Drie markante villa's op een rij in Emmen. Welke bekende Emmenaren woonden er en wat gaat er dit jaar mee gebeuren?

‘Het gemeentebestuur van Emmen? Dat keek alleen achterom als het in de auto zat!’ en ‘Het enige wat oud is in het centrum van Emmen, dat zijn de bewoners’.

Het zijn opmerkingen die je wel eens hoort als je met mensen praat die grote waarde hechten aan het behoud van cultureel erfgoed.

Overdreven? Wel een beetje, maar niemand kan ontkennen dat Emmen in het verleden soms rucksichtslos omging met markante panden. In of bij het centrum gingen onder meer Hotel Postma (tegenover café Rue de la Gare), Hotel Grimme (bij het station) en het oude gemeentehuis (op het Marktplein) tegen de vlakte voor iets dat vernieuwing werd genoemd. Er kwam niets karakteristieks voor in de plaats.

Gold dit voor alle bijzondere oude gebouwen in het centrum? Nee, zeker niet. Wie rondwandelt en een beetje oplet, ziet her en der nog zeker wel fraaie panden uit vroeger tijd en/of met een bijzondere historie. De voormalige Landbouwwinterschool aan de Boslaan, villa Anna Jacoba bij het station en het oude kantongerecht en het voormalige postkantoor aan de Hoofdstaat, ze staan nog fier overeind.

Dit geldt ook voor de Grote Kerk, al waren er in de jaren zestig van de vorige eeuw wel plannen om dit pand te slopen om er een moderne leeszaal neer te kunnen zetten. Alleen de circa 800 jaar oude toren mocht blijven staan. Tot opluchting van veel Emmenaren ging het niet door, waardoor de in 1856 gebouwde kerkzaal nog altijd kan worden gebruikt.

Tussen de Grote Kerk en de oude dierentuin (Rensenpark) zien we drie karakteristieke villa’s: De Lindenhof, Het Hospershuis en De Drommedaar. Oud? Dat valt wel mee. De Lindenhof dateert van 1936, Het Hospershuis van 1934 en De Drommedaar verrees in 2013. Het laatstgenoemde onderkomen is een replica van het gebouw dat eind 2012 grotendeels afbrandde.

Bijzonder is dat alle drie de panden nog niet zo lang geleden eigendom waren van de naar de Noordbargeres vertrokken dierentuin en nu in het bezit zijn van de gemeente Emmen. Omdat ze volgens de gemeente niet alleen karakteristiek zijn, maar ook nog op een voor het centrum uitermate belangrijke plek staan, wil Emmen ze niet verkopen. Door ze in bezit te houden, houdt zij vat op wat ermee gebeurt.

Ingrid van der Woude en Erwin Kuipers werken bij de gemeente en zijn als programmaleider Emmen Vernieuwt en projectmanager gebiedsontwikkeling nauw betrokken bij de plannen voor de drie villa’s. Met hen maken we een wandeling langs de panden om te horen wat er gaat gebeuren.

We beginnen bij De Drommedaar, de enige van de drie villa’s die geen monument is. Niet zo raar, want het pand is nog maar tien jaar oud. Daarvoor stond er een vergelijkbaar gebouw dat door een of meer onverlaten in brand werd gestoken. Hiermee verdween niet alleen het ouderlijk huis van voormalig dierentuindirecteur Aleid Rensen (1938 - 2016), maar ook veel oude foto’s en paperassen van het dierenpark. Op de begane grond zat voor de brand een restaurant, de eerste etage was kantoorruimte voor de dierentuin.

Nog op dezelfde dag waarop het pand grotendeels in de as was gelegd, riep toenmalig burgemeester Cees Bijl al dat hij een groot voorstander was van herbouw. Zijn wens kwam uit. Met behulp van oude bouwtekeningen klaarde Koenen in april 2014 de klus. Op de begane grond kwam opnieuw een dierentuinrestaurant dat twee jaar later de deuren sloot vanwege de verhuizing van de dieren naar Wildlands.

Eind 2018 vestigde zich op de begane grond van De Drommedaar opnieuw een restaurant, maar dat hield ondanks een eervolle vermelding in de Michelin-gids de kop niet boven water. Afgelopen voorjaar gingen de deuren op slot. Volgens de uitbater een gevolg van corona, personeelsgebrek, gestegen kosten en eigen gezondheidsproblemen.

Wie er nu gaat kijken, ziet dat het pand nog steeds leeg staat. ,,De bedoeling is dat er weer horeca in komt, maar niet voordat het complex onder handen is genomen’’, zegt Erwin Kuipers. Kort geleden is er naast en achter De Drommedaar flink gesloopt. Delen die met de brand van 2012 niet verloren gingen en nadien bleven staan, zijn alsnog verdwenen.

,,Stukken die niet bij het oorspronkelijke gebouw hoorden en daar later - bij de ontwikkeling van het dierenpark - tegenaan zijn gebouwd. Met platte daken, dus helemaal niet in de stijl van de villa. Het gaat om het gedeelte waar vroeger altijd de foto’s opgehangen werden van bezoekers van de dierentuin, de voormalige souvenirwinkel en de ruimte waar na het vertrek van het dierenpark parkservice te vinden was.’’

Ook een voormalige zaal aan de achterkant van het restaurant sneuvelde begin dit jaar. ,,Hetzelfde verhaal. Ook later aangebouwd, met een plat dak, en evenmin in een goede staat. Daar komt straks een nieuw gedeelte voor in de plaats, met schuine daken in de stijl van het grote gebouw. Zodat het qua uitstraling één geheel is en een ondernemer volop de ruimte krijgt om er op een goede manier een restaurant te exploiteren. Buiten is zowel aan de voor- als achterkant plek voor een aanzienlijk terras en er komt ook veel groen bij.’’

We lopen verder en staan nu dichtbij het Hospershuis. De naam staat met grote letters op de modern ogende villa. Wederom een plek waar een beroemde Emmenaar woonde: Jacob Roelof Hospers (1891 - 1949), ook wel bekend onder de naam Dokter Joppie. De huisarts was een even opvallende als geliefde verschijning. Hij was kogelrond, sprak de taal van het volk en patiënten in de soms moeilijk bereikbare veengebieden bezocht hij bij voorkeur op zijn rode Indian-motor.

Hospers, die graag pijp en sigaren rookte en een groot liefhebber was van lekker eten, was ook een meelevende arts. Wanneer hij merkte dat een gezin de doktersrekening echt niet kon betalen, ‘vergat’ hij een nota te sturen. In de oorlog zat hij enige tijd vast op verdenking van sabotage, hulp aan onderduikers en vervoer en verpleging van Jodinnen.

Dat was toen. Tegenwoordig is de villa de thuisbasis van de lokale omroep ZO!34. In de periode waarin het dierenpark het pand als kantoorruimte gebruikte, werd er aan de achterkant een stuk tegenaan gebouwd. Dat deel is inmiddels gesloopt en de komende tijd wordt de achterzijde zo aangepast dat het er weer zoals vroeger uitzag. Ook wordt werk gemaakt van het werkwerken van achterstallig onderhoud.

Op het terrein achter het Hospershuis stond het Biochron van de dierentuin, met in de kelder haaien en andere vissen. Het bovengrondse deel is gesloopt en een deel van de kelder wordt verbouwd tot het nieuwe onderkomen voor het Centrum Beeldende Kunst (CBK). De entree gaat via een van de grote natuurstenen kubussen die daar in de loop van vorig jaar zijn geplaatst ,,Qua stijl sluiten ze aan bij die van het Hospershuis’’, zegt Kuipers. ,,Ze zijn onder meer nodig om daglicht in de kelders te krijgen.’’

Op het dak van de kelders komt ook een vijver. ,,Een natuurlijke afscheiding tussen het centrum van Emmen en het park. Zo hoeft er geen hek omheen’’, legt Van der Woude uit. Aan de voorkant van het Hospershuis gaan eveneens dingen veranderen. ,,Op oude foto’s en ansichtkaarten zie je voor deze villa een flinke tuin met een laag hek. Die situatie komt weer terug. Dus met veel meer groen en minder stenen aan de voorkant.’’

Ook de villa daarnaast, de Lindenhof, wordt weer voorzien van een voortuin met een hekwerk. In die tuin komt straks de Emmer bloemenklok te staan, die nu iets meer aan de kant van Het Hospershuis staat. De bloemenklok staat op de huidige plek in de weg omdat de gemeente graag ziet dat er tussen De Lindenhof en Het Hospershuis een extra ingang naar het voormalige dierenpark komt.

De Lindenhof en de bloemenklok, ze worden altijd in één adem genoemd met een legendarische Emmenaar: Roelof Zegering Hadders (1912 - 1991). Hij woonde in De Lindernhof en was één van de founding fathers van het naoorlogse Emmen. De VVD’er maakte zich bijna veertig jaar verdienstelijk als wethouder en was daarnaast een kwart eeuw actief in politiek Den Haag. Eerst twee jaar als senator, daarna als lid van de Tweede Kamer.

Mede dankzij zijn inzet en connecties - hij had een periode wel zeventig (!) nevenfuncties - lukte het onder meer om in Emmen een breed onderwijsaanbod te krijgen. In 1980 werd op het Marktplein een bloemenklok onthuld als eerbetoon aan Roelof Zegering Hadders, die er bijzonder trots op was. Omdat de gemeente andere plannen had met het Marktplein verhuisde het markante uurwerk in 2015 naar de huidige plek, waar het na nog geen tien jaar dus ook weer moet verhuizen. Naar de nieuwe voortuin van het voormalige woonhuis van de oud-wethouder.

De bewuste villa, waar nu kunstatelier Arte Facta in zit, kampt net als Het Hospershuis met achterstallig onderhoud en zal worden opgeknapt. Daarna wordt er - net als bij De Drommedaar - gezocht naar een ondernemer die er een horecabedrijf in wil beginnen. Het immens grote speeltoestel dat voor De Lindenhof en Het Hospershuis staat, krijgt een plek achter De Lindenhof, in de voormalige dierentuin. Van der Woude: ,,Dit speeltoestel past niet bij het ontwerp voor de voortuinen voor de villa’s. Er komt in die buurt wel iets kleinschaligs terug waar kinderen kunnen spelen’’, zegt Van der Woude.