Virologen in tweestrijd. Kroes pleit voor versoepeling, Niesters vreest dan juist ontwrichting maatschappij: 'De schade die mensen ondervinden is groot'

„Wij zijn het enige Europese land in harde lockdown, maar hebben net als alle andere landen te maken met spectaculair stijgende besmettingsaantallen. Dan kun je simpelweg stellen dat het effect van die lockdown op de besmettingen niet overtuigend groot is. Dat geeft te denken”, stelt viroloog Louis Kroes, verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). „Want de schade die de mensen hiervan ondervinden is wél groot.”

Viroloog Bert Niesters van het UMCG in Groningen kijkt daar heel anders tegenaan. „We zitten wel in lockdown, maar hebben ook net Kerstmis en nieuwjaar gehad. We zitten dus niet helemaal stil. Er zijn uitbraken bij studentenhuizen, mensen die terugkomen van vakantie; er waren en zijn nog genoeg mogelijkheden om met anderen in contact te komen.”

Sinds vorige week neemt het aantal nieuwe coronabesmettingen weer flink toe. Zondag zijn er 32.581 positieve testen gemeld. Dat is het op een na hoogste aantal ooit. „Een dramatische stijging in besmettingen, maar in termen van zorgbelasting stelt het eigenlijk weinig voor”, vertelt Kroes.

Momenteel liggen er 1470 coronapatiënten in de Nederlandse ziekenhuizen. Van hen worden er 397 verzorgd op een intensive care, tegenover 405 op zaterdag. Op de verpleegafdelingen liggen nu 1073 coronapatiënten, 3 minder dan vrijdag. Kroes: „Voor het overgrote deel worden mensen niet of nauwelijks ziek van omikron. Het is wat mij betreft niet iets waar je de maatschappij voor dicht moet gooien.”

„Als we nu de lockdown opheffen, dan neemt het aantal besmettingen alleen nog maar sneller toe”, stelt Niesters. „Je zult zien: maandag gaan de scholen open, maar hele klassen zitten binnen de kortste keren weer thuis. Op de basisscholen sowieso, want die kinderen zijn nog niet gevaccineerd, daar komt dadelijk een explosie van besmettingen.”

Over één ding zijn de virologen het in ieder geval wel eens: de besmettingsaantallen zullen nog wel even oplopen. „Misschien wel tot 40.000 per dag in de loop van de week. Dan zal de ziekenhuisbelasting ook stijgen, maar zoals het zich nu aandient in de modellen mogen we vertrouwen hebben dat het niet lang gaat duren én dat de omvang beheersbaar blijft. Onder andere Engeland en Denemarken hebben een flinke piek te verwerken gehad en daar is het ook niet gekomen tot het instorten van de zorg”, stelt Kroes. Over het ’doemscenario’ waar het RIVM voor vreesde, hoeven we ons volgens hem dan ook geen zorgen meer te maken op basis van de nieuwste informatie.

Ook Niesters denkt dat de omikronbesmettingen niet voor een dramatische stijging in de ziekenhuizen zullen zorgen. „Degenen die nu uit de ziekenhuizen komen zijn voornamelijk patiënten die nog besmet waren met de deltavariant. Met omikron weten we dat als je gevaccineerd bent, de kans dat je in het ziekenhuis komt veel kleiner is. En als je er wel belandt is het aantal dagen dat je er moet verblijven ook korter.”

Volgens hem krijgen we echter te maken met een heel ander probleem. „Wat ik nu in mijn eigen regio al zie is dat steeds meer verplegend personeel besmet raakt, wat zorgelijk is. Als huisartsen, thuiszorg, verpleeghuiszorg, maar ook politie, brandweer of zelfs een groot deel van de pakketbezorgers en vrachtwagenchauffeurs niet kunnen werken doordat ze besmet zijn, dan kan dat de hele maatschappij ontwrichten. En de piek moet nog komen. Het worden een paar heel heftige weken”, verzucht de UMCG-viroloog.

„Dat klopt allemaal, maar hoe ver moet je dan gaan met het beleid om daar wat aan te doen?”, vraagt Kroes zich hardop af. „In feite hebben we er ook al wat aan gedaan. In de afgelopen weken is met de lockdown speelruimte opgebouwd. Ziekteverzuim geeft dus niet meer het spookbeeld wat het anders zou zijn.”

Volgens de LUMC-viroloog moeten we ons dan ook afvragen of de lockdown nog altijd de beste keuze is. „Het RIVM heeft toegegeven dat het pessimistische model achterhaald is, maar het heeft nog niet geleid tot aanpassing van het beleid. Integendeel: men wil daar niet aan”, verzucht Kroes. „Ik doe dan ook een dringend beroep om dat gegeven zo spoedig mogelijk mee te nemen in prognoses en adviezen voor beleid. We moeten niet varen op inzichten van 17 december, wat we in feite nu nog wel doen. Better safe than sorry is in dit geval geen argument meer als het gaat om het ontwrichten van de gehele maatschappij.”