland is gehaald (,,Het moest in één keer goed’’), bijna alle werkzaamheden aanwijzen die nodig zijn om de circa 1200 meter lange tunnel te bouwen. Van a tot z.

,,Dat is het mooie van deze periode’’, zegt hij. ,,We kunnen nu nog alle facetten laten zien die nodig zijn voor de bouw. De laatste damwanden zitten net in de grond. De komende tijd ronden we de andere voorbereidingen af en doen we van alles voor de laatste keer. Tegelijkertijd zijn steeds meer tunneldelen klaar.’’

Bij de Helperzoom kan Boonstra al veilig met bezoekers onder een tunneldek door wandelen. Het verkeer naar de parkeergarage van DUO rijdt er binnenkort ook overheen, als de Kempkensberg dicht gaat voor de aanleg van een kabeltunnel.

Bij het Sterrebos en De Papiermolen is Herepoort niet zo ver. Daar zijn graafmachines nog volop bezig om grond af te graven tussen grote stalen buizen. Die voorkomen dat de damwanden tijdens het afgraven naar elkaar toe buigen als de betonvloer nog niet is gestort of sterk genoeg is.

Bij de Helperzoom/Verlengde Lodewijkstraat en de Hereweg rijden stads- en treinverkeer al over een tunnelbak. Auto’s, fietsers en treinen rijden op maaiveld haast ongemerkt boven de tunnel en passeren het viaduct waar het ringwegverkeer nu nog overheen raast. Het is nog moeilijk voor te stellen hoe die plekken er straks uitzien, als de taluds zijn verdwenen.

De auto’s verhuizen volgens de huidige planning in 2024 naar de tunnel. De oude weg, die begin jaren ‘60 is aangelegd, wordt in 2025 afgebroken. Dan ontstaat ook ruimte voor een fietstunnel onder het spoor bij de Esperantostraat.

Boonstra verwacht dat de bouw van de tunnel, waar de Duitse bouwbedrijven binnen Combinatie Herepoort de scepter zwaaien (Max Bögl en Züblin), begin volgend jaar klaar is. Het bedrijf monitort permanent wat er gebeurt met de waterhuishouding rond de bouwplaats, om mogelijke schade aan huizen en groen te voorkomen. Volgens Bert Kramer van Herepoort gebeurt dat bij het Sterrebos niet meer door het meten van de grondwaterstand, maar door het meten van de vochtigheid in de bodem.

Met de oplevering van het bouwtechnische deel van de tunnel is de verdiepte ligging volgend jaar niet klaar, zegt Boonstra. Hij verwacht dat het ‘nawerk’ tot in 2024 duurt. ,,Het aanbrengen van alle technische installaties en het testen daarvan kost ook nog veel tijd. Dat vergt een hoop ict-werk voor verbindingen, detectiesystemen en veiligheidsmaatregelen. Rijkswaterstaat kan straks automatisch op afstand stilstaande auto’s opmerken en de betreffende rijstroken afsluiten.’’ Bij de Meeuwerderbaan komt een bediengebouw voor alle systemen. De weg ligt net diep genoeg onder het Oude Winschoterdiep voor een kano-dun laagje water.

Door de aanleg van de verdiepte ligging keren afslagen van de Zuidelijke Ringweg naar de Oosterpoort (Meeuwerderbaan) en Helpman (Hereweg) straks niet terug. Stadsverkeer dat die afslagen gebruikt(e), rijdt straks via het Europaplein of het Julianaplein. Voor dat doel komt er tussen Hereweg en Brailleweg een nieuwe verbindingsweg.

De verdiepte ligging, tussen Julianaplein en Europaplein, heet officieel geen tunnel en hoeft daarmee niet aan strengere veiligheidseisen voor tunnels te voldoen. Dat komt omdat de drie overdekte tunneldelen net geen 250 meter lang zijn en de tussenliggende delen niet zijn overkapt.

De stad Groningen is blij met het verdiepte deel van de weg, dat twee afgescheiden rijbanen met elk vier rijstroken krijgt. Daarmee verdwijnt een klein deel van barrière die de in totaal bijna 10 km lange ringweg in de stad is. Verkeerstechnisch is de tunnel voor het project Aanpak Ring Zuid minder belangrijk.

Dat is bedoeld om het verkeer in en om de stad beter te laten doorstromen. Weggebruikers verheugen zich vooral op de nieuwe verkeersknooppunten Julianaplein en Vrijheidsplein. Die worden ongelijkvloers. Er komen ook extra op- en afritten aan de westkant (o.a. van Drachten naar de westelijke ringweg) en de oostkant (Driebond, Bornholmstraat) van de stad. Het Europaplein wordt weer een volledig kruispunt en op verschillende plekken komen extra rijstroken.