Jaknikker keert terug in Nieuw-Schoonebeek. 'Als kind had ik maar één droom. Een meneer van de NAM worden'

Arjan Kolkman weet het nog goed. Jaren geleden stond er in Nieuw-Schoonebeek een café/wegrestaurant met daarvoor een benzinepomp. ,,Dat was vlakbij de grens met Duitsland. De Jaknikker, zo heette dat horecabedrijf.’’

Het was niet de enige onderneming in het grensdorp met een naam die verwees naar de oliewinning. Even verderop was een tankstation met een fietsenmakerij dat de naam Het Olieveld droeg. ,,Schoonebeek staat in heel Nederland bekend als het oliedorp, maar het grondgebied van Nieuw-Schoonebeek maakte eveneens deel uit van het zogeheten Schoonebeker veld. Ook daar trof je grote hoeveelheden jaknikkers aan.’’

Wie nu door Nieuw-Schoonebeek rijdt, komt daar niets meer van tegen. Dit in tegenstelling tot Schoonebeek, waar nog enkele van deze grote metalen apparaten zijn te vinden. Ze staan in het winkelcentrum, aan de Beekweg, bij het voormalige NAM-trainingscentrum De Boo en op de hoek Europaweg/Pandijk. ,,Die in het winkelcentrum van Schoonebeek is hiervan de enige die op een originele put staat. Deze jaknikker is een rijksmonument’’, zegt Kolkman.

De vijftiger is een kenner. Hij verzamelt al jarenlang alles wat met de oliewinning in zijn geboortestreek te maken heeft. ,,Als kind had ik maar één droom. Een meneer van de NAM worden. Want dan kon ik later ook met jaknikkers werken.’’

Die droom kwam niet uit, maar een andere grote wens gaat wel in vervulling. Samen met voormalig NAM-medewerker Bennie Buter uit Klazienaveen nam hij zich enkele jaren geleden voor om een originele jaknikker naar Nieuw-Schoonebeek te halen. Ter herinnering aan de periode waarin veel van deze markante pompen in het grensdorp stonden. Het heeft even geduurd, maar het gaat gebeuren.

,,Volgende week gaan we naar Breda om hem op te halen. Het gaat om een exemplaar dat vroeger in het Schoonebeker veld heeft gestaan, een zogeheten Tomassen AF jaknikker. Hoe die in Breda is beland? De NAM heeft hem in 1987 cadeau gedaan aan Esso, ter gelegenheid van de opening van het toen nieuwe Benelux Esso-hoofdkantoor in Breda.’’

Omdat Esso dit kantoor onlangs afstootte, vindt het bedrijf het prima dat de jaknikker terug naar Drenthe gaat. ,,Ik ben hierover telefonisch persoonlijk op de hoogte gesteld door de directie van Esso. Dat geeft wel aan dat dit bedrijf daadwerkelijk waarde hecht aan behoud van dit stukje historisch erfgoed’’, zegt Arjan Scherpen (49) uit Nieuw-Schoonebeek. Hij is als bestuurslid van Dorpsbelangen in zijn woonplaats betrokken bij het project. ,,Toen we hier als Dorpsbelangen over hoorden, waren we meteen enthousiast.’’

De jaknikker die van Breda naar Nieuw-Schoonebeek moet weegt zo’n acht ton. ,,We demonteren hem daar en zetten hem op de plek van bestemming weer in elkaar. Dat is ergens in het centrum van het dorp.’’

Het belangrijke voorwerk bij Esso werd drie jaar geleden door Kolkman gedaan. Samen met een kameraad reisde hij naar het kantoor in Breda en hees daar op het terrein een vlag met daarop een afbeelding van een jaknikker. Met daarbij het verzoek aan Esso of het exemplaar op haar terrein terug mocht naar Zuidoost-Drenthe. Kolkman: ,,Ze waardeerden onze inzet en betrokkenheid enorm en gaven aan dat als zij zouden vertrekken uit het pand, dat ze dan zeker contact met ons op zouden nemen. En dat gebeurde dus ook.’’ Meerdere bedrijven en instellingen werken belangeloos mee aan de verhuizing van de jaknikker. De bedoeling is dat er in Nieuw-Schoonebeek apparatuur in gaat komen waardoor de pomp weer zijn kenmerkende beweging maakt.

Ook De Spiker, de oudheidkundige stichting uit Schoonebeek, zet zich ervoor in. Zij is sinds kort de formele eigenaar van de bewuste jaknikker. ,,Esso wilde bij de overdacht dat de jaknikker naar een vereniging of stichting zou gaan’’, zegt voorzitter Henry Eisen. Inmiddels zijn er gesprekken geweest met de gemeente Emmen en die heeft volgens Scherpen aangegeven wel eigenaar te willen worden. ,,Daar zij we blij mee. De vier jaknikkers die in Schoonebeek staan, staan ook op naam van de gemeente.’’

De exacte nieuwe locatie van de jaknikker uit Breda is nog niet bekend. Eisen: ,,Het centrum wordt waarschijnlijk in 2024 vernieuwd en het moet passen binnen die plannen. In tussentijd ligt de verworven jaknikker ergens in een opslag.’’