In Vries werd dinsdag urenlang gezocht naar Mark B. Laat in de avond werd hij opgepakt. Foto: Persbureau Meter
De 56-jarige Marc B. zat zeker 20 jaar in de tbs na een veroordeling voor moord in 1993. Nu wordt hij verdacht van betrokkenheid bij de dood van een 58-jarige vrouw in Groningen. Hoe vaak gaat het eigenlijk mis met ex-tbs-ers als B.?
Wat betekent tbs en wanneer wordt het opgelegd?
Tbs staat voor terbeschikkingstelling. Het is een beveiligingsmaatregel die de rechter (al dan niet in combinatie met gevangenisstraf) kan opleggen om de samenleving te beschermen als iemand een misdrijf heeft gepleegd terwijl hij leed aan een ‘gebrekkige ontwikkeling of ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens’ en er vrees is voor herhaling. Er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een persoonlijkheidsstoornis of psychose. De stoornis wordt behandeld om te voorkomen dat de tbs’er opnieuw een misdrijf pleegt.
B. heeft lang in de tbs gezeten, tot 2019. Nu is hij verdachte van een levensdelict. Gaan veel ex-tbs’ers zo gruwelijk in de fout?
Advocaat Niek Heidanus, die veel cliënten met tbs heeft, zegt dat uit de cijfers blijkt van niet. ,,Rond de 20 tot 23 procent van de ex-tbs’ers plegen na de beëindiging van de maatregel toch weer strafbare feiten, waarvan 4 procent zeer ernstige feiten. Dat lijkt veel. Maar als je het vergelijkt met mensen die alleen een lange celstraf hebben gekregen en onbehandeld uit de gevangenis komen, krijg je een ander beeld. Van die groep valt meer dan de helft in herhaling. Die gaan vaker in de fout. De realiteit is dat de tbs de maatschappij veiliger maakt.”
Hoe kan het dan toch zo mis gaan?
,,Het gaat niet altijd goed. Mensen blijven onvoorspelbaar. Er blijft altijd een onzekere factor. Dat wil niet zeggen dat de tbs ondeugdelijk is. Deze verdachte was al jaren uit de tbs. Door allerlei omstandigheden kan iemand toch weer ontsporen, bijvoorbeeld door drugs of alcohol of het verlies van werk of een partner.”
Zijn behandelaars en de rechter hebben gezegd: deze B. kan de maatschappij weer in. Kun je dan spreken van een beoordelingsfout?
,,Dat kun je zo niet stellen. Een tbs-maatregel wordt heel gefaseerd afgebouwd. Dat kan jaren duren. Gemiddeld zitten mensen tien jaar in de tbs. De meeste tbs’ers gaan eerst naar een kliniek met minder beveiliging. Heel geleidelijk krijgen ze steeds meer vrijheden. Behandelaars van de kliniek maken een inschatting of iemand doorbehandeld moet worden of niet. Dat gebeurt op basis van een zogeheten gestructureerde risicotaxatie en allerlei testinstrumenten om te bepalen of iemand nog gevaarlijk is. Op basis van dit advies neemt de rechter een beslissing om een tbs-maatregel al dan niet te verlengen. Het blijft een inschatting. Het werkt nooit 100 procent feilloos.”
Kan er niet meer gedaan worden om het systeem nog veiliger te maken?
,,Er wordt al heel veel gedaan. Bovendien is een aantal jaren geleden de Wet Langdurig Toezicht ingevoerd. Die wet maakt het mogelijk om langer en intensiever toezicht te houden op (voormalige) tbs’ers en andere zeden- en geweldplegers die veroordeeld zijn tot een gevangenisstraf. Zij kunnen zelfs levenslang worden gevolgd. Dat betekent dat de reclassering deze mensen in de gaten blijft houden. In bepaalde gevallen zelfs hun hele leven.”
