Deze twee vrouwen uit Coevorden verloren hun man. Ze vonden elkaar in de strijd tegen verzakte huizen: 'We hebben niets te verliezen, want we hebben alles al verloren'

Als ze vijf jaar geleden zo bij elkaar aan de keukentafel hadden gezeten, was voorstellen noodzakelijk geweest. Hoewel hun huisnummers opeenvolgend zijn, scheidde het brede Stieltjeskanaal op dat moment de levens van Larissa Veldhuis-Dekker (44) en Anja Wolbers-Nakken (52). Maar daar kwam dit jaar noodgedwongen een einde aan.

Een half decennium geleden hadden ze helemaal geen tijd voor een kop thee met de overbuurvrouw. Larissa was smoorverliefd op haar vriend Erik, met wie ze in 2017 samen de imposante boerderij uit 1928 van haar moeder kocht. Anja en haar man Jan Erik woonden toen al een paar jaar in de vrijstaande jarenzestigwoning tegenover hen. De vrouwen gingen hun eigen gang; de onderlinge relatie bleef beperkt. Ze groetten elkaar hooguit bij een zeldzame ontmoeting.

Gelukkig waren ze. Hun huizen en omgeving beschouwden ze als paradijsjes.

Die liggen wel in hartje ‘NAM-land’. In de jaren zeventig stond het hier vol met jaknikkers om de aardolie op te pompen. De huizen liggen pal naast de permanent openstaande spoorbrug van de voormalige olietrein tussen Nieuw Amsterdam en Schoonebeek. Verderop de enorme sluis. Het bijzondere standbeeld van een gouden fabeldier vloekt in het historische landschap. ‘Ode aan de afhaalchinees’ noemen de vrouwen het gekscherend.

Op de kaart van gas- en oliewinning uit heden en verleden staat het hier vol met stippen en vlekken. Een ding is zeker: de grond op de grens van zand en veen heeft hier in verloop van tijd heel wat te verstouwen gehad.

Dit is thuis voor Larissa en Anja, voor wie het beleefde groeten ondertussen is ingeruild voor een diepgewortelde vriendschap. Dat verbond is niet in tijd maar in heftigheid ontstaan.

Larissa verliest haar man Erik, met wie ze op het ziekenhuisbed nog trouwt, in februari 2019. Nog geen twee maanden later overlijdt Anja’s Jan Erik. Ze waren 32 jaar elkaars alles. Beide mannen mogen nog geen vijftig worden.

Tijdens de rauwe rouw op de vierkante kilometer langs het kanaal, blijken niet alleen hun levens verscheurd. De scheuren schieten ook zienderogen in de muren van hun ‘veilige bastions’. De huizen verzakken. De kleine haarscheurtjes die ze ooit weleens hadden gezien, werden diepe kloven. Eerst overheerst berusting. ‘Dat kan er ook nog wel bij’, denkt Anja, ‘Ik heb wel wat anders aan mijn hoofd’, verzucht Larissa.

Maar met iedere nieuwe scheur, groeit ook de woede en de wanhoop. De doorwaakte nachten tikken aan. Anja hoort ’s nachts letterlijk de scheuren groeien. Ze verplaatst de urn met de as van haar man naar een veiliger plek in de kamer, maar die plek vinden blijkt een klus op zich.

De afspraak tussen Larissa en haar man om na zijn ziekte samen ’veertig saaie jaren’ op het terras te zitten en over het land te kijken naar hun paarden en kinderen is vervlogen. Nu ziet ze juist die plek verzakken. Ze wil haar dochters Anne Maaike (13) en Famke Noor (5) een veilige plek bieden, nu en in de toekomst, maar dat lukt niet als de grond onder hun voeten wegzakt.

Beide vrouwen voelen dat ze er aan onderdoor dreigen te gaan. Dat tij willen ze keren.

Larissa: ,,In een heldhaftig moment wist ik het: ik moet medestanders vinden. We moeten de krachten bundelen.’’ Via de buurtvereniging probeerde ze contact te leggen met buren langs het Stieltjeskanaal. Tien mensen met schade meldden zich bij haar. Larissa startte een appgroep.

Maar daarmee is de vuist nog nauwelijks gebald. Veel buren willen niet naar buiten met hun verhaal. Mensen kitten de gaten liever eerst nog even dicht. De stutten een beetje uit het zicht. Stel je voor dat ze het huis willen verkopen binnenkort.

Ook de NAM aanspreken, is in dit gebied niet vanzelfsprekend. Het brengen van economische voorspoed in de jaren zeventig van de vorige eeuw en de geslaagde verovering van harten en hoofden is anno 2021 nog goed merkbaar.

Maar dan is er dit voorjaar opeens een bericht van Anja aan Larissa. Zij heeft de al stap gezet van onmachtig toezien naar het ondernemen van actie.

Vanaf dat moment zeggen ze ‘niet meer alleenstaand’ te zijn. Ze schakelen deskundigen in. Bouwvakkers, aannemers en ambtenaren hadden ze al over en onder de vloer. Zelf duiken ze in rapporten, laten hun huis aan alle kanten onderzoeken en ze praten inmiddels als volleerde bouwkundigen. Larissa ,,Misschien is dit wel iets wat vrouwen vaak aan hun man overlaten, maar die kans hebben wij niet meer. Dus doen we het zelf.’’ Anja vult aan: ,,Maar we zijn niet zielig hoor. We zijn strijdbaar en we staan ons mannetje.’’

Voor hen staat het vast. Aan de bouw van hun huizen ligt het niet. ,,Onze boerderij heeft bijna 100 jaar zonder kleerscheuren doorstaan en staat nu op de kiep’’, stelt Larissa.

Maar wat is dan wel de oorzaak van de versnelde bodemdaling. Gaswinning? Hardrijders? Verbreding van het kanaal? Een optelsom van alles? Vooralsnog is het gissen en daar zit voor hen precies de angel. Ze willen hulp. Bij voorkeur van de gemeente Coevorden.

Anja: ,,Ik weet niet wie of wat de schuldige is. We zoeken ook echt geen vijand. Maar ik weet wel: wij kunnen er in ieder geval niets aan doen en gaan er wel kapot aan.’’ Haar rechtstreekse boodschap aan de gemeente: ,,Help ons, we kunnen dit niet alleen.’’

Want daar zit pijn. Buurgemeente Emmen ging met getroffen inwoners en organisaties op zoek naar de oorzaak van bodemdaling. Wie verderop in Zandpol, Erica of Nieuw-Amsterdam woont kan aankloppen bij de overheid, vlak na het bordje ‘Welkom in Coevorden’ ervaren ze die helpende hand niet.

Die van elkaar durven ze inmiddels aan te grijpen. Hun keukentafels zijn vertrouwde plekken geworden voor lief, leed en overleg.

Kater Olivier sjokt de keuken van Anja in. Met zijn bijna dertien jaar zit ook hij in de overleefstand. Anja: ,,Het verdriet zit soms in grote en vaak in kleine dingen. Ik heb het gevoel dat ik ieder moment kan omvallen. Daarom wil ik dit verhaal nu kwijt. Om een oplossing dichterbij te brengen. Want we hebben niets meer te verliezen. We hebben namelijk alles al verloren.’’