Spanje en Portugal zijn het 'coronawonder' van Europa: wat is hun geheim? 'Antivaxxers en grootschalige protesten tegen coronamaatregelen zie je hier niet'

Op de zondagen is het leven in Spanje bijna weer normaal: de terrassen puilen uit, een zonnetje schijnt over de boulevard van Barcelona. Grote groepen vrienden ontmoeten elkaar en genieten van een biertje of een etentje.

Ook het nachtleven is in Spanje voor een groot deel weer open. Het kan allemaal weer, nadat het besmettingscijfer na de zomer naar beneden dook en begin oktober zelfs onder de vijftig belandde (50 besmettingen per 100.000 inwoners in 14 dagen) waarmee Spanje geheel groen kleurde op de Europese coronakaart. Inmiddels ligt het besmettingscijfer iets hoger, op 58,57 – maar daarmee is het nog altijd tien keer lager dan dat van Nederland.

Het mag dan goed gaan in Spanje en Portugal, dat wil niet zeggen dat iedereen alle maatregelen aan de wilgen hangt. Zo is bijvoorbeeld het mondkapje nog steeds verplicht in álle publieke binnenruimtes. In het ov, maar ook in de supermarkt, de bioscoop, de club of het theater: ook voorstellingen bekijk je met een mondkapje op en als je de dansvloer op wilt, geldt hetzelfde. Op het terras mag het mondkapje af, maar als je naar binnen loopt om naar de wc te gaan, dan móet hij weer op.

Spanjaarden houden zich daar ook aan. Ook op straat, waar de kapjes sinds einde zomer niet meer verplicht zijn, zie je ze toch nog veelvuldig. ,,Ik vind dat normaal. We zitten in een enorme gezondheidscrisis. Dan doe je dat toch gewoon?’, zegt Conxa Brun. ,,Dat ze in Nederland zonder mondkapje naar de supermarkt gaan, daar snap ik niets van.”

Daar staat tegenover dat een QR-code alleen nodig is om Spanje en Portugal binnen te komen. Eenmaal over de grens is de coronpas nergens verplicht.

Belangrijk onderdeel van het coronasucces in beide landen is de hoge vaccinatiegraad. Portugal prijkt met 98 procent fier bovenaan als het gaat om de vaccinatiegraad in Europa, in Spanje is 90 procent van de twaalfplussers volledig gevaccineerd. Ter vergelijking: in Nederland is dat 82,4 procent.

Voor een deel komt dat verschil doordat je een ander bekend Nederlands fenomeen in Spanje en Portugal niet aantreft: antivaxxers en grootschalige protesten tegen coronamaatregelen zie je hier niet. ,,Dat is echt wel een groot verschil met Nederland”, zegt de Nederlandse Camila Vossen die al acht jaar in Barcelona woont.

Conxa Brun denkt dat de vaccinatiebereidheid in Spanje ook zo hoog ligt omdat in Spanje in het voorjaar van 2020 de lijkenkisten stonden opgestapeld rond de ijsbaan in Madrid. ,,Er was bij de crematoria geen ruimte meer. En wij moesten zeven weken binnen blijven. Daar hebben we allemaal geen zin meer in. We willen weer gewoon kunnen leven.”

Ook in Portugal was de situatie lange tijd dramatisch. Begin dit jaar stond het zorgsysteem op instorten en moesten coronapatiënten in ambulances wachten voor de poorten van de ziekenhuizen. Patiënten moesten worden overgevlogen naar Duitsland en Oostenrijk.

Het gezicht van het Portugese vaccinatiesucces is de populaire marinecommandant Henrique Gouveia e Melo. Hij leidt sinds begin dit jaar het vaccinatieprogramma en trok de laatste twijfelaars over de streep met zijn krachtige toespraken. Ook de campagne waarbij militairen als eersten hun mouwen opstroopten en het goede voorbeeld gaven, maakte indruk op de Portugezen en leidden tot het ’wonder van Portugal’.

In buurland Spanje was het Fernando Simon (zeg maar: de Spaanse Jaap van Dissel) die uitgroeide tot hét icoon van de coronabestrijding en zelfs tot cultheld – met zijn schorre stem, leren jack en dagelijkse heldere uitleg over de pandemie. T-shirts en tassen met zijn beeltenis erop vinden getig aftrek onder Spanjaarden. Er wordt zelfs over gesproken om straten en pleinen naar hem te vernoemen.

Onlangs reageerde Simon daar zelf rustig en nuchter op: ,,Prima hoor: t-shirts, tasjes: ik vind het allemaal goed. Maar misschien dat de mensen die daar geld mee verdienen een deel van de opbrengst kunnen overmaken naar NGO’s? Dat zou ik fijn vinden.”