Mest is één van de voornaamste oorzaken van de te hoge stikstofneerslag in de natuur. Foto: Robin van Lonkhuijsen
De stikstofcrisis houdt de provincie Drenthe in een wurggreep. Voorlopig wordt geen enkele nieuwe natuurvergunning verleend voor projecten in de landbouw, industrie, infrastructuur en woningbouw. Ook organisaties van grote evenementen en paasvuren moeten vrezen. Wat is er allemaal aan de hand?
Waarom is stikstof een probleem voor de natuur?
Stikstof is een geur- en kleurloos gas, dat zich in de lucht bevindt. Ongeveer 80 procent van de door ons ingeademde lucht bestaat uit stikstof. Dat is op zichzelf geen probleem. Maar stikstof gaat ook verbindingen aan met bijvoorbeeld zuurstof en waterstof. Daardoor ontstaan stikstofoxiden (door industrie en verbranding van fossiele brandstof) en ammoniak (door verdamping van mest). Deze chemische stoffen verzuren de bodem en het water. Planten en dieren hebben daaronder te lijden. Te veel stikstofneerslag, ook wel depositie genoemd, gaat ten koste van de natuur en biodiversiteit.
Er worden geen nieuwe natuurvergunningen meer verleend in Drenthe, hoe komt dat?
Een recente gerechtelijke uitspraak van de Raad van State over de noodzakelijke daling van stikstof in de natuur heeft grote gevolgen voor het verlenen van natuurvergunningen in Drenthe. De Raad van State besliste op 18 december 2024 in de zogenaamde Amercentrale/Rendac-zaak dat intern salderen voortaan niet meer is toegestaan zonder noodzakelijke natuurvergunning.
Intern salderen, wat is dat nu weer?
Intern salderen betekent dat de stikstofuitstoot van een nieuwe activiteit wordt verrekend met ruimte die vrijkomt door het stoppen of aanpassen van een andere activiteit. Daar hoefde tot voor kort geen natuurvergunning voor te worden aangevraagd, maar daar is door ‘s lands hoogste rechter een streep door gezet. Intern salderen is voortaan vergunningplichtig.
Er moet voor elke nieuwe of gewijzigde activiteit een nieuwe beoordeling plaatsvinden. Stikstofruimte die vrijkomt door het stoppen van bijvoorbeeld een agrarisch bedrijf in Drenthe mag alleen worden ingezet voor een nieuwe activiteit elders als die ruimte niet nodig is voor het herstel van de natuur.
Heeft de provincie Drenthe die ruimte niet?
Nagenoeg niet. Er zijn veel Natura 2000-locaties in Drenthe en in een straal van 25 kilometer rond deze beschermde natuurgebieden kan geen nieuwe activiteit plaatsvinden. De stikstof-depositie in deze kwetsbare gebieden is al te hoog. Nieuwe activiteiten, met extra stikstof-uitstoot, dragen niet bij aan natuurherstel. Daardoor kunnen nieuwe natuurvergunningen nu niet worden afgegeven en blijven zo’n 190 aanvragen op de plank liggen.
Drenthe zit daardoor letterlijk op slot. Wie een nieuw evenement wil organiseren met vermoedelijk veel stikstofneerslag, bijvoorbeeld een tractorrace in de buurt van een bos of heideveld, zal geen natuurvergunning krijgen. Bestaande vergunningen blijven wel ongemoeid. Zo kan de TT van Assen, in ongewijzigde vorm, gewoon doorgaan.
Hoe komt Drenthe uit deze stikstofcrisis?
Vooropgesteld, er wordt in Drenthe door veel betrokken partijen keihard gewerkt om de stikstofuitstoot te verminderen en de kwetsbare natuur te herstellen. Maar er zijn landelijke maatregelen en middelen nodig om grotere stappen te zetten en te komen tot forsere reductie-percentages.
De Staat moet zich aan zijn eigen stikstofdoelen houden, zoals onlangs ook is vastgesteld door een rechter in een zaak aangespannen door Greenpeace. Het eerste kabinet Schoof is nu aan zet om daadwerkelijk in te grijpen in deze langslepende stikstofcrisis en snel met oplossingen te komen. Want niet alleen de Drentse economie en maatschappij gaan op slot, de problemen spelen in heel het land. De woningbouw, infrastructuur, industrie en landbouw snakken naar een uitweg uit deze wurggreep.
