Welke planten kun je eten? ‘Je staat letterlijk op je eigen voedsel, dus behandel het met respect’

Een handjevol mensen wandelt nabij Annen gestaag door Nationaal Landschap Drentsche Aa. Terwijl Tim Horneman een zeil spant over de plek waar straks de kerstlunch met eetbare planten wordt verorberd, leidt Leah Groeneweg het gezelschap in de bossen rond in de wereld van duizendblad, wilde peen en brandnetel.

Dit is geen survival of bushcraft, maar dit is de wereld van de eetbare planten. En zo nét voor de kerst vragen Leah en Tim om ietsje meer bewustwording voor de rijkdom van de natuur.

En wie weet wordt de bezoeker op een ideetje gebracht voor een nieuw recept uit de natuur; appelpunch met Douglasspar of kleine veldkers door de salade?

Ach, er valt zoveel te ontdekken op de vierkante kilometer die Leah bewandelt. Nadat ze stil heeft gestaan bij de netelzwam en het zevenblad is daar de spar. „Want het is bijna kerst en hier is dus de kerstboom”, vertelt ze. „De spar is iets anders dan de den, vanwege de enkele naald.”

Hans, de enige man in het gezelschap, heeft nog wel een ezelsbruggetje, zegt hij. Want de ‘s’ van spar is ook de ‘s’ van single en de ‘d’ van den is ook de ‘d’ van double. Leah knikt en weet er nog wel een paar. “De ‘l’ van lariks en legio, veel, en de ‘t’ van taxus en toxic. Want let op, mensen: de taxus heeft prachtige rode besjes, maar is giftig.”

Dat is toch een van de grondregels van de eetbare planten, benadrukt ze. “Weet wat je eet en bij twijfel niet doen.”

Ze vertelt over een Duitse man die in coronatijd het medicinale effect van de spar (goed voor de luchtwegen) wilde gebruiken, maar per ongeluk de taxus te pakken had. Het werd hem fataal, aldus Leah. “Als je twijfelt, neem dan de den. Maar ja, die heeft niet die lekkere sinaasappelsmaak van de spar.”

De naalden zijn overigens ook lekker voor in de glühwein, weet een van de wandelaars. Ook een leuke tip voor de winterse dagen.

Na de eetbare bladeren van berk, beuk en den wijst Leah en passant op de boomknopjes ervan. “Want in die knopjes zit eigenlijk het wonder van de natuur opgesloten. Daaruit ontluikt in het voorjaar het groen. En je kunt ze eten. Neem er drie tot vijf van en kauw ze goed. Het helpt bijvoorbeeld tegen futloosheid.”

En zo wordt de weg door het bos – en de regen – vervolgd: langs het gele nagelkruid, de schapenzuring (het blad heeft inderdaad de vorm van Shaun het Schaap) en ja hoor, daar groeit op een tak het Judasoor, een trilzwam die veel wordt gebruikt in de Chinese keuken. Bovendien schijnt ie goed te helpen tegen oorsuizen.

En zo keert de groep terug bij Tim, die langs het bos een kampement heeft gemaakt waar de lunch wordt bereid én gegeten. Terwijl Leah de groep trakteert op zelfgemaakte chocolade, van limabonen en honing bestrooid met douglassparpoeder, roert Tim in de pot met snert die pruttelt boven het vuur.

Hij wijst op het boek ‘Een vlecht van heilig gras’. “Als je wilt snappen hoe wij leven, moet je dat lezen”, zegt hij. De geboren Groninger werkte als bevergids in het natuurgebied en is gaandeweg steeds meer een geworden met diezelfde natuur. “Wij mensen beseffen niet genoeg hoe rijk onze natuur is. Er is geen gebrek, er is juist in overvloed”, vertelt hij met passie.

“Mijn eigen offer, in euro’s, is dat ik geen boodschappen koop waarvan ik weet dat het ten koste is gegaan van de natuur. Een druppel op de gloeiende plaat, maar als we dat met ons allen doen, dan help het ook.”

Hij vertelt over de voedselarmoede omdat groenten worden bewerkt en daardoor minder mineralen bevatten. “Groenten hebben 30 tot 70 procent van hun voedingswaarde verloren. Dat is leeg voer. Veel mensen volgen nog de schijf van vijf, maar dat klopt al niet meer.”

Het gaat niet goed zoals we onze aarde gebruiken, vindt Tim Horneman. “Ik hoef echt niet terug naar de tijden van jagers en verzamelaars, maar we moeten wel zoeken naar een andere verhouding met onze natuur. Wij vinden dat alles maakbaar is. We producereen als klein landje enorm veel voedsel en zijn daar heel goed in geworden. Maar daardoor veroorzaken we een probleem. We staan niet er niet boven, maar we zijn onderdeel van de natuur. Wat maakt mij beter dan een koe? Ik zeg niet dat je geen vlees mag eten, maar behandel de natuur met respect.”

Leah Groeneweg raapt de kleine veldkers van de grond als ingrediënt voor de salade. “Je staat letterlijk op je eigen voedsel, dus behandel het met respect. Laat dat dan iets van een kerstgedachte zijn”, houdt ze het gezelschap voor. “Soms word je moedeloos van alle nieuws, maar ook met een klein balkonnetje in de stad kun je iets betekenen voor de natuur. Pluk niet alles, maar laat eens een bloemetje staan; een insect zal je dankbaar zijn. Want het is niet alleen jouw tuin, maar ook die van de hommels en de kat van de buren.”