Een frisse duik in natuurwater? Steeds vaker moet je daarvoor betalen

,,In coronatijd was er zoveel overlast dat de burgemeester ons belde”, vertelt boswachter Sanne van Gemerden over het gebied rond Het Blauwe Meer, ten zuiden van Hoogersmilde. Mensen bezochten ’s nachts de parkeerplaats voor wildkamperen, het stoken van kampvuren, drugsgebruik en andere louche zaken. Anderen vervuilden de natuur of maakten herrie. Op sommige dagen parkeerden zoveel mensen fout dat ze de weg blokkeerden. „Terwijl het zo’n mooi gebied is met ijsvogels, vissen en aalscholvers.”

Het kon zo niet langer: nu betaal je zowel parkeergeld als toegang. Tenzij je lid bent van Natuurmonumenten. Het mes snijdt aan twee kanten. Natuurmonumenten is zo veel zichtbaarder, en mensen ervaren meer waarde van hun lidmaatschap. „Het is minder vies en de overlast daalt”, aldus een woordvoerster. „En we beschermen de natuur.”

Sinds een aantal jaren loopt het aantal natuurgebieden en -plassen waar je moet betalen flink op, vertellen kenners. Deels zijn er de watertjes waar commerciële exploitanten toegang vragen voor een strand met bijvoorbeeld springkussens op het water. Maar ook de ’kale’ stranden in hartje natuur zijn steeds vaker niet te bezoeken zonder bijdrage. Bij Strand Tien bij Oss moet je de portemonnee trekken en ook bij het Henschotermeer bij Woudenberg betaal je voor zowel parkeren als toegang.

De organisatie achter dat zwemgebied wil telefonisch alleen kwijt dat sinds 2019 te doen, en geeft verder niet thuis over het waarom. Maar in algemene zin geldt dat het tegengaan van overlast en borgen van kwaliteit de drijfveer is. In Drenthe gold ’t Nije Hemelriek als voorbeeld voor Het Blauwe Meer. Ook hier zuchtte de omgeving onder overlast, waarna gemeente en Staatsbosbeheer de handen ineen sloegen en sinds 2022 toegang vragen.

In Engeland krijgen leden van de National Trust een autosticker die hen gratis toegang geeft tot de meeste parkeerplaatsen bij aangesloten natuurgebieden, ook zwemwateren. In andere landen is het minder gebruikelijk, weet toerismekenner Johannes Keuning. „In landen als Frankrijk, Duitsland of Italië is het toegangsgeld eerder gekoppeld aan comfort of commercie. Je krijgt dus glijbanen, ligstoelen, speeltuinen of horeca voor je geld. Maar los daarvan blijven er doorgaans ook gratis publieke stukken. Terwijl Nederland soms al voor basistoegang tot natuurwater rekent.”

Hij beheert tal van toeristische Facebookpagina’s en zag hoe boos bezoekers reageerden over een post over het Blauwe Meer. De entree – en het feit dat die per QR-code moest worden betaald – zorgde voor wrevel. „Wij merkten ook dat sommige mensen het niet waardeerden”, zegt Van Gemerden. Vooral omwonenden snapten niet dat ze moeten betalen voor hun achtertuin; toeristen vonden het vaak wel best.

Ook opvallend; zonder toezicht betaalden mensen niet. Dus staan er sinds dit jaar vrijwilligers bij het Blauwe Meer die controleren of mensen óf lid zijn van Natuurmonumenten óf betaald hebben. In ruil mogen zij bij de plas wonen, en voorzien ze bezoekers van schepnetjes en zoekkaarten met waterbeestjes. „Het scheelt enorm veel overlast. Van nachtelijke bezoekjes met schimmig karakter tot stranddagjes van mensen met boomboxen en kratten bier.”

En, zo benadrukt Natuurmonumenten: het is geen vetpot. Het schoonhouden van het strand en de wc’s kost gemiddeld een ton per jaar. De hoop is dus vooral dat mensen lid blijven van Natuurmonumenten, aldus een woordvoerster.