Burgemeester Marco Out van Assen is klaar met gemeenten die duiken voor asielopvang. 'Gemeenten die nog helemaal niets hebben gedaan, moeten zich schamen'

Asielzoekers. Opvangcrisis. Spreidingswet. Ter Apel. Beladen termen die de laatste jaren regelmatig het nieuws halen, en waar ook burgemeesters bijna continu ‘iets’ mee moeten. Dat geldt mede voor Marco Out. Als burgemeester van Assen moet hij, samen met het college en de gemeenteraad, belangrijke beslissingen nemen als het gaat om de opvang van asielzoekers in de provinciehoofdstad.

Dat dat geen gemakkelijke taak is, bleek half juni. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) slaagde er opnieuw niet in de vijfhonderd asielzoekers in de Expo-hal op het TT Circuit te verhuizen naar andere locaties in het land. Een domper voor de gemeente, die de opvang wil sluiten. In de hal moeten padelbanen, een klimwand en een kartbaan komen.

Maar het COA schreeuwt om meer opvangplekken in het hele land. Daarnaast stromen ruim 20.000 statushouders (peildatum 1 juli) niet door naar een sociale huurwoning, waardoor zij plekken in azc’s bezet houden.

De Expo in Assen doet sinds november 2021 dienst als noodopvanglocatie. Eerst voor alleenreizende mannen, nu als ‘wachtkamer’ waar asielzoekers hun gesprek met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) in Ter Apel afwachten.

Maar de opvang sluiten blijkt keer op keer makkelijker gezegd dan gedaan. Op vrijdag 14 juni moest de hal definitief leeg zijn, nadat de gemeente het COA al meerdere keren uitstel had verleend. Maar in juni werd de deadline weer verschoven, naar eind juli. Of die wordt gehaald, is zeer de vraag.

De landelijke asielopvangcrisis lijkt Assen parten te spelen, alle goede bedoelingen ten spijt. En dat terwijl Assen als kleine provinciehoofdstad relatief veel doet om de problemen het hoofd te bieden. In het reguliere asielzoekerscentrum aan de Schepersmaat huisvest de gemeente 1000 asielzoekers, op kleinere locaties in de stad nog 50 à 60. Daar komen de ‘bewoners’ van de Expo bij én de plusminus 800 Oekraïners in de stad.

In een gesprek met Dagblad van het Noorden roept burgemeester Out andere gemeenten op hun verantwoordelijkheid te nemen. „Het is op de ene plek ingewikkelder om opvang te organiseren dan op de andere. Maar gemeenten die echt nog helemaal niets hebben gedaan... ik vind dat die zich daar heel hard voor moeten schamen.”

Dat zijn harde woorden van een burgemeester.
„Wij hebben een azc, datzelfde geldt voor Hoogeveen, Coevorden, Emmen en nog tig plekken in Noord-Nederland. Die waren er al toen er nog geen sprake was van een verplichting vanuit het Rijk. Als overheid kijk je naar wat de taken zijn die voor je liggen en probeer je een bijdrage te leveren. Als je die verantwoordelijk niet neemt en ontkent, dan heb ik daar inderdaad geen goed woord voor over.”

Waarom moet de opvang in de Expo dan sluiten?
„De belangrijkste reden is dat we voor die hoek van de stad gewoon andere plannen hebben. Daarom willen we het pand een andere bestemming geven; op het gebied van recreatie en vrije tijd. Die plannen liggen er al jarenlang. Daar past een vluchtelingenvoorziening veel minder bij. Daar komt bij dat als we met het azc aan de Schepersmaat al een heel mooie en passende bijdrage leveren, vinden we als gemeentebestuur. We willen er dan ook niet nog meer bij doen.”

Is de sluiting ook een manier om andere gemeenten ertoe te bewegen hun steentje bij te dragen?
„Dat wij nu een stevige bijdrage leveren, komt doordat andere gemeenten dat onvoldoende doen. Ik zie het wel heel voorzichtig kenteren. Het is spannend hoe de opvang zich onder het nieuwe kabinet gaat ontwikkelen. Noord-Nederland geeft goed thuis als het gaat om het bieden van opvang, ook de meeste gemeenten in Drenthe. Assen zit wat dat betreft ook in de gunstige omstandigheid dat wij, meer dan plattelandsgemeenten, locaties hebben die zich ervoor lenen om grotere aantallen mensen op te vangen.”

U uit al langer kritiek op gemeenten die op hun handen zitten in de opvangcrisis. Wat zit u het meest dwars?
„Ik vind het gewoon onfatsoenlijk. Het is onfatsoenlijk richting je mede-overheden en het COA. En het is onfatsoenlijk als je kijkt naar medemenselijkheid. Vanuit dat perspectief kun je het niet maken niets te doen.”

Ondertussen is de Expo-hal nog steeds niet leeg.
„Het COA stond kort voor 14 juni met het schaamrood op de kaken bij ons op de stoep, om te melden dat ze helaas onze afspraak om de hal leeg te hebben niet konden nakomen. Dat zagen we natuurlijk al een paar weken aankomen. Maar als gemeente hebben we wel gezegd dat we de druk erop houden. Want we willen wat anders gaan doen met die hal. De eigenaar van de hal is inmiddels plannen aan het maken en het vergunningstraject loopt.”

Toch is de noodopvang opnieuw verlengd.
„Er waren eigenlijk geen alternatieven. Op de korte termijn waren er wel mogelijkheden. Maar die waren kwalitatief zoveel minder dan de Expo. Als college konden we daar niet met droge ogen mensen naartoe sturen, terwijl de hal nog niet bestemd is voor haar nieuwe rol. Plat gezegd: dan sturen we de mensen terug naar het gras in Ter Apel, terwijl er nog een hal leegstaat. Voor de lange termijn is dit natuurlijk geen oplossing, maar voor de korte termijn geven we het COA meer tijd.”

Aan de andere kant: een grens stellen kan een duidelijk signaal zijn richting Den Haag en het COA.
„Dat klinkt wel heel stoer. Maar als de consequentie is dat je mensen in Ter Apel in het gras laat slapen, dan maakt het college van Assen een andere afweging. Dat willen we niet.”

Wat verwacht u van de spreidingswet?
„De gemeente Assen is een groot voorstander van de spreidingswet. Daarmee kun je een solide basis leggen voor het aantal opvangplekken dat nodig is. Asielopvang is uiteindelijk een solidariteitsopgave. En of je precies rekenkundig je daadwerkelijke portie krijgt, is dan wat minder interessant. In de ene plaats is opvang regelen wat makkelijker dan in de andere. Maar laten we wel met elkaar proberen voldoende plekken te realiseren.”

Kunt u met zekerheid zeggen dat de Expo op de nieuwe deadline van eind juli wel leeg is?
„Nee, dat kan ik niet. We zien dat het COA nog steeds met het zweet op het voorhoofd zit om zijn afspraken waar te kunnen maken. De afspraak is dat de hal eind juli leeg is. Maar je hoort mij het voorbehoud al maken. Maar voordat er sprake kan zijn van een verlenging, moeten we eerst andere afspraken maken. Tot die tijd is de afspraak: eind juli is de hal leeg.”

Wat ziet u als mogelijke oplossing voor de opvangcrisis?
„Dat iedere gemeente zijn redelijke portie krijgt. Dan is het echt goed te doen.”