Wat gebeurt er achter de schermen bij een klimaattop? Deze Nederlanders waren erbij in Egypte. 'Wie garandeert dat mannen de juiste maatregelen nemen?'
Oxfam: klimaatschadefonds is enige lichtpuntje van de COP27 ANP
Ze gingen erin met zowel hoop als zorgen. Zo blikken Jaime de Bourbon de Parme, Marcel Beukeboom en Frederika Meijer ook op de 27e VN-klimaattop terug: met gemengde gevoelens. Achter de grote teleurstelling glinstert her en der licht.
Frederika Meijer (vertegenwoordiger van UNFPA in Egypte)
,,De jongeren waarmee ik werk voor UNFPA (de VN-organisatie voor reproductieve gezondheid, red.), mochten zonder enige inhoudelijke censuur het toneelstuk opvoeren dat ze zelf hebben gemaakt. Door allerlei zeer strenge veiligheidsvoorschriften bleef het tergend lang onzeker of de voorstelling wel door kon gaan. De jongeren hadden twee nachten amper geslapen, maar het is gelukt.
Ze hebben hun kracht getoond, en met passie laten zien hoe een steentje bij te dragen in de strijd tegen klimaatverandering. Deze jongeren komen uit arme gemeenschappen in Zuid-Egypte. Zij waren nog nooit in Sharm-el-Sheikh geweest, en konden zich in hun wildste dromen nog niet voorstellen dat zij naar COP27 zouden gaan. Eén van de speelsters vertelde mij hoe dit theater haar leven heeft veranderd, en hoe hard ze met haar familie heeft moeten onderhandelen om bij deze COP aanwezig te mogen zijn.
De delegatie van de UNFPA op de klimaattop in Sharm-el-Sheikh, waar jongeren uit Zuid-Egypte hun toneelstuk opvoerden over de negatieve gevolgen van kindhuwelijken.
Op de eerste dag van de klimaattop is er een foto gemaakt van alle aanwezige wereldleiders. Slechts 10 van de 110 zijn vrouwen. In de onderhandelingsdelegaties was slechts 34 procent vrouw. Vrouwen, en vooral meisjes, worden ondertussen wel het hardst door klimaatveranderingen getroffen. Dus wie garandeert ons dat mannen daar de juiste maatregelen over nemen?
Het blijft daarom essentieel om genderzaken in al onze activiteiten mee te nemen. Beslissingen over waar het geld heen gaat en hoe het gebruikt wordt, hebben evenveel vrouwen- als mannenstemmen nodig. Dat geldt voor alle onderwerpen: schoon water, energietransitie, geld dat nodig is om de gevolgen van klimaatverandering te financieren.”
Prins Jaime de Bourbon de Parme (klimaatgezant van Nederland)
Prins Jaime de Bourbon de Parme. Foto: ANP Hollandse Hoogte/Werry Crone
,,Toen Eurocommissaris Frans Timmermans zich uitsprak voor een schade- en verliesfonds, zorgde dat voor een domino-effect waarbij steeds meer landen het plan ondersteunden. Zo ontstaat op landen als China en Saoedi-Arabië druk om ook bij te dragen aan dat fonds, waarmee rijke landen helpen om de schade door klimaatverandering in arme landen te herstellen.
Ook positief was een gesprek dat Nederland geïnitieerd heeft met de Chinese klimaatgezant; Frankrijk, Duitsland, Denemarken en de EU waren ook uitgenodigd. Dit is nog niet eerder voorgekomen. Het ging niet over de onderhandelingen en de frictie die daarbij voorkomt, maar over samenwerking op het gebied van de energietransitie. We spraken ook over wat China van Europa kan leren, bijvoorbeeld in het vergroenen van steden.
De mensenrechtensituatie viel tegen. Egypte bood maar weinig gelegenheid voor NGO’s om aanwezig te zijn op de COP. Samen met Duitsland en Zweden ben ik online een dialoog aangegaan met mensenrechtenverdedigers die anders niet gehoord werden. Ook betrok ik zoveel mogelijk jeugd in gesprekken die ik voerde en bij sessies waar ik medepresentator was.
De grootste teleurstelling: hoewel de ambities van de vorige klimaattop in Glasgow overeind bleven, zijn er onvoldoende nieuwe afspraken gemaakt om de uitstoot te verminderen.”
Marcel Beukeboom (Nederlands vertegenwoordiger bij de VN-voedselorganisaties in Rome)
,,Deze klimaattop deed me denken aan die in Katowice in 2018. Het conferentiecentrum bevond zich destijds boven op een verlaten kolenmijn, als symbool van het systeem waarvan we afscheid moeten nemen. Polen begreep dat en wees tegelijkertijd ook op de moeilijkheid van een dergelijke transitie. Het land was in grote mate afhankelijk van steenkool en is dat nog steeds.
Sharm-el-Sheikh hield ons een vergelijkbare spiegel voor. Een vakantieoord in de woestijn, waar schaars drinkwater over de gazonnetjes van blinkende resorts wordt gesproeid, waar de airco’s overuren draaien en waar grote vliegtuigen toeristen af en aan voeren voor een weekje luxe - dat is niet toekomstbestendig. Maar de andere kant is: Egypte verdient hier geld aan, dat kan bijdragen aan de ontwikkeling van het land.
Ik deel het sentiment dat we al in de media lezen. Enerzijds positief dat er erkenning is voor het verlies dat arme landen lijden door klimaatverandering. Anderzijds teleurstellend dat er sprake is van stilstand in de ambities om iets tegen die klimaatverandering te doen. Tegen de achtergrond van steeds snellere opwarming is stilstand simpelweg achteruitgang.
Er was, tot mijn tevredenheid, veel aandacht voor het voedselsysteemdenken waar we ons in Rome voor beijveren. Voedsel en landbouw zijn verantwoordelijk voor een derde van de wereldwijde emissies van broeikasgassen, en daarmee deel van het probleem. Tegelijkertijd gaat slechts 3 procent van de klimaatfinanciering naar de transitie van voedselsystemen. Voedsel en landbouw kunnen ook een deel van de oplossing zijn.
Voedsel is een existentieel vraagstuk geworden. Vanwege de klimaatcrisis, de voedselcrisis en de economische crisis. Honger neemt wereldwijd toe, het aandeel van het inkomen dat aan voedsel wordt uitgegeven ook. Tijdens de volgende klimaattop in de Verenigde Arabische Emiraten verwacht ik dat het hoog op de agenda zal staan.’’
