Verdiepte ligging ringweg krijgt tal van veiligheidssystemen: 117 kilometer kabel in 1 kilometer tunnel

Rijkswaterstaat krijgt in de tunnel van de nieuwe zuidelijke ringweg van Groningen de beschikking over een modern SOS-systeem. Dat stelt automatisch een serie veiligheidsmaatregelen in werking zodra het verkeer (of één auto) plotseling stilvalt.

In dit geval staat SOS niet voor de wereldwijd bekende SOS-signaal (Save Our Souls), dat bezorgde buurtbewoners bijna tien jaar geleden afgaven over de veiligheid van de weg, maar voor een Snelheid Onderschrijding Systeem. Dat zit in lussen in het wegdek en slaat automatisch alarm als de snelheid op een van de acht rijstroken (vier in elke richting) sterk afneemt.

,,SOS is het koningsnummer van alle veiligheidsmaatregelen’’, zegt Sjaak Verhoef. Hij is bij ringwegbouwer Combinatie Herepoort verantwoordelijk voor de technische installaties, en blij dat er deze week alsnog toestemming voor kwam.

,,Voor de zekerheid hadden we benodigde kabelgoten al uitgespaard in het betonwerk’’, zegt Verhoef, die eerder bij andere tunnels (oa de Westerscheldetunnel) was betrokken. ,,Dit wegdeel heeft wel het karakter van een tunnel, en er zijn geen vluchtstroken. Je hebt liever niet dat een auto hier stilvalt.’’

De aanleg was niet vanzelfsprekend, omdat de drie overdekte delen van de verdiepte ligging korter zijn dan 250 meter. Daarmee zijn het officieel geen tunnels met specifieke veiligheidseisen (zoals ventilatoren).

Het SOS systeem gaat een stap verder dan het soortgelijke motorway traffic management dat op de hele, 11 kilometer lange ringweg tussen Hoogkerk. Haren en Westerbroek wordt aangebracht. Dat communiceert met weggebruikers via matrixborden. In de verdiepte ligging komen daar nogal wat maatregelen bij, tot slagbomen pal voor de tunnel aan toe.

,,Bij een alarm kunnen wegverkeersleiders van Rijkswaterstaat meteen zien wat er aan de hand is. Bij een pechgeval kunnen ze twee of drie rijstroken afkruisen, maar bij brand is één druk op de calamiteitenknop genoeg om de hele verdiepte ligging te sluiten. En komen er waarschuwingen op drie portalen voor de tunnel’’, aldus Verhoef.

Hij werkt nauw samen met projectmanager Johan Drijver van Swarco dat de technische installaties ontwerpt en aanbrengt. Drijver was eerder onder meer bij de Coentunnel betrokken. Na een jarenlange voorbereiding begonnen ze in januari, toen de eerste betonbouwers de verdiepte ligging verlieten, met de uitvoering.

Dat er veel techniek in de verdiepte ligging komt, blijkt uit het aantal meters leidingwerk dat in aantocht is: ruim 117.000 meter in 1000 meter tunnel. Al die kabels en leidingen komen in vijf goten in een kabelkanaal waar je gemakkelijk in kunt lopen.

Combinatie Herepoort ‘plakte’ dat kanaal in moten van 2,5 meter tegen de zijkant van de weg. Verhoef moet er nog een beetje aan wennen. ,,Het was een heel gepuzzel om ze precies op de juiste plek te verbinden met de voorgebouwde kabelgoten van de verdiepte ligging.’’

Meestal liggen de leidingen in het midden van de weg, bovenaan een hoge ruimte tussen beide wegdelen in. Die fungeert vaak als vluchtweg voor inzittenden van gestrande auto’s. In Groningen is daar geen ruimte voor: Herepoort wilde de hele verdiepte ligging in één keer bouwen naast de tijdelijke weg.

Gestrande automobilisten vluchten straks naar een trappenhuis aan de zijkant van de eigen of de tegemoetkomende rijbaan.

Verhoef en Drijver zaten bij de voorbereiding geregeld met opdrachtgever, hulpdiensten en externe experts om de tafel om alle (cyber)veiligheidsvoorzieningen te ontwerpen. Alle techniek komt straks samen in een dienstgebouw, dat de architect bijna onzichtbaar wist te ‘verstoppen’ in de omheining van een van de tunnelopeningen.

Het gaat om ruim twintig systemen voor onder meer de (nood)stroomvoorzieningen, radio- en telecomversterkers, camera’s, rook- en lichtsensoren, luidsprekers (handig bij een evacuatie), verkeerstechniek, de bediening van de (hemelwater)pompen, blusvoorzieningen en vluchtdeuren.

De tunnelverlichting krijgt een speciale rol. ,,Door de openingen gaan weggebruikers in korte tijd van licht naar donker, opnieuw van licht naar donker en weer naar licht. Automobilisten krijgen daar straks geen last van, omdat de ledlampen zich in acht verschillende standen aanpassen aan het daglichtniveau.’’

Nu de eerste kabelrekken zijn aangebracht, de eerste technische kasten in het dienstgebouw staan en binnenkort de eerste kabels volgen, legt Swarco de laatste hand aan het ontwerp van achterliggende ICT-systemen. Alles wordt voor de inbouw getest, getest en nog eens getest.

Drijver: ,,Dat doen we per onderdeel en vervolgens bouwen we alles bij Swarco aan elkaar voor systeemtesten. Na de inbouw doen we dat nog tig keer.’’ Hulpdiensten mogen voor de ingebruikname in september 2024 oefenen in de tunnel. ,,Voor hun medewerkers en wegverkeersleiders bouwen we ook een trainingssimulator, zodat iedereen weet hoe de systemen werken en wat er van hen wordt verwacht.’’