Doosjes met jodiumtabletten (kaliumjodide). Foto: ANP / Lex van Lieshout
Een kerncentrale in het oosten van Oekraïne is in handen van het Russische leger gevallen. Eerder dreigde president Poetin al met het inzetten van nucleaire wapens. De vraag naar jodiumtabletten neemt snel toe, maar hebben we die wel nodig?
Waarom zijn ze zo gewild?
Russische militairen namen donderdagnacht de Oekraïense kerncentrale Zaporizja in. Er werd geschoten rondom de centrale en er brak brand uit in het complex. Eerder kondigde president Putin al aan dat de nucleaire wapens van Rusland op scherp staan.
Apothekers zien een nationale run op jodiumtabletten sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. De werkzame stof kaliumjodide kan de kans op schildklierkanker na een nucleaire ramp verkleinen. De pillen zijn schaars bij apotheken, en drogisterijen hebben ze vaak niet eens in het assortiment.
Voor wie zijn ze bedoeld?
Mensen die in de buurt van een kerncentrale wonen krijgen standaard iedere paar jaar een voorraad jodiumtabletten van de overheid. Vooral jongeren en zwangere vrouwen moeten deze innemen bij een nucleaire ramp. Tijdens een kernongeval kan namelijk radioactief jodium vrijkomen. Door dit in te ademen kunnen jonge mensen later schildklierkanker krijgen. Mensen van boven de 40 lopen hier minder kans op.
Hoe werkt zo’n pil?
De schildklier neemt jodium op, radioactief of niet. Door de schildklier vol te stoppen met gewoon jodium kan er niets meer bij. Het radioactieve jodium kan de schildklier dan minder beschadigen, omdat het lichaam dit dan gewoon afvoert via de urine en de stoelgang. Daardoor is de kans op schildklierkanker kleiner.
Ben ik met een jodiumtablet veilig tijdens een kernramp?
Nee, dat zeker niet. De jodiumpil helpt niet tegen andere radioactieve stoffen die vrijkomen bij een kernramp. Integendeel, vertelt Marieke Sturkenboom, ziekenhuisapotheker in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG). „Als je tabletten inneemt zonder dat daar een reden voor is, kan dat schadelijk zijn. De schildklier gaat hierdoor veel te snel werken. Dat kan leiden tot overmatig zweten, vermoeidheid, hartkloppingen, gejaagdheid en psychische klachten. Je voelt je echt heel naar, gewoon niet doen dus.”
„Jodium werkt heel snel”, zo legt ze uit. „De opname van radioactief jodium wordt voor 98% geblokkeerd als je jodiumtabletten op tijd inneemt, bij voorkeur 1 uur voor blootstelling aan straling.” Directe blootstelling bij een kernramp in Oekraïne is in Nederland heel onwaarschijnlijk. Alleen mensen in een straal van ongeveer 100 kilometer rondom de explosie moeten zich direct zorgen maken om eventuele stralingseffecten. Bij een kernramp in Nederland is het belangrijkste advies om binnen te blijven, ramen en deuren dicht te doen, en te luisteren naar het advies van de overheid.
Moet ik ze in huis halen?
Volgens het Centraal Bureau Drogisterijbedrijven (CBD) zullen drogisterijen nog geen extra jodiumtabletten bestellen. Het ministerie van Volksgezondheid meldde maandag dat er op het moment geen extra aanleiding is om jodiumtabletten in huis te halen. Er is in Nederland volgens het ministerie een centrale noodvoorraad van de tabletten. Deze worden door de overheid uitgedeeld als dat nodig is.
Dat moment moet ook worden aangekondigd door de overheid, aldus het CBD. Via een NL-alert worden mensen dan opgeroepen om een jodiumpil in te nemen, zodat dit precies op het goede moment gebeurt.
