Tractoren opnieuw naar Den Haag, boeren willen duidelijkheid nieuwe Tweede Kamer. Boerenvoorman Roy Meijer uit Witteveen voorspelt emigratie

Ook op tal van andere plekken in het land zullen zij zichtbare signalen afgeven nu nog steeds géén toekomstperspectief voor de boeren is geschetst. Nog los van de stikstofproblematiek mogen boeren door strengere wet- en regelgeving komende jaren veel minder mest uitrijden. Daarnaast wil natuurminister Van der Wal ook dat provincies hun natuurbeleid aanscherpen, terwijl onduidelijk is of daar geld voor beschikbaar komt nu het met miljarden gevulde stikstoffonds na de verkiezingsuitslag op de helling staat.

Reden voor boerenvoorman Roy Meijer van de jonge boeren (NAJK) om de noodklok te luiden: „Als er niets gebeurt gaat een groot deel van mijn achterban emigreren”, zegt de boer uit Witteveen

Een overtekende eco-regeling, minder mestruimte en regels om de milieu en duurzaamheidsdoelstellingen mee te behalen. Er zijn volgens Meijer van de NAJK de afgelopen maand veel regelingen uit Den Haag doorgevoerd die ten koste gaan van het verdienvermogen van de boeren. Hij is bang dat veel jonge boeren er hierdoor mee gaan stoppen en luidt daarom de noodklok.

„Dat is een understatement. Ik ben normaal heel genuanceerd, maar dit gaat zo niet langer. De afgelopen maand hebben de jonge boeren drie klappen in het gezicht gekregen die voor onze liquiditeit een grote opgave zijn.”

„We zouden subsidie krijgen om te verduurzamen. Daar waren bedragen voor bekend gemaakt. Vervolgens komt de minister naar buiten met bedragen die daar ver onder liggen. Een vermindering van 20 procent, terwijl je er wel al in hebt geïnvesteerd. Zo heb ik bijvoorbeeld grasland met klaver ingezaaid. Dat kost geld, maar je gaat uitrekenen dat het ook wat oplevert. Niet meer dus. Dit is de eerste streep door de rekening.

Ten tweede is demissionair minister Adema naar buiten gekomen met de nutriënten verontreinigde gebieden, bedoeld om de waterkwaliteit te verbeteren. Daardoor is minder plaatsingsruimte voor dierlijke mest en straks ook voor kunstmest. We weten nu dat dat voor zeker 50 procent van Nederland geldt, en dat betekent dat het voor boeren straks moeilijker wordt om van hun dierlijke mest af te komen. Die markt zit nu al bomvol. Want we hebben ook te maken met de afbouw van derogatie (de uitzondering die Nederland vanuit de EU had en waardoor boeren meer mest mochten uitrijden, red.) en er is in Brussel geëist dat we met bufferstroken moeten werken, waardoor we dus ook meer moeten afvoeren.

„Stikstofminister Van der Wal is afgelopen vrijdag met het Nationaal Plan Landelijk Gebied gekomen, om aan milieu en duurzaamheidseisen te voldoen. Maar daar staat niets tegenover. Terwijl we na alle ellende van de afgelopen jaren hadden afgesproken dat we van onderop naar boven zouden kijken. Met het concept landbouwakkoord in de hand. Dat de jonge boeren er sterker in plaats van zwakker uit moeten komen. En er staat ook niets in over het legaliseren van de PAS-melders en interimmers, terwijl deze zouden worden gelegaliseerd. Met andere woorden: er komt steeds meer bij, maar er wordt niets opgelost.”

„Begin 2023 wilden we met het landbouwakkoord de puinhoop van beleid herstructureren. Er was ruimte om beleid te maken, te investeren, monitoren en uit te voeren. Dat is niet gelukt. En nu loopt het vast, want geen enkele boer gaat meedoen als hij geen toekomstperspectief ziet.”

„Als we niets doen, gaat er een koude sanering plaatsvinden, want bedrijven die het niet volhouden vallen om. Dan hoeft de overheid ook niets te doen of te betalen. Komt dat even goed uit. Maar het is míjn achterban die het zo voor de kiezen krijgt dat ze gedwongen worden radicale keuzes te maken. Of overnames gaan niet door vanwege te weinig liquiditeit door de oplopende mestafzetkosten of tegenvallende subsidies, of ze gaan stoppen of emigreren. Dat laatste zingt echt rond.

„Die zijn groot, voor onze sector én op Europees niveau. Dus de politiek moet een duidelijke keuze maken: vinden ze dat erg of niet. De sector vergrijst namelijk als een idioot, binnen nu en tien jaar zijn er daardoor al veel minder boeren. En als de jonge boeren ook gaan uitstromen, verzwakt onze landbouwpositie. Dat hoeft niet erg te zijn als de politiek hier bewust kiest voor minder uitstoot afkomstig van stoppende jonge boeren. Maar als je kijkt wat er nu gebeurt in de wereld, met oorlogen op het Europees continent. En voedselexport als politiek wapen. Wat wij exporteren in ruil voor energie en delfstoffen. Wil je die positie behouden, dan moet je juist zorgen dat jonge boeren en tuinders blijven. En dat het werk duurzaam moet, daar is geen discussie over. Maar dan moeten ze wel de ruimte krijgen om dat te doen. Want als je ze kwijt bent, komen ze niet meer terug. Een hoofdkantoor kun je daar nog toe verleiden, maar boeren in het buitenland is echt een heel andere manier van werken.”

„Als ik geen vertrouwen meer had, had ik gezegd dat we allemaal gaan emigreren. Dus er zit echt nog wel een wil om samen te werken, maar dan moeten ze in Den Haag wel snappen dat het een keer klaar is.”

„We leven in een te ver doorgeschoten liberale samenleving en we komen er nu achter dat de markt het niet vanzelf oplost. Na de Tweede Wereldoorlog wisten we waar we heen wilden, een professionele land- en tuinbouw met enkel rendabele bedrijven. Ook was er een strategie om daar te komen, met structuurbeleid. En kwam de sector samen in het productschap, daar werd besloten wat er ging gebeuren. Vanaf de jaren ’90 dachten we dat de westerse wereld af was, dus werd alles afgeschaft. Maar nu komen er allerlei grote uitdagingen. We moeten weer weten waar we naartoe gaan en ook weer een vaste plek hebben om samen te komen, strategie te maken en uit te voeren.”

„Dit is een winstwaarschuwing naar de Tweede Kamer en de Trêveszaal: zo kan het niet meer. Ik hoop dat informateur Plasterk dit ook leest.”