Plastic uit katoen halen en daarmee kan weer van alles worden gemaakt

Bergen vol afgedankte kleding in de woestijn, tonnen vol textiel dat in de verbrandingsovens verdwijnt. De fashionwereld levert grote problemen op voor de aarde en de mensheid. Aan de andere kant moeten we stoppen met fossiele grondstoffen, dus is de old school vervaardiging van plastic eindig. Het zijn precies die twee uitdagingen die tegelijk worden aangepakt in een gloednieuw project.

Een internationale organisatie die zich inzet voor een economisch systeem dat goed is voor de planeet en de mensen sloeg de handen ineen met het Groningse EV Biotech. Doel is natuurlijke vezels te scheiden uit textielafval en die om te zetten in suikers die op hun beurt de bouwstenen vormen van PHA, dat onder meer wordt gebruikt als grondstof van bioplastic.

Dat vergt uitleg. Linda Dijkshoorn is founder en CCO van EV Biotech. ,,We moeten hier vooral Fabiola Polli noemen. Zij ontwikkelde aan de universiteit in Groningen een technologie om natuurlijke vezels te scheiden uit gemixt textiel.’’ Dat doet ze met behulp van micro-organismen die enzymen maken die in wezen de natuurlijke vezels aanvallen. Zo houd je twee stromen over: die van fossiele kunststoffen en die van natuurlijk materiaal.

De Italiaanse onderzoekster heeft een missie. ,,Ik kom uit een fashionfamilie en ben altijd gefascineerd geweest door mode, maar ook door duurzaamheid. Onze vinding combineert die twee liefdes. We gebruiken de kracht van de natuur om in wezen met minuscule schaartjes moleculen te knippen.’’ Het patent voor dat proces is ondergebracht in een start-up met grootse plannen. ,,We werken aan de totstandkoming van een modulaire productie-unit. De toekomst? Ik zie voor me dat grote fashionbedrijven hun eigen recyclingfabriekje hebben. En in armere landen staan kleinere modulaire units. Die gaan problemen oplossen.’’

Het probleem waarvoor zij in vijf jaar tijd een oplossing bedacht, is reusachtig. ,,Aan de ene kant weten we dat van al het plastic in de wereld slechts 9 procent wordt gerecycled. Aan de andere kant zien we dat het hergebruikproces ernstig wordt bemoeilijkt omdat textiel heel vaak bestaat uit een mix van natuurlijke en kunstmatige vezels. Wist je dat 40 procent van de labels in kleding niet klopt? Meestal zit er veel meer fossiele kunststof in verwerkt. Dat maakt hergebruik moeilijk en duur. Je moet eerst sorteren, voordat je chemisch of mechanisch kunt recyclen. Met ons hoeft dat niet meer. Of het nou katoen, linnen, zijde, hennep of wat dan ook is: wij scheiden die vezels eruit en zetten ze om in glucose. En daarmee kan weer van alles gemaakt worden, zoals pigment voor kleding. Maar ook bioplastics.’’

Ze wil de cirkel sluiten, zorgen dat textielafval zo snel mogelijk tot het verleden behoort. ,,Afval wordt grondstof. Afgezien daarvan verlagen we de druk op landbouwgrond. Hoe meer je kunt hergebruiken, hoe minder nieuwe textielvezels je nodig hebt.’’

De fossiele deeltjes die na het scheidingsproces overblijven, kunnen worden getransformeerd in verschillende basischemicaliën of energie. Uit het natuurlijke materiaal wordt glucose gewonnen waarvan ze bij EV Biotech vervolgens PHA maken, biologisch afbreekbare polymeren die de basis zijn van biokunststof.

,,We zijn net serieus begonnen. De komende maand willen we laten zien dat dit kan. Dat is de eerste stap’’, vertelt Andrew Keys. Hij is research analyst bij de stichting voor circulaire economie. ,,We hebben al meer partners aangesloten bij dit project. Het gaat om de symbiose, om het sluiten van de hele toeleveringsketen. We willen tegelijk werken aan de vraag- en de aanbodkant, zodat de cirkel straks echt rond is.’’

Dat is vooral voor de volgende fase, waarin meer financiering zal moeten worden opgehaald om de productie op pilotschaal te realiseren. Nu is het vooral nog zaak de werking van de enzymen aan te tonen. En dat is gewoon hard werken. Linda Dijkshoorn: ,,We zaten begin deze maand met zijn allen textiel in kleine stukjes te knippen, zodat ze in de technologie van Fabiola Polli verpulverd kunnen worden. Ik heb de blaren op mijn duimen!’’

Zij is ervan overtuigd dat dat werk niet voor niks is. ,,In Noord-Nederland en Noord-Duitsland loopt een groot project met PHA. Daar zijn ook Europese subsidiegelden aan verbonden. Ons project past daar perfect in. Afgezien daarvan is duidelijk dat we hier een paar grote problemen voor de wereld oplossen. Het is aan ons om te laten zien dat het haalbaar en schaalbaar is.’’

De Groningse technologie en het afdekken van de hele supply chain kan verstrekkende gevolgen hebben. Linda Dijkshoorn heeft vergaande ideeën. ,,Ik denk dat we straks samen met TNO gaan uitzoeken welke type polymeren nodig zijn per type product. Zo hebben we de meeste impact, omdat kunststofproducenten op die manier bio-producten kunnen gebruiken die heel erg lijken op de fossiele varianten. Wij zijn goed in het produceren van bio organismen die precies die eigenschappen aan polymeren kunnen geven die nodig zijn.’’

Zodra er een soort kleurenwaaier klaar is met dit soort eigenschappen, ligt de inzet van kunstmatige intelligentie (AI) voor de hand, denkt Linda Dijkshoorn. Dat is typisch iets voor EV Biotech, waar technologie de basis is. Computervoorspellingen vertellen er welke laboratoriumexperimenten relevant zijn, op zoek naar nieuwe producten op basis van micro-organismen. ,,AI kan helpen te bepalen welke polymeren nodig zijn om het gewenste type kunststof voor een producent te maken. En verderop in de lijn begrijpen we dankzij AI welke enzymen een dus micro-organismen we in dat geval aan het werk moeten zetten.’’

Als het meezit, gaat dit project uitgroeien tot een wereldwijde verandering in denken, die op meer terreinen gaande is. Afval bestaat in de toekomst hoegenaamd niet meer. Erin zitten waardevolle grondstoffen voor van alles en nog wat. Ook in textiel dus, dat dikwijls bestaat uit een mix van natuurlijke en kunstmatige vezels.

,,Dat het nu mogelijk is om die verschillende vezels van elkaar te scheiden, is een doorbraak’’, zegt Andrew Keys. ,,Maar de echte impact krijg je pas als je een proces in de vingers hebt om dat op grote schaal toe te passen en er producten van kunt maken waarnaar vraag is. Dát is waar we nu aan werken.’’